Της Ηλέκτρας Κλείτσα*
Η φωτιά του Υμηττού που ξεκίνησε από την περιοχή του Καρέα στις 17/7 κατέστρεψε μια τεράστια έκταση που έφτασε προς τα ανατολικά μέχρι την κορυφή του βουνού και προς τα νότια μέχρι τα όρια της Γλυφάδας. Πέρα από τις μεγάλες εκτάσεις με θάμνους και χαμηλή βλάστηση, κάηκαν σημαντικά κομμάτια πυκνού δάσους που βρισκόταν κυρίως κοντά στην περιοχή από την οποία ξεκίνησε η φωτιά.
Ένα ακόμη τυχαίο γεγονός;
Ήδη από το Μάη, μια σειρά από εμπρησμούς και δολιοφθορές σε παρατηρητήρια που χρησιμοποιούνται από εθελοντικές ομάδες δασοπροστασίας είχαν προκαλέσει σοβαρή ανησυχία για τα σχέδια των εμπρηστών για τον Υμηττό αυτό το καλοκαίρι. Ο Βαγγέλης Στογιάννης, επικεφαλής της δασοπροστασίας Παπάγου-Χολαργού είχε επισημάνει τους κινδύνους από τις αρχές Ιουνίου σε άρθρο του στο «Ξεκίνημα»[1] και σε συνέντευξη του στην εφημερίδα «Έθνος» [2].
Στις 17/7, όταν ξέσπασε η φωτιά, η πυροσβεστική υπηρεσία και οι εθελοντικές ομάδες ήταν σε ετοιμότητα καθώς οι καιρικές συνθήκες ήταν δύσκολες. Ήταν μέρα με υψηλό κίνδυνο εκδήλωσης πυρκαγιάς (επιπέδου 3 σύμφωνα με την πρόβλεψη της Γενικής Γραμματείας Πολιτικής Προστασίας) με ισχυρούς ανέμους που κατά διαστήματα έφταναν τα 7-8 μποφόρ, ενώ είχαν προηγηθεί μέρες με υψηλές θερμοκρασίες που είχαν αφαιρέσει την υγρασία από το δάσος. Τα δυο αυτά στοιχεία ευνοούν τη γρήγορη εξάπλωση της φωτιάς και είναι οι συνθήκες που περιμένουν οι εμπρηστές για να δράσουν.
Ως υπαίτιοι για τη πυρκαγιά συνελλήφθησαν δυο μελισσοκόμοι οι οποίοι κατηγορούνται για εμπρησμό από αμέλεια. Ωστόσο, αρκετοί κάτοικοι της περιοχής άκουσαν εκρήξεις ελάχιστη ώρα πριν εκδηλωθεί η φωτιά, η οποία, σύμφωνα με τις μαρτυρίες τους, δεν ξεκίνησε από ένα, αλλά από τουλάχιστον τρία σημεία ταυτόχρονα [3].
Ακόμα κι’ αν δεν αποδειχτεί ο εμπρησμός στη συγκεκριμένη περίπτωση, αξίζει να σημειώσουμε ότι πέρσι το καλοκαίρι στο ίδιο σχεδόν σημείο ξεκίνησαν 3 φωτιές! Όλα συνηγορούν στο ότι κάποιοι ορέγονται το συγκεκριμένο σημείο του Υμηττού (καθώς και άλλα σημεία π.χ. στον Παπάγο και το Χολαργό όπου κάθε χρόνο ξεσπάνε πυρκαγιές περισσότερες από μία φορά…).
Όσο τα αυθαίρετα στα δάση νομιμοποιούνται, όσο υπάρχουν νόμοι που επιτρέπουν την «εκμετάλλευση» δασικών εκτάσεων (καμένων και άκαυτων) όσο υπάρχουν εξαιρέσεις και «παραθυράκια», οι μεγαλοεργολάβοι και οι μαφίες που λυμαίνονται τα δάση δεν θα σταματήσουν να τα καταστρέφουν, με όποιο τρόπο τους βολεύει ανάλογα με την περίπτωση.
Χαρακτηριστικός των ορέξεων των οραματιστών της «ανάπτυξης» είναι ο τελευταίος δασοκτόνος νόμος 4280 που ψηφίστηκε το 2014. Ο νόμος αυτός νομιμοποιεί, μεταξύ άλλων, όλα τα αυθαίρετα (σπίτια, επιχειρήσεις, εκκλησίες κ.α.) που πρόλαβαν να χτιστούν στα δάση μέχρι το Νοέμβριο του 2011 (!!!) ενώ ταυτόχρονα διευκολύνει τον αποχαρακτηρισμό αναδασωτέων εκτάσεων και επιτρέπει κάθε είδους επιχειρηματική δραστηριότητα μέσα σε δάση, από τουριστικές μονάδες, μέχρι βιομηχανίες.
Σκουπιδότοπος
Στη συγκεκριμένη πυρκαγιά δεν ήταν μόνο οι καιρικές συνθήκες που έκαναν ιδιαίτερα δύσκολες τις προσπάθειες της κατάσβεσης. Πάνω από την περιοχή του Βύρωνα και του Καρέα, το βουνό είναι εδώ και χρόνια γεμάτο με σκουπίδια, παλιά λάστιχα αυτοκινήτων, μεγάλες ποσότητες πλαστικών κλπ, ενώ αρκετά κοντά στην περιοχή λειτουργεί σταθμός μεταφόρτωσης απορριμμάτων.
Κατά κανόνα οι δασικές πυρκαγιές μυρίζουν καμένη βλάστηση. Η συγκεκριμένη μύριζε σε κάποια σημεία καμένο πλαστικό. H ομάδα εθελοντών που πήγαμε τη δεύτερη μέρα της πυρκαγιάς σ’ εκείνα τα τμήματα για να σβήσουμε ότι «κάπνιζε» ακόμα (έτσι ώστε να μην υπάρξει αναζωπύρωση) διαπιστώναμε ότι σε πολλά σημεία αρκούσε να σκαλίσεις [4] το χώμα για να αποκαλυφθούν φλεγόμενες μπάλες πλαστικού, που σιγόκαιγαν κάτω από το έδαφος. Τα πλαστικά, τα ελαστικά και παρόμοια υλικά σβήνουν πολύ δύσκολα. Έτσι αναγκαστικά έπρεπε να επιστρέψει το κοντινότερο πυροσβεστικό όχημα για να ρίξει μεγάλες ποσότητες νερού.
Οι εθελοντές
Πέρα από την πραγματικά τεράστια προσπάθεια της Πυροσβεστικής Υπηρεσίας, σημαντική ήταν και η συμβολή των εθελοντικών οργανώσεων δασοπροστασίας των γειτονικών δήμων. Οι εθελοντές της Δασοπροστασίας Παπάγου – Χολαργού, η Εθελοντική Δασοπροστασία Δήμου Καισαριανής, αλλά και οι δημοτικές ομάδες δασοπροστασίας του Βύρωνα και της Ηλιούπολης συμμετείχαν ενεργά στην προσπάθεια της κατάσβεσης από την αρχή μέχρι το τέλος.
Την ίδια ώρα, πολλοί κάτοικοι της περιοχής ανέβηκαν στο βουνό και προσπάθησαν να βοηθήσουν με όποια μέσα διέθεταν.
Δεν έλειψαν βέβαια και τα τραγελαφικά σκηνικά, όπου κάτοικοι πλησίαζαν όχι μόνο τις εθελοντικές ομάδες, αλλά και την πυροσβεστική, για να τους υποδείξουν τι πρέπει να κάνουν! Χαρακτηριστικό ήταν το σκηνικό μ’ έναν κύριο με αμφίεση παραλίας, λίγες ώρες μετά το ξέσπασμα της πυρκαγιάς, ο οποίος μας πλησίασε για να μας εξηγήσει ότι «με βάση τη λογική» το σημείο από το οποίο είχαμε προσεγγίσει τη φωτιά ήταν λάθος! Εν τέλει, αφού του εξηγήσαμε ότι βρισκόμαστε στο συγκεκριμένο σημείο με βάση τις οδηγίες της Πυροσβεστικής, πείστηκε.
Η διάθεση για προσφορά (και όχι για υποδείξεις) μπορεί να είναι αποτελεσματική μόνο όταν συνοδεύεται από την κατάλληλη εκπαίδευση και βέβαια απαιτεί τα αντίστοιχα μέσα ατομικής προστασίας. Άνθρωποι που βλέποντας μια φωτιά στο δάσος τρέχουν να βοηθήσουν φορώντας κοντά παντελόνια, σανδάλια και φανέλες, χωρίς συγκεκριμένη κατεύθυνση και οδηγίες, όσο αξιέπαινη κι αν είναι η διάθεση τους, βάζουν πρώτα απ’ όλα σε κίνδυνο τον εαυτό τους.
Είναι σημαντικό λοιπόν, όσοι ενδιαφέρονται να βοηθήσουν στην προστασία των δασών, να το κάνουν με οργανωμένο, ασφαλή τρόπο. Ένας από αυτούς είναι η συμμετοχή σε μια εθελοντική ομάδα δασοπροστασίας [5] ή τουλάχιστον η παρακολούθηση μιας εκπαίδευσης από αυτές που οργανώνουν οι εθελοντικές ομάδες σε συνεργασία με την πυροσβεστική.
Τέλος, είναι απαραίτητο να επισημάνουμε ότι ο εθελοντισμός δεν μπορεί να καλύψει τις τεράστιες ελλείψεις, τα κενά και τα προβλήματα που υπάρχουν στην πυροσβεστική και στη δασική υπηρεσία [6]. Εξάλλου δεν είναι (και δεν πρέπει να είναι) αυτός ο ρόλος του. Εθελοντές, εργαζόμενοι στην πυροσβεστική και στη δασική υπηρεσία, πολίτες, πρέπει να παλέψουμε μαζί για να πιέσουμε την κυβέρνηση αφενός να καταργήσει όλους τους νόμους που απειλούν τα δάση και αφετέρου να καλύψει τα κενά και τις ελλείψεις στις υπηρεσίες που έχουν την ευθύνη της προστασίας τους.
* Η συντρόφισσα Ηλέκτρα Κλείτσα συμμετέχει στην Εθελοντική Δασοπροστασία Καισαριανής. Όπως πάρα πολλοί εθελοντές δασοπροστασίας από την ομάδα της Καισαριανής, την ομάδα Παπάγου – Χολαργού, του Βύρωνα και της Ηλιούπολης πέρασε πολλές ώρες στο βουνό συμμετέχοντας στην προσπάθεια κατάσβεσης της πυρκαγιάς.
_________________
