Από την προηγούμενη Τετάρτη η ανθρωπότητα έχει άλλον ένα σοβαρό λόγο να ανησυχεί εκτός από την πανδημία και την κλιματική κρίση. Η συμφωνία AUKUS μεταξύ Αυστραλίας (Α), Ηνωμένου Βασιλείου (UK) και ΗΠΑ (US) σηματοδοτεί μια σοβαρή κλιμάκωση στον ανταγωνισμό Κίνας – ΗΠΑ για την παγκόσμια κυριαρχία, αναδιαμορφώνει τις γεωπολιτικές συμμαχίες διεθνώς, προκαλεί τριγμούς στις σχέσεις των μεγάλων καπιταλιστικών μπλοκ αλλά κυρίως, αυτό που κάνει είναι να δείχνει μέχρι ποιο σημείο το ίδιο καπιταλιστικό σύστημα και οι πολιτικοί του εκπρόσωποι μπορούν να φτάσουν: μια νέα κούρσα εξοπλισμών με σοβαρούς κινδύνους συρράξεων που να μπορούν να περιλάβουν ακόμα και πυρηνικά όπλα για να υπερασπίσουν τα οικονομικά και γεωπολιτικά συμφέροντά τους.
Η είδηση για τη δημιουργία της AUKUS που ανακοινώθηκε σε κοινή συνέντευξη τύπου των Τζον Μπάιντεν, Μπόρις Τζόνσον και Σκοτ Μόρισον το βράδυ της Τετάρτης 15 Σεπτέμβρη έσκασε σαν βόμβα στα διεθνή μέσα. Πρόκειται για μια στρατιωτική συμμαχία των τριών χωρών που στρέφεται ξεκάθαρα ενάντια στην Κίνα, αν και ποτέ κάτι τέτοιο δεν αναφέρθηκε. Και το πρώτο βήμα αυτής της συνεργασίας είναι ο εξοπλισμός της Αυστραλίας με ένα στόλο πυρηνικών υποβρυχίων, κατεξοχήν επιθετικά όπλα, με τη βοήθεια των ΗΠΑ.
Η ανακοίνωση της συμμαχίας AUKUS συνάντησε την οργή καταρχήν της Γαλλίας για δύο λόγους. Πρώτον χάνει ένα σημαντικό συμβόλαιο (αξίας 56 δισεκατομμυρίων ευρώ!) που είχε συνάψει με την Αυστραλία για την προμήθεια ενός σημαντικού στόλου συμβατικών υποβρυχίων καθώς την πολεμική τροφοδοσία της Αυστραλίας πλέον αναλαμβάνουν οι ΗΠΑ. Δεύτερον και ίσως πιο σημαντικό, η Γαλλία, η μόνη ευρωπαϊκή χώρα με ερείσματα στον Ειρηνικό λόγω των υπερπόντιων εδαφών της και με τη διαχρονική φιλοδοξία να παίζει ρόλο στις παγκόσμιες γεωπολιτικές εξελίξεις, πετιέται έξω από το παιχνίδι και έρχεται πρόσωπο με πρόσωπο με την πραγματικότητα: τόσο αυτή, όσο και το σύνολο της ΕΕ έχουν χάσει το γεωπολιτικό βάρος που είχαν ή νόμιζαν ότι είχαν την προηγούμενη περίοδο και θα πρέπει να αρκεστούν πλέον στον ρόλο που τους αντιστοιχεί με βάση τα οικονομικά και στρατιωτικά τους μεγέθη. Ενδεικτική ως προς αυτό είναι και η δυσαρέσκεια της Γαλλίας η οποία παραπονέθηκε –χωρίς να μπορεί να κάνει τίποτα άλλο– για «πισώπλατη μαχαιριά» από την Αυστραλία και για «προδοσία», ενώ για τις ΗΠΑ επιφύλαξε ακόμα χειρότερα: «ψέματα, διπλοπροσωπία, περιφρόνηση».
Σε αυτά τα πλαίσια η Γαλλία ανακάλεσε και τους πρεσβευτές της από Ουάσιγκτον και Καμπέρα και κατηγόρησε για καιροσκοπισμό τον Μπόρις Τζόνσον.
Με σημασία ήταν και η αντίδραση της Κίνας: βλέποντας τη σαφή κατεύθυνση της συμμαχίας AUKUS μίλησε για «ανευθυνότητα» και για ψυχροπολεμική νοοτροπία που υπονομεύει την περιφερειακή ειρήνη και σταθερότητα.
Κίνδυνος για την παγκόσμια ειρήνη
Οι ηγέτες των τριών κρατών έσπευσαν στη συνέντευξη τύπου, αλλά και μετά, να διαψεύσουν αυτό που όλος ο κόσμος καταλάβαινε: «Δεν είναι προάγγελος Ψυχρού Πολέμου», «δεν είναι ένα μήνυμα προς την Κίνα», «θέλουμε να χτίσουμε μέσω της AUKUS ένα ειρηνικό μέλλον». Αλλά η διάτρητη αξιοπιστία όλων αυτών δείχνει ότι μέσω της διάψευσης έρχεται η επιβεβαίωση.
Η AUKUS αποτελεί μια σημαντική κλιμάκωση στην προσπάθεια των ΗΠΑ να συγκρατήσουν την Κίνα. Ο ανταγωνισμός των δύο καπιταλιστικών υπερδυνάμεων δεν περιορίζεται στο οικονομικό επίπεδο, αναπόφευκτα περνάει και εντείνεται και στο στρατιωτικό. Η κούρσα στους εξοπλισμούς ανάμεσα στις δύο χώρες κρατάει καιρό (όχι βέβαια με την ίδια ένταση και διάσταση που υπήρχε παλιά ανάμεσα στις ΗΠΑ και την ΕΣΣΔ) και επικεντρώνεται στη νότια και ανατολική θάλασσα της Κίνας. Φέτος για πρώτη φορά ο κινέζικος στόλος ξεπέρασε σε μέγεθος τον αμερικανικό ενώ τα προηγούμενα χρόνια η Κίνα έφτιαχνε συνεχώς νέες βάσεις σε νησάκια, βραχονησίδες κλπ στην νότια και ανατολική κινέζικη θάλασσα, επεκτείνοντας την κυριαρχία της στην περιοχή. Τα πυρηνικά υποβρύχια στην Αυστραλία απαντούν ανάμεσα σε άλλα και σε αυτό –σε αυτή την αλλαγή της ισορροπίας στην περιοχή– και προσπαθούν να ανακόψουν την όλο και μεγαλύτερη στρατιωτική κυριαρχία τη Κίνας.
Η πραγματικότητα είναι ότι το κύρος των ΗΠΑ έχει πληγεί ιδιαίτερα τα τελευταία χρόνια μετά από τις αλλεπάλληλες αποτυχίες στη Μέση Ανατολή και πιο πρόσφατα με την αποχώρησή τους κακήν κακώς από το Αφγανιστάν. Ωστόσο, είναι επίσης αλήθεια ότι πλέον το γεωπολιτικό κέντρο των διενέξεων έχει μετατοπιστεί, από τα πετρέλαια της Μέσης Ανατολής στον ανταγωνισμό με την Κίνα.
Η AUKUS ουσιαστικά ξεκαθαρίζει ότι η βασική προτεραιότητα των ΗΠΑ είναι η αντιμετώπιση της Κίνας με κάθε μέσο.
Την ίδια στιγμή η συμφωνία AUKUS σπάει το «ταμπού» των πυρηνικών. Από τη στιγμή που δίνεται ξεκάθαρα πλέον η δυνατότητα πρόσβασης σε πυρηνικά στην Αυστραλία αποδυναμώνονται ακόμα περισσότερο τα επιχειρήματα ενάντια στην παραπέρα διάδοσή τους. ΗΠΑ και Βρετανία παίζουν για χρόνια το χαρτί του «κινδύνου από τα πυρηνικά» για το Ιράν, τη Βόρεια Κορέα και οποιονδήποτε τους μπαίνει στο μάτι. Η AUKUS γελοιοποιεί αυτό το «χαρτί» και δίνει το μήνυμα σε όλους, ότι στα πλαίσια του καπιταλιστικού ανταγωνισμού «καλά κάνουν» να αποκτήσουν και πυρηνικά, αν μπορούν. Ήδη η περιοχή του Ειρηνικού και Ινδικού είναι γεμάτη με χώρες που διαθέτουν πυρηνικά (Ρωσία, Ινδία, Πακιστάν, Βόρεια Κορέα) και ήδη οι «γκρίζες ζώνες», οι αμφισβητήσεις και οι προστριβές είναι υπαρκτές εδώ και χρόνια.
Δεν είναι τυχαίο ότι η Τερέζα Μέι, προηγούμενη πρωθυπουργός της Βρετανίας και στο ίδιο κόμμα με τον Τζόνσον, κάλεσε τον τελευταίο να απαντήσει αν αυτή η συμφωνία «μας σέρνει σε ένα πόλεμο μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας για την Ταϊβάν». Όπως δεν πρέπει να διαφύγουν της προσοχής οι πρόσφατες αποκαλύψεις της Washington Post για τον Τράμπ και την ανησυχία που υπήρχε στα επιτελεία των ΗΠΑ για την πιθανότητα να χρησιμοποιούσε πυρηνικά ενάντια στην Κίνα.
Οι κίνδυνοι από την AUKUS δεν πρέπει να υποτιμηθούν. Συμβάλλει στη δημιουργία ενός κόσμου ακόμα λιγότερο ασφαλούς, ακόμα περισσότερο χαοτικού, ανοίγει μια εποχή νέας όξυνσης των ανταγωνισμών και νέους κινδύνους για την ειρήνη στον πλανήτη.
