Τον Γενάρη ξεκινάει στην επιτροπή αναθεώρησης Συντάγματος της Βουλής η προκαταρτική συζήτηση για την αναθεώρηση του άρθρου 16, που θα επιτρέψει την ίδρυση «μη κρατικών, μη κερδοσκοπικών» πανεπιστημίων.
Τι λέει το άρθρο 16 και πως γίνεται η αναθεώρηση
Το άρθρο 16 κατοχυρώνει τη δημόσια και δωρεάν εκπαίδευση. Συγκεκριμένα, στην παράγραφο 5 αναφέρει ότι «η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου» και στην 8 ότι «η σύσταση ανώτατων σχολών από ιδιώτες απαγορεύεται». Η επικείμενη αναθεώρηση μπορεί να γίνει με δύο τρόπους: 1) αν αυτή η Βουλή ψηφίσει με 180 ψήφους την αναθεώρηση επί της αρχής, η επόμενη, που θα προκύψει από τις εκλογές και θα καθορίσει τη συγκεκριμένη αναθεωρητική διατύπωση, θα χρειάζεται 151 ψήφους και 2) το αντίστροφο.
Τι λένε ΝΔ και ΠΑΣΟΚ
Αν κάποιος τολμηρός προσπαθήσει να βρει ουσιαστικές διαφορές ανάμεσα σε ΝΔ και ΠΑΣΟΚ για το πώς ορίζουν το νομοθετικό περιεχόμενο της αναθεώρησης του άρθρου 16 σίγουρα θα τον πιάσει πονοκέφαλος. Κι αυτό γιατί όσο κι αν ψάξει δεν θα βρει καμία. Και τα δύο κόμματα, παρά τις όποιες επιφανειακές διαφορές τους, συμφωνούν όχι μόνο στην αναγκαιότητα αναθεώρησης αλλά και στην μορφή που αυτή θα πάρει. Και οι δύο μιλάνε για «παράλληλη αναβάθμιση της δημόσιας παιδείας», «αυστηρή εποπτεία του κράτους», για «αυστηρές προδιαγραφές» και βέβαια για τον «μη κερδοσκοπικό» χαρακτήρα των «μη κρατικών» ιδρυμάτων. Τις ίδιες θέσεις παρουσίασαν και στη συζήτηση για την Παιδεία που έγινε στη Βουλή στις 24/11.
Και όλα αυτά παρά το γεγονός ότι το ΠΑΣΟΚ προσπαθεί να πείσει ότι η θέση του για το ζήτημα είναι πολύ διαφορετική από αυτή της κυβέρνησης, ενώ στην πραγματικότητα το μόνο που ισχύει είναι ότι έχει πολύ περισσότερα εσωτερικά προβλήματα και συγκρούσεις από τη ΝΔ σε σχέση με το θέμα. Στελέχη του ΠΑΣΟΚ, (Λοβέρδος, Κακλαμάνης κλπ), κομμάτια της νεολαίας και της ΠΑΣΠ διαφωνούν ανοιχτά με τη θέση του Γ. Παπανδρέου για το άρθρο 16, ενώ δημόσια εκστρατεία με αφίσα και διακήρυξη κάνει και η επιτροπή μελών του ΠΑΣΟΚ που διαφωνεί με την αναθεώρηση του άρθρου 16.
Τι θα γίνει πραγματικά αν αναθεωρηθεί το άρθρο 16
Κατ’ αρχάς πρέπει να δούμε ποιος μπορεί να ιδρύσει ένα «μη κρατικό, μη κερδοσκοπικό» πανεπιστήμιο. Σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Κολεγίων Ελλάδας, ένα τέτοιο ίδρυμα χωρίς εργαστήρια χρειάζεται επενδύσεις της τάξεως των 30 με 40 εκατ. Όμως κανένας φορέας (όπως οι δήμοι) δεν μπορεί να εξοπλίσει (υλικοτεχνικά και σε ανθρώπινο δυναμικό) αλλά και να λειτουργήσει ένα ανώτατο ίδρυμα. Η συμπληρωματική χρηματοδότηση θα έρθει από ιδιώτες είτε με αφορολόγητες «δωρεές» είτε μέσω άλλων ιδρυμάτων τους. Σημασία έχει ότι το ιδιωτικό κεφάλαιο θα εισχωρήσει σε αυτά τα ιδρύματα αναζητώντας το κέρδος. Αυτοί που θα τρέξουν να φτιάξουν πρώτοι πανεπιστήμιο είναι τα ΙΕΚ, όπως δήλωσε σε συνέντευξή της η διευθύνουσα σύμβουλος του ΑΚΜΗ («Ε» 10/9) αλλά και ΚΕΣ, όπως το ALBA, που λειτουργεί υπό την αιγίδα και του ΣΕΒ. Δεν πρόκειται να έρθει το Harvard στη μικρή ελληνική αγορά. Τέτοια πανεπιστήμια θα ιδρύονται για να αποφέρουν (άμεσα ή έμμεσα, βραχυπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα) κέρδη στους ιδιοκτήτες / χρηματοδότες τους. Τα κέρδη αυτά θα προέρχονται από τα υψηλά δίδακτρα, τις έρευνες που θα διενεργεί το ίδρυμα (και που τα αποτελέσματά τους θα τα εκμεταλλεύεται ο ιδιοκτήτης τους) και από την παραγωγή φτηνού εργατικού δυναμικού, προσαρμοσμένου στις ανάγκες της επιχείρησης η οποία όσους απορροφάει θα το κάνει με δυσμενείς εργασιακούς όρους. Πολλοί λένε ότι θα υπάρχει έλεγχος που θα διασφαλίζει το «μη κερδοσκοπικό» χαρακτήρα τους. Όμως η ΝΔ και το ΠΑΣΟΚ στηρίζουν το ελληνικό κεφάλαιο και δεν πρόκειται να εμποδίσουν την κερδοφορία του (όπως δεν το κάνουν σε όλους τους τομείς που υπάρχει «έλεγχος»). Το πιο σημαντικό κέρδος για το κεφάλαιο είναι το ότι τα ιδιωτικά ιδρύματα θα λειτουργούν ανταγωνιστικά προς τα δημόσια εξωθώντας τα δηλαδή στην ιδιωτικοποίηση, πράγμα που σημαίνει κι άλλα κέρδη για το κεφάλαιο. Κάτι τέτοιο θα υποβαθμίσει ακόμα πιο πολύ τη δημόσια παιδεία, ιδιαίτερα αν συνδυαστεί με τις αλλαγές στο νόμο – πλαίσιο που σχεδιάζει εδώ και καιρό η κυβέρνηση.
Πάρης Μακρίδης, Φ.Π.,
Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης
__________________
