Του Αγροτικού
Και ξαφνικά μέσα στο κατακαλόκαιρο ξεπρόβαλε ο «σωτήρας»…
«Ο Σάλας και η Τράπεζα Πειραιώς υποβάλλουν θεαματική διπλή πρόταση εξαγοράς του ποσοστού που κατέχει το δημόσιο στο Ταχυδρομικό ταμιευτήριο και την Αγροτική Τράπεζα»…
«Πράσινο φως για την σωτηρία της ΑΤΕ»…,
«οριστική απεμπλοκή του κράτους από το βαρίδι της Αγροτικής»…
και άλλα παρόμοια ήταν θέμα σε εφημερίδες και κανάλια για πολλές ημέρες και είναι ακόμα.
Κήρυκες της «ανεξάρτητης (sic!) δημοσιογραφίας» διαρρήγνυαν τα ιμάτια τους για το θετικό της πώλησης των δύο υπό κρατικό έλεγχο τραπεζικών ιδρυμάτων. Προεκλογικά πέρσι, μαζί με το «λεφτά υπάρχουν», ο Γιώργος Παπανδρέου επέμενε για τα θετικά που θα προκύψουν από έναν κρατικό πυλώνα και επιτίθεντο μάλιστα στον Αλογοσκούφη για το χάρισμα των 28 δις.
Ακόμα και φέτος στη ΔΕΘ δήλωσε ότι παραμένει ως στόχος η δημιουργία κρατικού πυλώνα τραπεζών αλλά επειδή οι συνθήκες στο τραπεζικό σύστημα έχουν αλλάξει να δούμε το πώς θα επιτευχτεί αυτό χωρίς να έρθει σε σύγκρουση με το μνημόνιο! Ο «καθοριστικός ρόλος» και ο έλεγχος πάνω στους υπόλοιπους τραπεζίτες ξεχάστηκαν σε μια νύχτα. Θα πει κάνεις: είναι το μόνο στο οποίο έγινε κωλοτούμπα;
Κρίση στις τράπεζες
Έχουμε φτάσει στις αρχές Σεπτεμβρίου και οι εξελίξεις στον τραπεζικό κλάδο περί συγχωνεύσεων και εξαγορών είναι θέμα που διατηρείται στην επικαιρότητα. Αν και βρισκόμαστε στην μέση της μεγαλύτερης κρίσης του συστήματος τα τελευταία 80 χρόνια και ακόμα και ο πιο δύσπιστος αντιλαμβάνεται ότι αυτό το σύστημα δεν δουλεύει, εντούτοις οι συνταγές που επιλέγονται παραμένουν όσο νεοφιλελεύθερες όσο δεν πάει.
Τυχαίο; Δεν θα το λέγαμε. Αντί να στηθεί στην γωνία όλο αυτό το λόμπι των τραπεζιτών έρχονται να μας ζητήσουν και τα ρέστα, χρεώνοντας όλες τις αμαρτίες στην… ΑΤΕ, στο Τ.Τ. και σε ότι άλλο έχει απομείνει δημόσιο! Αντί λοιπόν να μιλάμε για εθνικοποίηση τραπεζών, στήνεται σκηνικό ξεπουλήματος της δημόσιας περιουσίας.
Και ποια είναι η πιο αποτελεσματική και συνάμα δοκιμασμένη συνταγή; Η απαξίωση… Πες πες στο τέλος κάτι θα μείνει και όλοι οι «αγανακτισμένοι φορολογούμενοι» θα δεχτούν να απαλλαγούν από τα «βαρίδια» που μας «βάζουν για τα καλά μέσα». Όλα σχεδόν τα δημοσιεύματα τον τελευταίο καιρό αυτό στην ουσία προασπίζονται… Πουλήστε να ησυχάσουμε.
Ποια είναι όμως η αλήθεια;
Η σημερινή κατάσταση όλων των τραπεζών όντως δεν είναι η «καλύτερη» – για να πει κανείς το ελάχιστο. Στην ουσία πληρώνουν την κρίση που και αυτοί δημιούργησαν.
Είναι όμως αξιοσημείωτο ότι η ΑΤΕ αντέχει παρά την κακομεταχείριση της από τη εκάστοτε κυβέρνηση και τις διοικήσεις της που την επιβάρυναν με εκατοντάδες εκατ. ευρώ επισφάλειες είτε σε θαλασσοδάνεια, είτε σε τοξικά ομόλογα.
Από το πακέτο ενίσχυσης της ρευστότητας των τραπεζών επί υπουργίας Αλογοσκούφη (Ν. 3723 – τα γνωστά 28 δις) η Αγροτική έχει πάρει συνολικά περίπου 2,1 δισ. ευρώ. (675 εκατ. προνομιούχες μετοχές και 1,4 δισ. ειδικούς τίτλους Δημοσίου). Όμως διοχέτευσε υπερδιπλάσιο ποσό από αυτό, κάπου 4,3 δισ. ευρώ. σε χρηματοδότηση μικρομεσαίων και στεγαστικών δανείων!
Για να κατανοηθεί το μέγεθος της οικονομικής στήριξης των τραπεζών από το κράτος να δώσουμε μερικά στοιχεία: η χρηματοδότηση που έχουν λάβει μέσω της ΕΚΤ (Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας) έναντι ομολόγων, είναι κάπου 89,9 δις, ενώ στη δευτερογενή αγορά ομολόγων, περίπου 68 δισ. ευρώ.
Η ΑΤΕ έχει πάρει ελάχιστα ποσά σε σύγκριση με τις υπόλοιπες τράπεζες.
Στρες τεστ
Και κάπου εδώ εμφανίζονται τα «στρες τεστ»: οι δοκιμασίες αντοχής των τραπεζών ή επί της ουσίας σενάρια για το πως θα αντιδρούσε η κάθε μια τράπεζα σε μια ενδεχόμενη καταστροφή. Π.χ σε ένα «αντίξοο οικονομικό σενάριο» όπως το ότι η αύξηση του ΑΕΠ στην Ευρώπη είναι μικρότερη κατά 3 μονάδες απ΄ ό,τι προβλέπει η Κομισιόν (το οποίο δηλαδή σημαίνει ύφεση). Στην ουσία θέλουν να δουν από πού οι τράπεζες θα μπορέσουν να αντλήσουν τα αναγκαία κεφάλαια.
Στα «τεστ» αυτά όλες οι άλλες ελληνικές τράπεζες «πέρασαν» και μόνο η ΑΤΕ απέτυχε! Και πως θα μπορούσε να γίνει αλλιώς όταν δεν «στρεσαρίστηκαν» όλα τα ομόλογα, που διαθέτουν οι τράπεζες στα χαρτοφυλάκια τους αλλά μόνο αυτά του εμπορικού χαρτοφυλακίου;
Δηλαδή δεν ελήφθησαν υπόψη και άλλα περιουσιακά της στοιχεία (πάγια, κτλ) που σε σχέση με άλλες τράπεζες θα την τοποθετούσαν σε πιο ισχυρή θέση.
Επίσης, πράγμα καθοριστικό για την ΑΤΕ, σε αυτά τα τεστ, στα ίδια κεφάλαια υπολογίστηκαν και οι προνομιούχες μετοχές που δόθηκαν στις τράπεζες μέσω του πακέτου των 28 δισ. ευρώ. Αν δεν ίσχυε αυτό, τότε όλες οι τράπεζες (ή τουλάχιστον το 90 %) θα εμφάνιζαν πρόβλημα κεφαλαιακής επάρκειας: το πλεόνασμά τους ήταν περίπου 4 δισ. ευρώ όσο δηλαδή και η κεφαλαιακή τους ενίσχυση (3,8 δισ. ευρώ)! Τα 28 δις δόθηκαν κυρίως με την μορφή εγγυήσεων και προνομιούχων μετοχών του δημοσίου. Με τόσα δις οι ιδιωτικές τράπεζες δεν ήταν δύσκολο να εμφανίσουν επαρκή κεφάλαια και υγιή εικόνα την στιγμή που η ΑΤΕ επειδή πήρε λιγότερα, όταν ήρθε η ώρα της σύγκρισης ήταν σε μειονεκτική θέση.
Με άλλα λόγια, οι ιδιωτικές «σούπερ» τράπεζες πήρα πακτωλό δις από το δημόσιο και με την μορφή προνομιούχων μετοχών και τα εμφάνισαν σαν ιδία κεφάλαια πετυχαίνοντας έτσι ισολογισμούς και επάρκεια κεφαλαίων τέτοια ώστε να περάσουν τις εξετάσεις. Αποφάσισαν λοιπόν να σώσουν τις τράπεζες αλλά όχι την δική τους την δημόσια!
Εργασιακά δικαιώματα υπό κατάργηση
Το πιο ωραίο της υπόθεσης όμως είναι ότι ενώ η ΑΤΕ παρουσίασε στο πρώτο εξάμηνο του 2010, το έτος της μεγάλης κρίσης και των μεγάλων προβλημάτων των τραπεζών, τη μεγαλύτερη οργανική κερδοφορία των τελευταίων ετών (στα 180,3 εκατ. €, με τα κέρδη να είναι κατά 47% μεγαλύτερα από εκείνα του αντίστοιχου εξαμήνου του 2009), τελικά ανακοινώνει ζημιές 109,9 εκ. ευρώ!Οι επισφάλειες και τα «επικίνδυνα δάνεια» υπολογίστηκαν όλα με τον πιο αυστηρό τρόπο! Δηλαδή με το ζόρι να συμπεριλάβει κανείς μελλοντικές ζημίες ώστε να αναπτυχθεί το επιχείρημα για πώληση της. Τα πράγματα είναι απλά: Η αγροτική μαζί με το Ταχ. Ταμιευτήριο μπορούν να αποτελέσουν σανίδα σωτηρίας για τους Έλληνες τραπεζίτες και με τα κεφάλαια τους να δώσουν φουλ ρευστότητα με φρέσκο χρήμα. Όσον αφορά τον αγροτικό κλάδο δε, όποιος έχει την ΑΤΕ έχει πρόσβαση σε σχεδόν όλη την καλλιεργήσιμη γη της χώρας, που είναι υποθηκευμένη σε αυτήν. Όμως η πρόθεση ιδιωτικοποίησης έχει και άλλη διάσταση. Η ιδιωτικοποίηση της ΑΤΕ προσφέρεται και για ένα πείραμα: μιας πρώτης τάξεως ευκαιρία να εφαρμοστεί το σπάσιμο των κλαδικών συμβάσεων εργασίας και η προώθηση ατομικών σε ευρεία κλίμακα. Οι τραπεζοϋπάλληλοι είναι χιλιάδες σε όλη την Ελλάδα. Μόνο στην ΑΤΕ δουλεύουν περίπου 6.500. Ο χώρος των τραπεζοϋπαλλήλων έχει δώσει ιστορικά πολλούς και νικηφόρους αγώνες όπως η κατάργηση της εργασίας το Σάββατο και η κατοχύρωση του πενθήμερου αλλά και η εφαρμογή κλαδικής σύμβασης εργασίας με εγγυημένο κατώτατο μισθό για τους συναδέλφους όλων των τραπεζών, μετά από διαπραγμάτευση μεταξύ ΟΤΟΕ και Ένωσης Ελλ. Τραπεζών. Τυχόν ιδιωτικοποίηση της ΑΤΕ, εκτός από τους υπαλλήλους της θα θίξει και όλους τους τραπεζοϋπαλλήλους, αφού χωρίς συλλογική σύμβαση εργασίας θα πρέπει να διαπραγματεύονται ακόμα και αυτό το εγγυημένο εισόδημα ατομικά την στιγμή που ο συνδικαλισμός είναι σχεδόν άγνωστη λέξη στις τράπεζες αυτές και υπό διωγμό. Είναι κοινό μυστικό η καταστρατήγηση του ωραρίου, και η πίεση να πιαστούν με κάθε τρόπο οι «στόχοι».
Εθνικοποίηση των τραπεζών
Τώρα είναι πιο αναγκαία από ποτέ η εθνικοποίηση – κοινωνικοποίηση του Τραπεζικού συστήματος ως θεμελιώδης προϋπόθεση μιας νέας χρηματοπιστωτικής πολιτικής με στόχο τη λειτουργία της οικονομίας πάνω σε ένα άλλο παραγωγικό μοντέλο και βάσεις, δηλαδή μια σοσιαλιστική κοινωνία.
Ζητάμε εθνικοποίηση κάτω από εργατικό και κοινωνικό έλεγχο και διαχείριση και όχι απλά κάποιες κρατικές τράπεζες διότι μόνο έτσι αλλάζει πλήρως ίδιος ο χαρακτήρας και η λειτουργία των τραπεζών και το τραπεζικό σύστημα θα είναι απαλλαγμένο από όλες τις αρρώστιες που το στρέφουν να επενδύει σήμερα στην τοκογλυφία και τον χρηματιστηριακό τζόγο.
Το θέμα του κοινωνικού ελέγχου και της εργατικής διαχείρισης έχει κρίσιμη σημασία. Διαφορετικά ποιος θα διασφαλίσει τη λειτουργία του τραπεζικού συστήματος προς όφελος της κοινωνίας; Το (κομματικό) Δημόσιο που όλοι αγαπήσαμε; Η παραδομένη στην τρόικα κυβέρνηση;
Το θέμα της εθνικοποίησης του τραπεζικού συστήματος βάζει την αριστερά προ των ευθυνών της: θα μπορούσε να προκύψει μόνο ως αποτέλεσμα μεγάλων ενωτικών ταξικών αγώνων των εργαζομένων και πολιτικών και κοινωνικών δυνάμεων με στόχο (ας μην κρυβόμαστε) την εξουσία και όχι απλά την συνδιαχείριση του συστήματος.
