Tης Σύνταξης του «Ξ»
Τους τελευταίους μήνες συχνά-πυκνά διαδίδονταν πληροφορίες μέσω δηλώσεων και δημοσιευμάτων για το νέο εργασιακό νομοσχέδιο που ετοιμάζει το Υπουργείο Εργασίας. Ήδη από τον Οκτώβρη, το σχετικό νομοσχέδιο αναμένονταν να κατατεθεί μέσα στον Νοέμβρη. Τελικά, σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα, το νομοσχέδιο βρίσκεται σε τελική επεξεργασία και πρόκειται να κατατεθεί στα μέσα του Μάη.
Με βάση τα σχέδια του Υπουργείου, οι κεντρικές μεταρρυθμίσεις θα περιλαμβάνουν τα εξής:
- Ατομικές συμβάσεις εργασίας
- Κατάργηση 8ωρου και ελαστικοποίηση του ωραρίου εργασίας και του 5ήμερου
- Θέσπιση απλήρωτων υπερωριών και αύξηση του ανώτατου ετήσιου ορίου τους
- Χτύπημα στον συνδικαλισμό
Με λίγα λόγια, οι νέες αλλαγές στις εργασιακές σχέσεις αποτελειώνουν επί της ουσίας ότι έχει απομείνει από εργασιακά δικαιώματα.
Κατάργηση 8ωρου – ατομικές συμβάσεις
Πλέον καταργείται η 8ωρη εργασία, ένα δικαίωμα-ορόσημο που κατακτήθηκε μέσα από σκληρούς αγώνες πολλών δεκαετιών της εργατικής τάξης. Με τη σχετική διάταξη, οι εργοδότες θα έχουν την ευχέρεια να αυξάνουν το ωράριο των εργαζομένων έως και 10-12 ώρες ημερησίως.
Θεωρητικά αυτό θα ισχύει για κάποιες περιόδους μέσα στο χρόνο, στις οποίες οι ανάγκες των επιχειρήσεων θα είναι αυξημένες και θα ακολουθούν περίοδοι που οι εργαζόμενοι θα δουλεύουν λιγότερες ώρες και θα παίρνουν περισσότερα ρεπό.
Επιπλέον οι εργοδότες θα έχουν δικαίωμα να επιβάλουν σπαστό ωράριο μέσα στη μέρα (π.χ. 4 ώρες το πρωί και 6 το απόγευμα).
Ουσιαστικά η ζωή των εργαζομένων θα γίνει κυριολεκτικά λάστιχο, με στόχο να προσαρμοστεί στις «ανάγκες» της επιχείρησης και στην κερδοφορία των επιχειρηματιών.
Σε αυτά τα πλαίσια το νομοσχέδιο θα θεσμοθετήσει τις ατομικές συμβάσεις εργασίας, με τις οποίες θα νομιμοποιείται η κατάργηση του 8ώρου.
Οι ατομικές συμβάσεις θα παρακάμπτουν βέβαια τις συλλογικές που – αν και πολύ κουτσουρεμένες – έχουν καταλήξει μέσα από συλλογικές διεκδικήσεις των εργαζομένων και σε αυτές δεν είναι καθόλου εύκολο για τους εργοδότες να περάσουν κατάργηση του 8ώρου.
Απλήρωτες υπερωρίες – Ελαστικοποίηση του ωραρίου
Οι ώρες πέραν του 8ωρου σε ημερήσια βάση δεν θα είναι υποχρεωτικό να αμείβονται ως υπερεργασία και ως υπερωρία.
Σήμερα, για κάποιον που εργάζεται με 5ήμερο – 8ώρο (δηλαδή 40 ώρες τη βδομάδα), οι πρώτες 5 επιπλέον ώρες που εργάζεται θεωρούνται ως υπερεργασία και αμείβονται με το καταβαλλόμενο ημερομίσθιο προσαυξημένο κατά 20%. Οι υπόλοιπες επιπλέον ώρες εργασίας, από την 46η ώρα δηλαδή και μετά θεωρούνται υπερωρία και αμείβονται προσαυξημένες κατά 40% στο προβλεπόμενο ημερομίσθιο. Αυτό πρόκειται να καταργηθεί. Οι έξτρα ώρες θα μπορούν να «ισοφαρίζονται» εντός εξαμήνου με μικρότερο ωράριο ή ρεπό.
Στην ουσία κατοχυρώνονται οι απλήρωτες υπερωρίες – θα δουλεύουμε δηλαδή για περισσότερες ώρες με το ίδιο μεροκάματο. Ειδικά εργαζόμενοι που έκαναν σε τακτική βάση υπερωρίες θα δουν τις ώρες εργασίας τους να παραμένουν ίδιες ή να αυξάνονται αλλά το εισόδημά τους να μειώνεται.
Την ίδια στιγμή υπάρχουν ήδη κλάδοι, ακόμα και στο δημόσιο (π.χ. στα ΜΜΜ της Αθήνας), που έχουν έναν πολύ μεγάλο αριθμό συσσωρευμένων οφειλόμενων ρεπό τα οποία απλά δεν δίνονται ποτέ. Το νέο νομοσχέδιο θα αυξήσει την αυθαιρεσία των εργοδοτών και θα χειροτερέψει μια ήδη πολύ προβληματική κατάσταση.
Το νομοσχέδιο αυξάνει και το ανώτατο ετήσιο όριο υπερωριακής απασχόλησης από 90 ώρες στη βιομηχανία και 120 στις υπηρεσίες που ισχύει σήμερα, σε 150 ώρες το χρόνο για όλους τους κλάδους. Αυτό θα οδηγήσει σε ακόμα μεγαλύτερη εντατικοποίηση της εργασίας ενός μεγάλου κομματιού των εργαζομένων.
Χτύπημα στον συνδικαλισμό και το δικαίωμα στην απεργία
Ασφαλώς όλες οι παραπάνω επιθέσεις δεν θα μπορούσαν να μη συνοδεύονται και από τον περιορισμό των αντιδράσεων και των συλλογικών διεκδικήσεων. Ο ύπουλος τρόπος που προγραμματίζεται να γίνει αυτό είναι μέσω της ηλεκτρονικής ψηφοφορίας στα συνδικάτα και την καθιέρωση προσωπικού ασφαλείας στο 40% όταν υπάρχουν απεργίες σε επιχειρήσεις «κρίσιμες για το κοινωνικό σύνολο».
Η «ηλεκτρονική ψηφοφορία» στα συνδικάτα είναι ένα ύπουλο ζήτημα, γιατί περικλείεται από έναν μανδύα «δημοκρατικότητας». Ωστόσο κάθε άλλο παρά δημοκρατικό μέτρο είναι, καθώς θα μπορούν να ψηφίζουν εργαζόμενοι χωρίς να πάνε στη γενική συνέλευση του σωματείου τους (όπου γίνονται κανονικά οι ψηφοφορίες). Εκτός γενικής συνέλευσης οι εργοδότες μπορούν να «πιάνουν» κάθε εργαζόμενο χωριστά και να ασκούν μεγαλύτερες πιέσεις και εκβιασμούς για το τι να ψηφίσει. Μπορούν επίσης να κινητοποιούν εργοδοτικούς και απεργοσπαστικούς μηχανισμούς για να ψηφίσουν, οι οποίοι μέχρι σήμερα συνήθως δεν μπορούσαν να σταθούν στις συνελεύσεις των σωματείων και δεν συμμετείχαν στις ψηφοφορίες.
Η δημιουργία μητρώου συνδικάτων και μελών συνδικάτων είναι επίσης ένα πολύ επικίνδυνο μέτρο, καθώς σε αυτό θα αποκτήσουν είτε νόμιμα είτε με πλάγιο τρόπο πρόσβαση οι εργοδότες. Και βέβαια οι εργαζόμενοι που είναι μέλη συνδικάτων θα προσλαμβάνονται πολύ πιο δύσκολα, ενώ θα είναι και οι πρώτοι που θα απολύονται. Το μέτρο αυτό δεν στοχεύει σε τίποτε άλλο από την μείωση των μελών των σωματείων.
Τέλος, η πρόβλεψη για 40% προσωπικό ασφαλείας αποτελεί στην ουσία χτύπημα στο δικαίωμα στην απεργία, με το μανδύα της κοινωνικής ευαισθησίας. Μια απεργία δεν μπορεί να έχει πραγματική επιτυχία όταν ο νόμος υποχρεώνει σχεδόν τους μισούς να συνεχίσουν να εργάζονται ως προσωπικό ασφαλείας. Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι υπάρχοντες νόμοι προβλέπουν ήδη προσωπικό ασφαλείας αλλά σε διαφορετική λογική και πλαίσιο. Η συγκεκριμένη πρόβλεψη είναι ιδιαίτερα προκλητική αν σκεφτεί κανείς ότι η κυβέρνηση εδώ και έναν χρόνο δεν έχει κάνει τίποτα ουσιαστικό για την βελτίωση των υπηρεσιών υγείας στα νοσοκομεία, τις συγκοινωνίες, τους εργασιακούς χώρους κλπ, να την πιάνει τώρα ο πόνος για τις «κρίσιμες για το κοινωνικό σύνολο» επιχειρήσεις.
Να μην το επιτρέψουμε
Η «ανταλλαγή» των υπερωριών με ρεπό και άδειες αντί για αυξημένη αμοιβή και η κατάργηση του 8ωρου αποτελούσε εδώ και καιρό αίτημα των μεγαλοεργοδοτών, έτσι ώστε να μειώσουν τα κόστη τους και να γίνουν πιο ανταγωνιστικοί. Για μια ακόμα φορά τα κέρδη των επιχειρηματιών εξασφαλίζονται με συντριβή εργασιακών δικαιωμάτων και αμοιβών.
Η αποδιοργάνωση των εργασιακών σχέσεων θα δημιουργήσει μια νέα γενιά εργαζομένων-λάστιχο, οι οποίοι θα είναι έρμαια στις ορέξεις των εργοδοτών, χωρίς προσωπική ζωή και πολύ λιγότερες δυνατότητες για αγωνιστικές διεκδικήσεις, αφού κυβέρνηση και εργοδότες φροντίζουν να χτυπήσουν και αυτό το δικαίωμα.
Αν η κυβέρνηση ενδιαφερόταν πραγματικά για το κοινωνικό σύνολο, θα είχε πάρει εδώ και μήνες δραστικά μέτρα, για να μην έχουμε εκατόμβες νεκρών από την πανδημία. Η πρόβλεψη για 40% προσωπικό ασφαλείας αποσκοπεί αποκλειστικά στη συνέχιση της λειτουργίας των επιχειρήσεων με σκοπό τη διατήρηση των κερδών των εργοδοτών – αυτή είναι η πραγματική έγνοια της κυβέρνησης.
Απέναντι στην ολομέτωπη επίθεση με στόχο τη διάλυση των εργασιακών δικαιωμάτων, χρειάζεται να υπάρξει μαζική αντίσταση. Η κατάσταση βέβαια στο συνδικαλιστικό-εργατικό κίνημα είναι αρκετά πίσω από τις ανάγκες, με κύρια ευθύνη των γραφειοκρατικών ηγεσιών των μεγάλων συνδικάτων. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα γίνονται προσπάθειες για συντονισμό από τα κάτω συλλογικοτήτων και πρωτοβάθμιων σωματείων, στην κατεύθυνση της διοργάνωσης δράσεων ενάντια στα αντεργατικά σχέδια της κυβέρνησης, που είναι απαραίτητο να ενταθούν την επόμενη περίοδο.
Για να μπορέσει το εργατικό κίνημα να αντεπιτεθεί χρειάζεται ένα συνολικό σχέδιο αγώνα με διάρκεια και συντονισμό των διαφορετικών κλάδων και βέβαια οι εργαζόμενοι να πάρουν τα σωματεία στα χέρια τους και να ανατρέψουν τις γραφειοκρατικές και ξεπουλημένες ηγεσίες.
