Από τα τέλη Νοέμβρη αγρότες και κτηνοτρόφοι βρίσκονται στους δρόμους, κλείνοντας κεντρικούς αυτοκινητόδρομους και πραγματοποιώντας καταλήψεις σε λιμάνια και αεροδρόμια. Διαμαρτύρονται ενάντια στις πολιτικές της κυβέρνησης που τους έχει φέρει όπως τονίζουν στα όρια της επιβίωσης, την ίδια ώρα που χαρίζει εκατομμύρια ευρώ σε κομματικά στελέχη και φίλους, κλέβοντας τις ευρωπαϊκές επιδοτήσεις μέσω ΟΠΕΚΕΠΕ.
Δεν είναι όμως μόνο οι επιδοτήσεις και οι αποζημιώσεις για τις καταστροφές σε σοδειές και κοπάδια που δίνονται με το σταγονόμετρο και με μεγάλη καθυστέρηση. Είναι παράλληλα και η πολιτική που αφήνει τα κοπάδια των κτηνοτρόφων απροστάτευτα απέναντι στην επιδημία ευλογιάς, και βέβαια η διαχρονική αισχροκέρδεια των μεσαζόντων για χάρη της οποίας οι παραγωγοί αναγκάζονται να πουλάνε την παραγωγή τους σε προκλητικά χαμηλές τιμές, την ώρα που οι καταναλωτές αγοράζουν πανάκριβα αγροτικά και κτηνοτροφικά προϊόντα.
Είναι χαρακτηριστικό το βίντεο μιας αγρότισσας σε ένα από τα μπλόκα που έχουν στηθεί στις εθνικές οδούς, στο οποίο περιγράφει πως πρέπει να πουλήσει 16 κιλά σιτάρι για να αγοράσει έναν καφέ.
Επιδοτήσεις και αποζημιώσεις
Οι παράνομες επιδοτήσεις που μοίρασε ο ΟΠΕΚΕΠΕ σε ανθρώπους που δεν έχουν την παραμικρή σχέση με την αγροτική παραγωγή -όμως έχουν στενές σχέσεις με την κυβέρνηση της ΝΔ- υπολογίζονται σε 22,7 εκατ. ευρώ.
Όπως είναι λογικό, οι πραγματικοί αγρότες που βλέπουν τα χρήματα που προορίζονταν για να στηρίξουν τη δουλειά τους να γίνονται φεράρι, είναι εξοργισμένοι. Η ιστορία του ΟΠΕΚΕΠΕ δεν είναι απλά ένα ακόμη σκάνδαλο, αλλά ο λόγος για τον οποίο πολλοί μικροί καλλιεργητές στερούνται απαραίτητους πόρους για να συνεχίσουν να δουλεύουν και να παράγουν.
Στα τέλη Νοέμβρη οι αγρότες είχαν λάβει μόλις το 45% των ευρωπαϊκών επιδοτήσεων που δικαιούνται για το 2025 ως προκαταβολή, ενώ κανονικά θα έπρεπε να έχουν πάρει το 70%.
Την ίδια ώρα βέβαια το Υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης ισχυρίζεται ότι το σύνολο των χρημάτων των επιδοτήσεων θα καταβληθεί μέχρι το τέλος του χρόνου. Ακόμη όμως κι αν αυτή η υπόσχεση πραγματοποιηθεί, το ερώτημα είναι γιατί έπρεπε να βγουν οι αγρότες στους δρόμους για να κάνουν τέτοιες δηλώσεις τα στελέχη της κυβέρνησης. Επίσης, θα πάρουν όλοι οι αγρότες, όλα όσα δικαιούνται, ή κάποιοι θα δουν τα ποσά που θα έπαιρναν κανονικά να μειώνονται, αφού έχουν ήδη μοιραστεί στους διάφορους απατεώνες, φίλους της κυβέρνησης, που παριστάνουν τους κτηνοτρόφους και τους καλλιεργητές.
Παρά τις διαβεβαιώσεις του Υπουργού Κ. Τσιάρα ότι οι «έντιμοι αγρότες και κτηνοτρόφοι» δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν, οι παραγωγοί στα μπλόκα έχουν κάθε λόγο να μην τρέφουν καμία εμπιστοσύνη για την κυβέρνηση.
Εξάλλου, κάτι παρόμοιο συμβαίνει και με τις αποζημιώσεις. Και σε αυτή την περίπτωση ο υπουργός δηλώνει ότι μέσα στον Δεκέμβρη θα δοθούν 120 εκατ. ευρώ σε αποζημιώσεις για καταστροφές που έχουν υποστεί καλλιέργειες και κοπάδια, οι οποίες καθυστερούν αδικαιολόγητα αφήνοντας τους μικρούς καλλιεργητές και κτηνοτρόφους σε απελπιστική κατάσταση, αφού έχουν δαπανήσει μεγάλα ποσά για σπόρους, λιπάσματα, ζωοτροφές.
Στην πραγματικότητα, με πρόσχημα το γεγονός ότι εκκρεμεί ακόμη μεγάλος αριθμός «εκτιμήσεων» των ζημιών που έχουν προκληθεί από φυσικές καταστροφές ή από ασθένειες, οι αποζημιώσεις έρχονται κι αυτές με το σταγονόμετρο και με μεγάλες καθυστερήσεις.
Επιδημία ευλογιάς
Η επιδημία ευλογιάς που το τελευταίο διάστημα πλήττει τα κοπάδια αιγοπροβάτων είναι ίσως μια από τις πιο μαύρες πτυχές αυτής της υπόθεσης. Από τα τέλη Αυγούστου του 2024 μέχρι σήμερα εκτιμάται ότι έχουν θανατωθεί πάνω από μισό εκατομμύριο αιγοπρόβατα.
Κτηνοτρόφοι καταγγέλλουν ότι τα ζώα τους θανατώνονται μαζικά και αδιάκριτα, ενώ πολλά από αυτά θα μπορούσαν να έχουν σωθεί. Ακόμη και κοπάδια από τα οποία πέρασε η ευλογιά, σκοτώνοντας ένα μέρος των ζώων, μπαίνουν στο στόχαστρο των αρχών που εξοντώνουν τα εναπομείναντα, ακόμη κι αν αυτά έχουν νοσήσει και θεραπευτεί.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση του κοπαδιού του Κώστα Θεοφίλου, τα ζώα του οποίου ήταν τα τελευταία στη χώρα που ανήκαν στην αναγνωρισμένη σπάνια αυτόχθονη φυλή Ρουμλουκίου. Η φυλή αυτή δεν υπάρχει πια. Περίπου 200 από τα πρόβατα του κοπαδιού πέθαναν από την ευλογιά, ενώ τα υπόλοιπα περίπου 400 θανατώθηκαν από τις κτηνιατρικές αρχές, παρότι ήταν υγιή.
Το ίδιο συνέβη και με ζώα άλλων σπάνιων φυλών, όπως στην περίπτωση του κοπαδιού του Ν. Πίγκα από τις Σέρρες, που εδώ και δεκαετίες φρόντιζε πάνω από εκατό ζώα της αυτόχθονης φυλής της περιοχής.
Όλα αυτά συνέβησαν παρά το γεγονός ότι υπάρχει ευρωπαϊκή οδηγία που προβλέπει την εξαίρεση αυτόχθονων φυλών από τη θανάτωση, δυνατότητα που οι εγχώριες αρχές αγνόησαν.
Στις περιπτώσεις τέτοιων κοπαδιών δεν μιλάμε απλά για την οικονομική καταστροφή των κτηνοτρόφων, αλλά για ένα σοβαρό πλήγμα στη βιοποικιλότητα της περιοχής.
Η ευλογιά των αιγοπροβάτων δεν είναι κάτι καινούριο. Παραδοσιακά, ακόμη και πριν την ύπαρξη εμβολίων, οι κτηνοτρόφοι αντιμετώπιζαν τις επιδημίες απομονώνοντας τα άρρωστα ζώα, με αποτέλεσμα τον περιορισμό της μετάδοσής τους. Υπήρχαν βέβαια απώλειες, αλλά δεν εξοντώνονταν ολόκληρα κοπάδια και όσα ζώα νοσούσαν και θεραπεύονταν είχαν ανοσία για το υπόλοιπο της ζωής τους, την οποία περνούσαν και στα μικρά τους μέσω θηλασμού.
Εμβόλια ωστόσο υπάρχουν και θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν και σήμερα. Η κυβέρνηση αρνείται να προχωρήσει σε πρόγραμμα εμβολιασμών, με το πρόσχημα ότι δεν υπάρχει εγκεκριμένο εμβόλιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Στην πραγματικότητα η Κομισιόν έχει απαντήσει σε σχετικές ερωτήσεις (ήδη από τα τέλη Οκτώβρη) λέγοντας ότι όχι μόνο μπορεί να εμβολιάσει μια χώρα αν υπάρχει ανάγκη, αλλά και ότι μπορεί να αποστείλει άμεσα στην Ελλάδα μια πρώτη παρτίδα (ως και 500.000 δόσεις εμβολίου). Η ελληνική κυβέρνηση ωστόσο δεν έχει κάνει τέτοιο αίτημα.
Αυτή η επιλογή κατά βάση οφείλεται στο γεγονός ότι η χρήση εμβολίου θέτει περιορισμούς στις εξαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων (το βασικό ενδιαφέρον γαλακτοβιομηχάνων και κυβέρνησης είναι οι εξαγωγές φέτας) σε μια σειρά χώρες, οι οποίες δεν δέχονται προϊόντα από χώρες που έχουν εμβολιάσει τα κοπάδια τους.
Έτσι, όπως καταγγέλλουν οι αγρότες, τα κοπάδια θυσιάζονται για να σωθούν τα κέρδη των μεγάλων μονάδων παραγωγής γαλακτοκομικών προϊόντων προς εξαγωγή, που έχουν την οικονομική δυνατότητα να αναπληρώνουν τα δικά τους ζώα που χάνονται και να συνεχίζουν την παραγωγή χωρίς σοβαρά προβλήματα.
Το πάρτι των κερδοσκόπων
Στο μεταξύ, ως και 190% ακριβότερα αγοράζουν οι καταναλωτές/τριες τα όσπρια σε σχέση με την τιμή στην οποία τα πουλάνε οι παραγωγοί σύμφωνα με ρεπορτάζ του «ΑγρόΤυπου». Παρόμοια είναι η εικόνα σε πολλά ακόμη αγροτικά προϊόντα όπως αναφέρει το ίδιο ρεπορτάζ: «Έχουμε καθημερινά παραδείγματα στην αγορά που ένα προϊόν να ξεκινά 50 λεπτά στο χωράφι και να καταλήγει 4-5 ευρώ στο ράφι».
Η κυβέρνηση υπόσχεται εδώ και μήνες ότι θα πάρει μέτρα ενάντια στην αισχροκέρδεια, ένα εκ των οποίων θα είναι να αναγράφεται δίπλα στην τελική τιμή των νωπών προϊόντων (δηλαδή βασικά φρούτων και λαχανικών) η τιμή από την οποία αγοράστηκαν από τον παραγωγό.
Ωστόσο, οι αλυσίδες σούπερ μάρκετ κάνουν ό,τι μπορούν για να μπλοκάρουν τη ρύθμιση, προσφεύγοντας στην Επιτροπή Ανταγωνισμού και τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, με το επιχείρημα ότι είναι ασύμβατη με τις αρχές του «υγιούς ανταγωνισμού».
Ακόμη κι αν εφαρμοστεί βέβαια το μέτρο, από μόνο του δεν αρκεί για να βάλει φρένο στο πάρτι των κερδοσκόπων, καθώς οι μεγάλες αλυσίδες μπορούν να συνεχίσουν να λειτουργούν με τη λογική του καρτέλ, να κρατάνε δηλαδή σε συνεννόηση μεταξύ τους τις τιμές των προϊόντων σε ψηλά επίπεδα, ώστε ο καταναλωτής να ξέρει μεν τη διαφορά ανάμεσα στην τιμή του παραγωγού και την τιμή του ραφιού, αλλά να μην έχει πραγματικές επιλογές, αφού οι ντομάτες, οι πατάτες, τα όσπρια, θα κοστίζουν παντού σχεδόν το ίδιο.
Γιατί μας αφορά;
Μέχρι και τη στιγμή που γράφεται το άρθρο (17.12.2025) , οι αγρότες φαίνονται αποφασισμένοι να συνεχίσουν τις κινητοποιήσεις τους ακόμη και μέσα στις διακοπές των Χριστουγέννων. Η οργή που έχει συσσωρευτεί στον κλάδο εξαιτίας των καταστροφικών πολιτικών της κυβέρνησης και της εξόφθαλμης διαφθοράς που χαρακτηρίζει τα στελέχη της δεν είναι εύκολο να καταλαγιάσει.
Ο αγώνας των αγροτών δεν αφορά μόνο τους ίδιους, αλλά το σύνολο της κοινωνίας, καθώς από την έκβασή του και από τη συνολική κατάσταση του κλάδου μπορεί να κριθεί η επάρκεια, η ασφάλεια και οι τιμές των αγροτικών και κτηνοτροφικών προϊόντων. Το σημερινό μοντέλο λειτουργίας της αγροτικής παραγωγής τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς, συγκεντρώνει τον μεγάλο όγκο της στα χέρια μιας χούφτας επιχειρήσεων που για χάρη των κερδών τους καταστρέφουν τους μικρούς παραγωγούς, βάζουν σε κίνδυνο το περιβάλλον, δηλητηριάζουν το πιάτο μας και βέβαια εκτοξεύουν τις τιμές των τροφίμων. Η πολιτική αυτή στηρίζεται στις οδηγίες της ΕΕ και έχει εφαρμοστεί από όλες τις μεταπολιτευτικές κυβερνήσεις.
Για τους παραπάνω λόγους είναι σημαντικό ο αγώνας αυτός να στηριχτεί από οργανώσεις καταναλωτών, μαχητικά σωματεία, επιστημονικούς φορείς, κ.α., που θα μπορούσαν μέσα από κοινές κινητοποιήσεις να διεκδικήσουν την άμεση ικανοποίηση των αιτημάτων των αγροτών και μέτρα για την προστασία των μικρών παραγωγών, όπως και της διατροφικής επάρκειας και ασφάλειας:
- Άμεση καταβολή αποζημιώσεων και επιδοτήσεων στο σύνολό τους σε αυτούς που πραγματικά τις δικαιούνται.
- Άμεση επιστροφή των ποσών που δόθηκαν παράνομα και σκληρές τιμωρίες σε όσους εισπράξανε παράνομες επιδοτήσεις και σ’ αυτούς που τις μοιράσανε. Να τερματιστεί το καθεστώς διαφθοράς και ατιμωρησίας με έλεγχο των φορέων επιδοτήσεων από τις οργανώσεις αγροτών, κτηνοτρόφων και καταναλωτών σε συνθήκες πλήρους διαφάνειας.
- Προστασία των κοπαδιών με εμβολιασμούς και τακτικούς κτηνιατρικούς ελέγχους, επαρκή στελέχωση των κτηνιατρικών υπηρεσιών – να μπει άμεσα φρένο στη μαζική θανάτωση ζώων.
- Διατήρηση και προστασία των αυτόχθονων φυλών κτηνοτροφικών ζώων, των παραδοσιακών σπόρων και των άγριων προγόνων των σημερινών αγροτικών φυτών.
- Μέτρα για τη μείωση του κόστους παραγωγής (αφορολόγητο πετρέλαιο, φτηνό ρεύμα, κλπ).
- Ελάχιστη εγγυημένη τιμή για τους αγρότες / κτηνοτρόφους και πλαφόν στις τιμές για τους καταναλωτές.
- Τερματισμό κάθε δίωξης που σχετίζεται με τις κινητοποιήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη.
