Απαντάμε στο φόβο! Μόνο με ρήξη μπορούμε να μπούμε στο δρόμο της ανάπτυξης!

Του Ανδρέα Παγιάτσου, μέρος α’

Η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ ελπίζει ακόμα ότι παρά τη σύγκρου­ση με τους Δανειστές η χώρα θα μπορέσει να παραμείνει στην Ευρωζώνη – ότι το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος θα ισχυροποιήσει τη «διαπραγματευτική της θέση» κλπ. Κά­νει λάθος. Οι «εταίροι» δεν πρόκειται να αφήσουν την κυβέρ­νηση της Αριστεράς σε χλωρό κλαρί. Θα δοκιμάσουν να την τιμωρήσουν και, ακόμα, να την ρίξουν από τη στιγμή που δεν τους κάνει τα θελήματά τους.

Ας μην υπάρχει καμία αυταπάτη. Οι Ευρωπαίοι «εταίροι» θα μπορούν να συνεχίσουν να είναι στη θέση του «κυρίαρχου», χωρίς να τους αμφισβητεί κανείς, μόνο αν το ελληνικό αρι­στερό εγχείρημα αποτύχει! Και γι’ αυτό θα κάνουν ότι περνά από το χέρι τους: και οι θεσμοί της ΕΕ και της Ευρωζώνης, και τα ξένα κεφάλαια που έχουν συμφέροντα στη χώρα μας και οι Έλληνες καπιταλιστές! Όλοι αυτοί θα σαμποτάρουν την ελ­ληνική οικονομία και την προσπάθεια της ελληνικής κυβέρ­νησης να δώσει λύσεις – ας μην υπάρχει καμία αμφιβολία γι’ αυτό!

Η υποταγή στους δανειστές δεν είναι μονόδρομος όπως θέ­λουν να μας πείσουν ΝΔ, ΠΑΣΟΚ, Ποτάμι και καναλάρχες. Η ελληνική κυβέρνηση μπορεί να λάβει μια σειρά από μέτρα που είναι απαραίτητα, σε πρώτη φάση για να βγει η οικονο­μία γρήγορα από την κρίση και σε δεύτερη για να διατηρήσει μια δυναμική ανάπτυξη, κόντρα στις πιέσεις και το σαμποτάζ του κεφαλαίου, και των πολιτικών του εκπροσώπων. Η πρώ­τη προϋπόθεση σ’ αυτή την προσπάθεια και αυτή την προο­πτική είναι μία: η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ να μην υποχωρήσει!

Έλεγχοι στην κίνηση των κεφαλαίων (Capital Controls)! – ένα μέτρο που ο ΣΥΡΙΖΑ άργησε να πάρει

Έλεγχος στην κίνηση των κεφαλαίων σημαίνει ότι το μεγά­λο κεφάλαιο και οι πλούσιοι, όλοι αυτοί που έχουν λογα­ριασμούς στο εξωτερικό ή σοβαρά ποσά για να τα «επενδύ­σουν» έξω, δεν μπορούν να βγάλουν τα λεφτά τους εκτός συνόρων χωρίς έλεγχο. Με την επιβολή ελέγχων στην κίνηση κεφαλαίων (capital controls είναι ο αγγλικός όρος που αρχίζει να καθιερώνεται και στα ελληνικά) για να βγάλει κάποιος λε­φτά στο εξωτερικό θα πρέπει να παρουσιάσει, στην τράπεζα του, στοιχεία για το που προορίζονται αυτά τα λεφτά – πχ αν είναι για διακοπές, για κάλυψη των δαπανών για τις σπουδές παιδιών ή για εμπορικούς/επενδυτικούς σκοπούς.

Με αυτό τον τρόπο ελέγχεται η έξοδος του μεγάλου κεφα­λαίου, το ξέπλυμα χρήματος, τα σκάνδαλα φοροδιαφυγής. Ο πλούτος που παράγουν οι Έλληνες εργαζόμενοι μπορεί να παραμείνει στη χώρα και, υπό την προϋπόθεση ότι το οικονομικό σύστημα είναι προσανατολισμένο στο να υπη­ρετεί την κοινωνία, μπορεί να επενδυθεί σε παραγωγικούς σκοπούς για την ανάπτυξη της οικονομίας και δεν φεύγει σε κρυφούς λογαριασμούς στην Ελβετία ή σε off shore εταιρείες στους διάφορους φορολογικούς παραδείσους.

Το μέτρο αυτό πάρθηκε στο πολύ πρόσφατο παρελθόν σε δύο περιπτώσεις χωρών.

Η πρώτη ήταν η Ισλανδία – το πρώτο θύμα της διεθνούς τραπεζικής κρίσης του 2008 (που προκάλεσε η κατάρρευση της αγοράς ακινήτων των ΗΠΑ το 2007). Στην Ισλανδία μια κυβέρνηση της άρχουσας τάξης (κι όχι μια αριστερή κυβέρ­νηση) επέβαλε ελέγχους στην κίνηση των κεφαλαίων. Στη συνέχεια, δύο χρόνια μετά, το 2010, αποφάσισε και την άρ­νηση πληρωμής του χρέους των ισλανδικών τραπεζών στη Βρετανία και Ολλανδία. Πέντε χρόνια μετά (εδώ και μερικές βδομάδες) η ισλανδική οικονομία έχει βγει ξανά στις αγορές.

Η δεύτερη περίπτωση είναι η Κύπρος. Όταν η κρίση χτύπησε τις κυπριακές τράπεζες απειλώντας το σύνολο της κυπριακής οικονομίας με κατάρρευση, με απόφαση της ίδιας της Τρόικα και συμφωνία του (δεξιού) προέδρου Ν. Αναστασιάδη, το Φλεβάρη του 2013, επιβλήθηκε έλεγχος στην κίνηση των κε­φαλαίων (μαζί με περιορισμούς στις αναλήψεις από τα ΑΤΜ των τραπεζών – δείτε συνέχεια). Την κρίση την πλήρωσαν τα λαϊκά στρώματα με μείωση του βιοτικού τους επιπέδου που έφτανε και το 20% και άνοδο της ανεργίας στο πρωτοφανές για την Κύπρο 17%. Όμως η επιβολή του ελέγχου στην κίνηση των κεφαλαίων περιόρισε την έκταση της κρίσης και απέτρε­ψε την ολοκληρωτική κατάρρευση. Η Κύπρος επέτρεψε στις αγορές τον προηγούμενο Απρίλη (26 δηλαδή μήνες μετά την επιβολή των ελέγχων).

Η Τρόικα (οι… «Θεσμοί») πρότεινε στον Γ. Βαρουφάκη, εδώ και 3 μήνες περίπου, να επιβληθούν περιορισμοί στην κίνηση των κεφαλαίων αλλά αυτός και η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ αρ­νήθηκαν! Γιατί αρνήθηκαν;

Η Αριστερά που παλεύει ενάντια στην καπιταλιστική παγκο­σμιοποίηση, η οποία σημαίνει πρώτα, κύρια και πάνω απ’ όλα, την ελεύθερη κίνηση των κεφαλαίων στην παγκόσμια οικονομία, δίστασε μέχρι την τελευταία στιγμή να εφαρμό­σει ένα μέτρο που δεν διστάζουν να εφαρμόσουν αστικές κυ­βερνήσεις! Αυτό συνέβαλε στο να φύγουν δεκάδες δισ. από το τραπεζικό σύστημα μέσα στους τελευταίους μήνες!

Να εθνικοποιηθεί το τραπεζικό σύστημα!

Το σκάνδαλο, η σαπίλα και η δυσωδία που επικρατεί στο τραπεζικό σύστημα δεν περιγράφεται με λόγια. Ο ελληνικός λαός ξεζουμίστηκε κυριολεκτικά, για να σωθούν οι τράπεζες: πάνω από 210 δισ. ευρώ δόθηκαν με τη μορφή ανακεφαλαι­οποιήσεων, εγγυήσεων, δανείων κλπ, που μετατράπηκαν σε δημόσιο χρέος, για να μην καταρρεύσει το τραπεζικό σύ­στημα. (Για λόγους σύγκρισης, ας θυμόμαστε ότι το ΑΕΠ της χώρας είναι γύρω στα 180 δις. € και το συνολικό χρέος γύρω στα 320 δισ. €).

Όμως η ελληνική κυβέρνηση, πόσο μάλλον η ελληνική κοινω­νία, δεν μπορούν να ελέγξουν τις τράπεζες, δεν μπορούν καν να μετακινήσουν από τη θέση τους αυτούς τους ανθρώπους που διοικούν το τραπεζικό σύστημα της χώρας: τον Στουρ­νάρα δηλαδή και τα ΔΣ των 4 συστημικών τραπεζών (Εθνι­κή, Άλφα, Eurobank, Πειραιώς).

Γιατί, παρότι οι τράπεζες διασώθηκαν με λεφτά που βγήκαν από τις δικές μας τσέπες και έγιναν «δικό» μας δημόσιο χρέ­ος, οι μετοχές τους δεν ανήκουν στην κυβέρνηση αλλά σε ένα «ανεξάρτητο» οργανισμό (το Ταμείο Χρηματοπιστωτι­κής Σταθερότητας – ΤΧΣ) που ελέγχεται από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ). Για να αλλάξει ο Στουρνάρας ή το ΔΣ οποιασδήποτε από τις 4 συστημικές τράπεζες θα πρέπει να συμφωνήσει η ΕΚΤ! Δικά μας λεφτά, σε εμάς έχουν φορτώ­σει το χρέος, αυτοί όμως ασκούν τη διοίκηση και η ελληνική κυβέρνηση (πόσο μάλλον εμείς) δεν έχει ουσιαστικό λόγο σε αυτή!

Γι’ αυτό, μόνο αν εθνικοποιηθεί το τραπεζικό σύστημα μπο­ρεί να αλλάξει αυτή η σάπια κατάσταση. Μόνο αν εθνικο­ποιηθούν οι τράπεζες μπορούν να ελεγχθούν τα σκάνδαλα, το μαύρο χρήμα και η διαφθορά. Και μόνο έτσι μπορεί το τραπεζικό σύστημα να γίνει εργαλείο για την ανάπτυξη της κοινωνίας με σωστά προσανατολισμένη χρηματοδότηση επενδύσεων με σκοπό την πραγματική παραγωγή και την πραγματική οικονομία – και με κοινωνικά κριτήρια – αντί της κερδοσκοπίας.

Η ελληνική κυβέρνηση οφείλει να πάρει τη διοίκηση του τραπεζικού συστήματος από τα χέρια των κερδοσκόπων και του Στουρνάρα! Βέβαια μόλις το κάνει αυτό, έχει έρθει σε ολοκληρωτική ρήξη με την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, πράγμα που επίσης οδηγεί την Ελλάδα εκτός ευρώ.

Όριο στις αναλήψεις από τα ΑΤΜ – επαρκές για τις καθημερινές ανάγκες

Είναι γνωστό σε όλους ότι τεράστια ποσά έχουν φύγει από το τραπεζικό σύστημα – κάπου γύρω στα 110 δις. όλα αυτά τα χρόνια των Μνημονίων και γύρω στα 40 τους τελευταί­ους μήνες, από το Δεκέμβρη. Οι επιχειρήσεις και οι πλούσιοι τα έχουν βγάλει στο εξωτερικό, τα λαϊκά στρώματα που δεν έχουν τρόπο να το κάνουν αυτό τα έχουν κρύψει στα πιο απί­θανα μέρη σε σπίτια και αυλές. Αυτά τα ποσά (των λαϊκών και μεσαίων στρωμάτων) κάποια στιγμή η κυβέρνηση της Αριστεράς θα κληθεί –υπό τον όρο ότι θα έχει περάσει τις ση­μερινές συμπληγάδες– να βρει τρόπους για να επιστρέψουν στο τραπεζικό σύστημα. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να γίνει μόνο μέσα από την αποκατάσταση της εμπιστοσύνης στην πορεία της οικονομίας.

Μέχρι τότε όμως θα χρειαστεί κάποιος χρόνος. Για να μην βρεθεί σε κίνδυνο το τραπεζικό σύστημα, σωστά αλλά πολύ καθυστερημένα πάλι, η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ μαζί με τον έλεγχο της κίνησης κεφαλαίων περιόρισε τις αναλήψεις. Το όριο είναι επαρκές για τις ανάγκες μιας λαϊκής οικογένειας και είναι βέβαια προσωρινό.

Η κυβέρνηση αναγκάστηκε να επιβάλει τους περιορισμούς στις αναλήψεις μόνο μετά την απόφαση της ΕΚΤ να μην επι­τρέψει περαιτέρω έκτακτο δανεισμό μέσω ELA στις 29/6/15. Όμως η Τρόικα το είχε προτείνει πολύ νωρίτερα, μαζί με τους ελέγχους στην κίνηση κεφαλαίων εδώ και μήνες, και πάλι η κυβέρνηση το απέρριψε. Γιατί;

Δεύτερο σοβαρό λάθος του οικονομικού επιτελείου της κυ­βέρνησης, μετά την άρνηση επιβολής capital controls… Το κό­στος ήταν η εξαφάνιση πολλών δισ. ευρώ από το τραπεζικό σύστημα.

Να μην πληρώσουμε τις δόσεις του χρέους

Οι διάφοροι υπάλληλοι του Αλαφούζου και του Μπόμπολα φώναζαν πάντα ότι αν υπάρχει κάτι που είναι αδιανόητο να γίνει «σ’ αυτή τη ζωή» είναι να μην πληρωθούν οι δανειστές! Ότι αυτό ισοδυναμεί με την απόλυτη καταστροφή.

Λοιπόν, στις 5/6 η κυβέρνηση Τσίπρα πήρε επιτέλους την απόφαση να μην πληρώσει τη δόση των 300 εκατ ευρώ στο ΔΝΤ! Τι έγινε την επόμενη μέρα; Τίποτα!

Στις 30 Ιούνη λήγει το πρόγραμμα χρηματοδότησης της χώ­ρας από τους δανειστές (με βάση το δεύτερο μνημόνιο το οποίο έχει παραταθεί με τη συμφωνία της 20ης Φλεβάρη) και τότε θα πρέπει να έχει πληρωθεί ένα ποσό γύρω στο 1,6 δισ. στο ΔΝΤ. Στη συνέχεια τον Ιούλη και τον Αύγουστο η κυ­βέρνηση πρέπει να πληρώσει άλλα 7 περίπου δισ. € στην ΕΚΤ και την ΕΕ.

Στις 30 Ιούνη η κυβέρνηση οφείλει να δηλώσει άρνηση πλη­ρωμής! Να πει «δεν έχω, δεν πληρώνω»! Το ίδιο και για τις επόμενες δόσεις; Τι θα γίνει τότε; Ότι έγινε και στις 5 Ιούνη! Τίποτα!

Από τη στιγμή που η ελληνική κυβέρνηση δηλώσει άρνηση πληρωμής το ΔΝΤ έχει την ευχέρεια να κηρύξει τη χώρα σε κατάσταση «χρεοκοπίας» (δεν είναι υποχρεωτικό, αλλά παίρνουμε υπόψη το «κακό σενάριο»). Τι σημαίνει αυτό στην ουσία; Ότι οι «αγορές» θα μας κηρύξουν πόλεμο, που στην πράξη σημαίνει πως η χώρα δεν θα μπορεί να παίρνει νέα δάνεια από το ΔΝΤ, τις διεθνείς τράπεζες, κλπ!

Αλήθεια, πόσο μεγάλο πρόβλημα είναι αυτό; Μήπως δεν θα έχουμε λεφτά για μισθούς και συντάξεις; Δεν θα έχουμε φάρμακα και πετρέλαιο για να παράγουμε ηλεκτρική ενέρ­γεια; Μήπως θα πεινάσουμε;

«Χρεοκοπία» = Δεν θα έχουμε λεφτά για μισθούς και συντάξεις; Ψέμα!

Ας ξεκινήσουμε σημειώνοντας πως όπως είναι σήμερα τα πράγματα, αν η ελληνική κυβέρνηση σταματήσει να πληρώ­νει τους δανειστές, τα λεφτά που εισπράττει (βασικά μέσα από φόρους) για την κάλυψη των αναγκών του προϋπολο­γισμού είναι τόσα ώστε φτάνουν για την κάλυψη όλων των δαπανών σε μισθούς συντάξεις και προμήθειες που χρειάζε­ται το δημόσιο. Αυτό είναι το λεγόμενο «πρωτογενές πλεό­νασμα» για το οποίο γίνεται τόση συζήτηση.

Το 2014 έκλεισε, με βάση την έκθεση της Τράπεζας της Ελλά­δας με πρωτογενές πλεόνασμα. Δηλαδή, αν αφαιρέσουμε τις δαπάνες για την αποπληρωμή του χρέους, τα έσοδα του κράτους ήταν περισσότερα από τις δαπάνες του! Το ίδιο και τους πρώτους μήνες του 2015!

Τους πρώτους 4 μήνες της θητείας του ΣΥΡΙΖΑ η κυβέρνηση έδωσε (κακώς, πάλι) 6,5 δισ. ευρώ στους δανειστές χωρίς να έχει πάρει απ’ αυτούς ούτε ένα ευρώ σε νέα δάνεια. Από τον Αύγουστο του 2014 που η Τρόικα σταμάτησε να δίνει δάνεια (στην τότε κυβέρνηση Σαμαρά) έχουν φύγει συνολικά από τη χώρα 17 δισ. ευρώ για να πάνε στους δανειστές.

Πέρα από το ότι αυτό δεν έπρεπε να είχε γίνει ποτέ, το ση­μείο που θέλουμε να τονίσουμε είναι άλλο. Η κυβέρνηση Σαμαρά και στη συνέχεια η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ σε διά­στημα 10 μηνών, χωρίς να έχουν εισπράξει ούτε ένα ευρώ σε νέα δάνεια, έχουν καλύψει όλες τις υποχρεώσεις τους σε μισθούς συντάξεις κλπ και έχουν «εξοικονομήσει» κι ένα τε­ράστιο ποσό ύψους 17 δισ. ευρώ, το οποίο όμως… δώσανε στους δανειστές. Συμπέρασμα; «Λεφτά υπάρχουν» – μόνο που τα παίρνουν οι δανειστές.

Με άλλα λόγια, αν σταματήσουμε να πληρώνουμε τους δα­νειστές, ο πλούτος που παράγει ο ελληνικός λαός και που μεταφέρεται στο κράτος μέσα από την άμεση και έμμεση φορολογία, ακόμα και με τη σημερινή κατάσταση της φορο­διαφυγής κλπ, είναι αρκετός για να καλύψει όλες τις ανάγκες της κυβέρνησης σε μισθούς συντάξεις κλπ.

Όταν λοιπόν οι διάφοροι εκπρόσωποι της άρχουσας τάξης λένε ότι δεν θα υπάρχουν λεφτά για μισθούς και συντάξεις, λένε ψέματα! Αυτό που εννοούν είναι ότι πρέπει πρώτα να πληρώνουμε το χρέος και μετά, αν μένουν λεφτά, να πηγαί­νουν σε μισθούς, συντάξεις, κοινωνικό κράτος, κοκ…

«Χρεοκοπία» = Δεν θα έχουμε φάρμακα και πετρέλαιο; Ψέμα!

Το να μην μπορεί η χώρα να δανειστεί από το εξωτερικό δεν την εμποδίζει από το να έχει εμπορικές σχέσεις με τον έξω κόσμο – να κάνει δηλαδή εξαγωγές και εισαγωγές.

Ας κάνουμε μια αφαίρεση και ξαφνικά η χώρα βρεθεί με δραχμή αντί για ευρώ. Εξάγοντας αγαθά η χώρα εισπράττει ευρώ, δολάρια, γεν, ρούβλια, κοκ. Με άλλα λόγια ακόμα και με μετάβαση σε εθνικό νόμισμα (δραχμή) η χώρα θα έχει στη διάθεσή της συνάλλαγμα (ξένα νομίσματα) που θα προ­έρχεται από τις εξαγωγές της. Με αυτό το συνάλλαγμα θα μπορεί στη συνέχεια να εισάγει αγαθά από την Ευρώπη, τις ΗΠΑ, την Ιαπωνία, τη Ρωσία, κλπ, – αγαθά που λείπουν από την ντόπια παραγωγή. Τι θα την εμποδίζει να εισάγει φάρ­μακα και πετρέλαιο; Τίποτα. Οι παπαγάλοι των ΜΜΕ λένε πάλι ψέματα.

Σε τι στηρίζεται αυτό το ψέμα; Σε δύο αυθαίρετες (και εντε­λώς κακόβουλες κατά τη γνώμη μας) υποθέσεις:

α) ότι θα πάμε σε εθνικό νόμισμα το οποίο θα καταρ­ρεύσει στις διεθνείς αγορές και οι τιμές του πετρελαίου και των φαρμάκων θα γίνουν τόσο ακριβές που δεν θα μπορούμε να τα αγοράσουμε και

β) ότι οι ελληνικές εξαγωγές δεν θα είναι σε θέση να φέρουν συνάλλαγμα (ξένα, ισχυρά νομίσματα) στην εγχώρια οικονομία το οποίο να χρησιμοποιηθεί στη συ­νέχεια για εισαγωγές.

Όταν κάνει κανείς κάποιες τέτοιες υποθέσεις είναι καλό να τις στηρίζει σε κάποια δεδομένα. Θα τους συνιστούσαμε λοι­πόν να ρίξουν μια ματιά στην έκθεση της κεντρικής τράπε­ζας που σύνταξε ο εξαιρετικά συμπαθής σ’ αυτούς κ. Στουρ­νάρας, για τον προηγούμενο χρόνο. Σ’ αυτή την έκθεση θα ανακαλύψουν ότι κατά τη διάρκεια του 2014 η αξία των εξαγωγών (αγαθών και υπηρεσιών) υπερκαλύπτει την αξία των εισαγωγών – υπάρχει δηλαδή ένα μικρό πλεόνασμα.

Τι σημαίνει αυτό το στοιχείο; Σημαίνει κατ’ αρχήν, το απλό, ότι, γενικά μιλώντας, θα μπορείς να έχεις αρκετά έσοδα από τις εξαγωγές σου για να συνεχίσεις να καλύπτεις τις ανάγκες σου σε εισαγωγές. Το πλεόνασμα (μικρό έστω) λειτουργεί σαν ένας μπούσουλας, που δείχνει τις δυνατότητες. Ασφα­λώς τα πράγματα σε μια οικονομία δεν είναι ποτέ στατικά, και διάφορες εξελίξεις όπως η μετάβαση σε νέο νόμισμα θα προκαλέσουν αυξομειώσεις. Αυτές όμως δεν μπορούν εύκο­λα να ανατρέψουν τα βασικά δεδομένα.

Απ’ αυτή την «ισορροπία» όμως προκύπτει και κάτι άλλο. Η ισοτιμία ενός νομίσματος καθορίζεται στις διεθνείς αγορές, κατά βάση, από τη σχέση ανάμεσα στην αξία των εξαγω­γών και εισαγωγών (αγαθών και υπηρεσιών). Αν υπάρχει ισορροπία, δεν έχουμε δηλαδή μεγάλα ελλείμματα ανάμεσα στην αξία των εξαγωγών και την αξία των εισαγωγών, τότε το νόμισμα θα τείνει να κινείται γύρω από ένα σχετικά στα­θερό άξονα.

Τα δεδομένα της ελληνικής οικονομίας στο τέλος του περα­σμένου χρόνου, σύμφωνα με την έκθεση που έδωσε στη δημοσιότητα ο κ. Στουρνάρας δείχνουν μια τέτοια την ισορ­ροπία – υπάρχει ένα μικρό πλεόνασμα.

Τι μπορούμε να πούμε λοιπόν για τα παπαγαλάκια των ΜΜΕ που αφήνουν να εννοηθεί ότι θα έχουμε δραματική αστάθεια, υποτίμηση του νομίσματος, αλματώδη πληθωρι­σμό και καταστροφή αξιών; Ότι, και πάλι, λένε ψέματα.

***

Τελικά βέβαια όλα θα καθοριστούν από το ποια θα είναι η πορεία της οικονομίας συνολικά. Το κρίσιμο ερώτημα επο­μένως είναι πώς θα υπάρξει παραγωγική ανασυγκρότηση της οικονομίας, πώς θα έχουμε ανάπτυξη, νέες θέσεις εργα­σίας, παραγωγή νέου πλούτου κλπ. Αν μπορούμε να παρά­γουμε τα δικά μας φάρμακα, αν μπορούμε να έχουμε δική μας βιομηχανία, κοκ. Και βέβαια αν κινδυνεύουμε να «πει­νάσουμε»… Σ’ αυτό το τελευταίο κι αν είναι που οι «ανήσυ­χοι» δημοσιογράφοι εκτίθενται εντελώς. Γιατί με αυτάρκεια αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων (με βάση δύο πρόσφατες μελέτες της ΠΑΣΕΓΕΣ, που κανείς δεν έχει σο­βαρά αμφισβητήσει) και παρά τα σημερινά καταστροφικά δεδομένα στον αγροτικό τομέα, είναι εντελώς αστείο το να μιλά κανείς για «πείνα».

Με αυτά τα ερωτήματα θα ασχοληθούμε στο β’ μέρος, στο επόμενο τεύχος του «Ξ».