Εν όψει της νέας ακαδημαϊκής χρονιάς που μόλις ξεκίνησε οι φοιτητές καλούνται να αντιμετωπίσουν για ακόμη μία φορά τα ίδια προβλήματα που πλήττουν τις σχολές εδώ και χρόνια. Ενδεικτικά αναφέρουμε το σοβαρό πρόβλημα της υποχρηματοδότησης των περισσότερων σχολών (μόνο το 3.6% του ΑΕΠ προορίζεται για την παιδεία, ενώ η χρηματοδότηση των ΑΕΙ έχει μειωθεί κατά 10% σε σχέση με πέρσι). Το γεγονός αυτό μεταφράζεται σε έλλειψη υποδομών (ελλιπή τεχνολογική υποστήριξη, ακατάλληλα κτίρια), διδακτικού προσωπικού (ιδιαίτερα στα περιφερειακά ιδρύματα), καθώς και σε έλλειψη βασικών συγγραμμάτων.
Σύμφωνα με έρευνα του ΟΟΣΑ, η Ελλάδα παρουσιάζεται να είναι τρίτη από το τέλος χώρα όσον αφορά την χρηματοδότηση της παιδείας και της έρευνας. Συγκεκριμένα στην Ελλάδα κάθε χρόνο δαπανώνται 4.058 ευρώ για κάθε μαθητή έναντι 10.154 ευρώ στην Νορβηγία και 7.568 στην Ιταλία και 4.731 για κάθε φοιτητή έναντι 13.739 στην Νορβηγία και 15.183 στην Δανία. Σύμφωνα με μια παράλληλη έρευνα που δημοσιεύτηκε τον ίδιο καιρό, ενώ το κράτος δίνει μόνο το 3,6% του ΑΕΠ για την εκπαίδευση που ισοδυναμεί με 6,3 δις ευρώ οι οικογένειες δίνουν άλλα 4,1δις ευρώ. Τα χρήματα αυτά πηγαίνουν σε φροντιστήρια και ιδιαίτερα για να μπορεί ο μαθητής να έχει τα εφόδια που ζητά η δική τους (νεοφιλελεύθερη) κοινωνία.
Στα παραπάνω προβλήματα έρχεται να προστεθεί και το ζήτημα της αξιολόγησης των σχολών, ένα ακόμη μέτρο που προσβάλλει το δημόσιο και δωρεάν χαρακτήρα της εκπαίδευσης. Σύμφωνα με το νομοσχέδιο οι σχολές θα αξιολογούνται είτε εσωτερικά, είτε εξωτερικά από μία σειρά επιτροπών εντός και εκτός των σχολών, οι οποίες θα συντάσσουν εκθέσεις που θα καταλήγουν σε μία «ανεξάρτητη» διοικητική αρχή που θα συντονίζει τη διαδικασία της αξιολόγησης σε εθνικό επίπεδο, την «Αρχή Διασφάλισης της Ποιότητας στην Ανώτατη Εκπαίδευση».
Σε όλες τις σχολές της Ευρώπης όπου εφαρμόζεται η αξιολόγηση οι σχολές που αξιολογούνται θετικά είναι και εκείνες που παίρνουν τα μεγαλύτερα ποσοστά της κρατικής χρηματοδότησης με τη μορφή «επιβράβευσης», ενώ μπορούν να διεκδικήσουν και χρηματοδότηση ιδιωτών «πουλώντας» την έρευνα που παράγουν.
Στο νομοσχέδιο (που παρουσιάστηκε από την υπουργό παιδείας στη σύνοδο για την ευρωπαϊκή παιδεία που πραγματοποιήθηκε στο Μπέργκεν της Νορβηγίας το Μάη), περιγράφονται και οι λεγόμενες «πιστωτικές μονάδες» που συγκεντρώνει ο κάθε φοιτητής κατά την διάρκεια των σπουδών του, από επιπλέον μαθήματα, σεμινάρια, εργασίες κλπ. Οι διδακτικές μονάδες που συγκεντρώνει ο κάθε φοιτητής θα αναγράφονται σε ένα συνοδευτικό έγγραφο του πτυχίου το «παράρτημα διπλώματος».
Το ν/σ αναφέρεται κυρίως στα εξής:
1) Την ποιότητα της Ανώτατης Εκπαίδευσης, η οποία θα διασφαλίζεται με την εσωτερική και εξωτερική αξιολόγηση. Είναι σημαντικό να αναφέρουμε ότι η χώρα που δεν θα εφαρμόσει το μέτρο αυτό θα μείνει έξω από τον Ευρωπαϊκό Χώρο της Ανώτατης Εκπαίδευσης και τα πτυχία της θα θεωρούνται άχρηστα.
2) Την εφαρμογή των πιστωτικών μονάδων.
3) Την μετατροπή των 2 κύκλων σπουδών σε 3, δηλαδή στον προπτυχιακό και μεταπτυχιακό προστίθεται και ο διδακτορικός κύκλος, οι οποίοι θα πιστοποιούν την πορεία του φοιτητή και θα αναγνωρίζονται από όλες τις χώρες της Ε.Ε.
Επίσης στη διάρκεια της συνόδου στο Μπέργκεν συζητήθηκαν και άλλα βασικά σημεία, όπως το ότι τα ΑΕΙ θα πρέπει να διατηρήσουν την διοικητική και οικονομική αυτοτέλεια τους (αυτό επί της ουσίας σημαίνει ότι πρέπει να καταφύγουν σε επιχειρήσεις που θα χρηματοδοτήσουν τις έρευνες τους).
Το νομοσχέδιο για την αξιολόγηση, αν και ψηφίστηκε μέσα στο καλοκαίρι είχε ήδη αρχίσει να εφαρμόζεται σε ορισμένα πανεπιστήμια της χώρας μας. Το πανεπιστήμιο Θεσσαλίας τον προηγούμενο χρόνο πέρασε εσωτερική αξιολόγηση και σύμφωνα με τα αποτελέσματα θα πρέπει να αναζητήσει την συνεργασία με επιχειρήσεις και γενικότερα με φορείς του ιδιωτικού τομέα ώστε να εξασφαλίσει οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια.
Από τα παραπάνω είναι εμφανές ότι η κατάσταση στην τριτοβάθμια εκπαίδευση έχει φτάσει σε οριακό σημείο. Το πανεπιστήμιο πρέπει να αποκτήσει ένα νέο, δημοκρατικό τρόπο διοίκησης όπου οι αποφάσεις θα παίρνονται από συμβούλια όπου θα συμμετέχουν ισότιμα εκλεγμένοι από συνελεύσεις και ανακλητοί αντιπρόσωποι των φοιτητών, όπου τον πρώτο λόγο θα έχουν οι άμεσα ενδιαφερόμενοι και όχι οι ιδιώτες.
Αποστολία Πάτρα,
Γκρέστας Γιάννης
Φιλοσοφική Αθήνας
