Το ιστορικό αίτημα της Δεξιάς για αναθεώρηση του άρθρου 16 του Συντάγματος (δηλαδή του άρθρου που στην πράξη απαγορεύει την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων) έχει επανέλθει στο προσκήνιο μετά την επανεκλογή της ΝΔ. Καθώς όμως η αναθεώρηση του Συντάγματος αποτελεί μια μακροχρόνια διαδικασία, η ΝΔ προσπαθεί να επιταχύνει τις εξελίξεις δρομολογώντας την παράκαμψη του, μέσω του άρθρου 28.
Το άρθρο 28 του Συντάγματος ουσιαστικά αναφέρει ότι οι διεθνείς συμβάσεις υπερισχύουν της εγχώριας νομοθεσίας. Βάσει αυτού, η κυβέρνηση θεωρεί πως μπορούν να ιδρυθούν ιδιωτικά πανεπιστήμια μέσω διακρατικών συμφωνιών ως παραρτήματα ξένων πανεπιστημίων. Πρόκειται για μια ερμηνεία του Συντάγματος που ενώ βρίσκει αντίθετο ένα κομμάτι του νομικού κόσμου, δείχνει ωστόσο την κατεύθυνση στην οποία επιθυμεί να κινηθεί η κυβέρνηση το επόμενο διάστημα.
Γιατί λέμε όχι στα ιδιωτικά πανεπιστήμια;
Ένα από τα βασικά προβλήματα που θα βρει μπροστά του το κίνημα την επόμενη περίοδο, είναι η προπαγάνδα της σημερινής αλλά και προηγούμενων κυβερνήσεων ενάντια στη δημόσια παιδεία και υπέρ της «ιδιωτικής πρωτοβουλίας». Για να απαντήσουμε σε αυτήν την προπαγάνδα, είναι σημαντικό να είμαστε εξοπλισμένοι με τα κατάλληλα επιχειρήματα.
Ένα από τα ζητήματα που προκύπτουν είναι αυτό της απαξίωσης των πτυχίων των δημόσιων πανεπιστημίων που θα ακολουθήσει με την ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων. Και αυτό γιατί, ενώ η ουσιαστική αξία ενός πτυχίου (θα έπρεπε να) προκύπτει από τη γνωστική επάρκεια του αντικειμένου σπουδών που προσφέρει το ίδρυμα που το παρέχει, όταν η εκπαίδευση μετατρέπεται σε «επιχείρηση», τα πτυχία πλέον έχουν αξία ανάλογα με το πόσο «ανταγωνιστικά» είναι στην αναζήτηση εργασίας. Και ανταγωνιστικό πτυχίο, σημαίνει υψηλή εξειδίκευση με μικρή γνωστική επάρκεια.
Ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων επί της ουσίας σημαίνει προώθηση προγραμμάτων σπουδών με πυλώνα τις άμεσες ανάγκες της αγοράς εργασίας. Αυτό μεταφράζεται σε εργαζόμενους με περιορισμένες γνώσεις οι οποίοι χρειάζονται διαρκώς επανακατάρτιση (δημιουργώντας νέα πελατεία) για να συμβαδίζουν με τις εξελίξεις στην αγορά εργασίας. Επιπλέον ο ανταγωνισμός των δημοσίων πανεπιστημίων με τα ιδιωτικά σε συνδυασμό με την εντεινόμενη υποχρηματοδότησή τους θα οδηγήσει στην υιοθέτηση αντίστοιχης λογικής και από τα πρώτα. Συνεπώς ίδρυση ιδιωτικών πανεπιστημίων σημαίνει γενική υποβάθμιση του επιπέδου σπουδών.
Τέλος, όπως έχει δείξει διαχρονικά η εμπειρία, με την είσοδο του ιδιωτικού κεφαλαίου, ανοίγουν οι πόρτες ώστε να καταργηθεί η έννοια του «δωρεάν» και στις δημόσιες υπηρεσίες. Έτσι και σε αυτήν την περίπτωση, η ύπαρξη ιδιωτικών πανεπιστημίων κατά κανόνα συνοδεύεται από την εισαγωγή διδάκτρων στα δημόσια πανεπιστήμια, οδηγεί στη δημιουργία μεγάλων οικονομικών εμποδίων για όσους θέλουν να σπουδάσουν και δυσβάσταχτων χρεών για όσους καταφύγουν σε τραπεζικά δάνεια. Αυτό συνεπάγεται δραστικό περιορισμό του δημόσιου και δωρεάν χαρακτήρα της Ανώτατης Εκπαίδευσης στη χώρα, δηλαδή αποκλεισμός των κατώτερων κοινωνικών στρωμάτων από αυτήν.
Έτσι, πρακτικά, η είσοδος των ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα θα σημαίνει: α) πιο ακριβές σπουδές για όλους β) όσοι έχουν πιο πολλά λεφτά θα έχουν πρόσβαση σε καλύτερα πτυχία γ) τα πτυχία θα είναι χαμηλότερης ποιότητας και θα πρέπει να γίνεται διαρκής επανακατάρτιση με το κόστος να βαραίνει τον εργαζόμενο.
Η κατάσταση του κινήματος
Αν και αυτές οι εξελίξεις θα έπρεπε να βρουν αντιστάσεις από μεριάς του φοιτητικού κινήματος καθώς αλλάζουν ριζικά τον χαρακτήρα της δημόσιας παιδείας στη χώρα, οι μέχρι στιγμής αντιδράσεις είναι ελάχιστες και ανίσχυρες. Αυτό οφείλεται σε μια σειρά λόγους.
Το φοιτητικό κίνημα βρίσκεται σε ύφεση, όπως εξάλλου ισχύει συνολικά για τα κινήματα τα τελευταία χρόνια. Βέβαια, την ίδια ώρα πρέπει να σημειώσουμε ότι την προηγούμενη περίοδο και παρά τις αδυναμίες του, το φοιτητικό κίνημα κατάφερε να αποτρέψει την είσοδο της πανεπιστημιακής αστυνομίας, σημειώνοντας μια σημαντική νίκη. Έκτοτε, το κίνημα έχει και πάλι υποχωρήσει.
Την ίδια ώρα, η στάση των αριστερών παρατάξεων στις σχολές, ειδικά των μαζικών σχημάτων, δεν βοηθάει καθόλου στην ενεργοποίηση του φοιτητικού κινήματος. Από τη μία η ΚΝΕ, η οποία παρά την πρωτιά της στις φοιτητικές εκλογές, δεν φαίνεται να παλεύει προς μια κατεύθυνση ανασυγκρότησης του κινήματος. Από την άλλη η εξωκοινοβουλευτική αριστερά (κυρίως των ΕΑΑΚ), η οποία εμμένει στην αναπαραγωγή των «κλασσικών» παθογενειών της φοιτητικής Αριστεράς (κοκορομαχίες για μικροπολιτικά θέματα, τραμπουκισμοί, ξυλοδαρμοί κ.ο.κ.). Έτσι, οι φοιτητές δεν εμπνέονται ώστε να συμμετέχουν μαζικά στις διαδικασίες των Φοιτητικών Συλλόγων.
Υπάρχει όμως ακόμα ένας παράγοντας. Ακόμα δεν έχει υπάρξει κάποια συγκεκριμένη νομοθετική πρόταση σε σχέση με το ζήτημα, παρά το γεγονός ότι οι προθέσεις της κυβέρνησης είναι ξεκάθαρες. Όπως έχει αποδειχτεί στην πράξη, τα αμυντικά κινήματα αντιδρούν και οργανώνονται όταν οι κυβερνήσεις προχωρούν με συγκεκριμένα βήματα στην επίθεσή τους. Αυτό μέχρι στιγμής δεν συμβαίνει, έτσι οι φοιτητές/τριες δεν έχουν νιώσει άμεση απειλή για να οργανώσουν τις αντιστάσεις τους.
Είναι από τα σημαντικότερα καθήκοντα του επόμενου διαστήματος να μπλοκαριστεί η αναθεώρηση του άρθρου 16 σε κάθε της μορφή (είτε παράκαμψη είτε πλήρης αναθεώρηση). Πρόκειται για ένα από τα τελευταία αναχώματα ενάντια στην ιδιωτικοποίηση και την περαιτέρω υποβάθμιση της Ανώτατης Εκπαίδευσης στην Ελλάδα. Νίκη κόντρα σε αυτούς τους σχεδιασμούς σημαίνει ένα πρώτο βήμα στον αγώνα για ένα δημόσιο, δωρεάν, προσβάσιμο σε όλους Πανεπιστήμιο.
