Του Βαγγέλη Γαβριηλίδη
Τις τελευταίες δεκαετίες, oι καπιταλιστές παγκοσμίως έχουν αποκτήσει ένα ισχυρό όπλο. Μια μεγάλη ατσάλινη ασπίδα με πολλά καρφιά στο εξωτερικό μέρος της. Το κράτος εκτάκτου ανάγκης. Κάθε αγώνας εναντίον τους θα βρει αυτήν την ασπίδα μπροστά του.
Ο Σύριζα είναι αναγκαίο, για να αποδείξει από την αρχή πώς «διαλέγει πλευρά», να βοηθήσει, από τους πρώτους μήνες διακυβέρνησης του, στο ξήλωμα αυτού του όπλου των κυρίαρχων.
Υλική βία στην «ομαλή» αστική δημοκρατία και στο κράτος εκτάκτου ανάγκης.
Σε σημαντικό τμήμα της Αριστεράς τις τελευταίες δεκαετίες, συχνά εκφράζονται θεωρίες που εκτιμούν πως ο ώριμος καπιταλισμός έχει αποστασιοποιηθεί από τη χρήση υλικής βίας και προσφεύγει κυρίαρχα στην οικονομική βία.
Η εμφάνιση βίαιων πρακτικών εκτιμάται πως είναι αποτέλεσμα μιας συγκυριακής αντιδραστικής διακυβέρνησης όπως του Μπους ή της συγκυβέρνηση Σαμαρά-Βενιζέλου (Δ. Μπελαντής «Αριστερά και εξουσία»). Μέσα από αυτή την αντίληψη οδηγούμαστε ενδεχομένως στο συμπέρασμα πως μια αλλαγή της κυβέρνησης και της ανόδου σε αυτήν μιας «δημοκρατικής- προοδευτικής δύναμης» μαζί με ορισμένα μέτρα εκδημοκρατισμού, θα μπορέσουν να ελέγξουν και χαλιναγωγήσουν τις βίαιες-ακραίες δυνάμεις του κρατικού μηχανισμού και όλα να πάνε καλά.
Μια τέτοια αντίληψη αγνοεί πως :
-
Η υλική βία είναι δομικό στοιχείο της αστικής δημοκρατίας. Συντάγματα ή νόμοι της σε «ακραίες» καταστάσεις προέβλεπαν ανέκαθεν μια κατάσταση εκτάκτου ανάγκης όπου ο νόμος αναστέλλεται και η εξουσία (πχ σε περίπτωση που κινδυνεύει να ανατραπεί η «έννομη τάξη») έχει δικαίωμα ζωής και θανάτου στο θύμα της. Ωστόσο κάτι τέτοιο αφορούσε εξαιρετικές περιπτώσεις ,ενώ στην κανονικότητα της αστικής δημοκρατίας η υλική βία εφαρμοζόταν με «μέτρο» και όταν παραβιάζονταν ο νόμος . Λειτουργούσε πιο πολύ ως μια υπόγεια δύναμη , ως εγγυητής του νόμου.
-
Στην ιστορική περίοδο εφόδου του νεοφιλελεύθερου καπιταλισμού όμως ενώ ήδη η αστική δημοκρατία συρρικνωνόταν και το αστικό κράτος γίνονταν πιο αυταρχικό (Κ. Κράουτς «Μεταδημοκρατία» και Πουλαντζάς στα κείμενα του για τον αυταρχικό κρατισμό) μετά την 11ης Σεπτεμβρίου του 2001 και την οικονομική κρίση που ξεκίνησε το 2008, υπήρξε μια «ποιοτική αναβάθμιση». Στα πλαίσια του πολέμου ενάντια στον εσωτερικό και εξωτερικό εχθρό (που συμπυκνώνεται στην έννοια της τρομοκρατίας: είτε ισλαμική είτε αντικαπιταλιστική) ένα μεγάλο φάσμα νόμων ανάγκης επιβάλλονται χωρίς να έχει επιβληθεί τυπικά «κατάσταση εκτάκτου ανάγκης». Έτσι η προσφυγή στην υλική βία τείνει να γίνει η κανονικότητα του καθεστώτος. (Δ. Μπελαντής o.π.).
Κυβέρνηση Σύριζα και κράτος εκτάκτου ανάγκης
Έτσι, στο σήμερα, μια κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ θα κληρονομήσει μια κυριολεκτικά ματωμένη ασπίδα: Ράμπο-Δέλτα, Ματ, βασανισμοί στην ΓΑΔΑ, φυλακές τύπου Γ, κουκουλονόμοι, επιστρατεύσεις, στρατόπεδα συγκέντρωσης μεταναστών, αντιτρομοκρατικοί νόμοι, τμήματα του στρατού που εκπαιδεύονται σε ασκήσεις καταστολής πλήθους κτλ.
Αν, απέναντι σε αυτό το έκτρωμα, επιδιωχθεί ένα δημοκρατικό πασπάλισμα μέσα στην ευρύτερη λογική συνέχειας του κράτους (που εκφράζεται συχνά τους τελευταίους μήνες από τον Α. Τσίπρα και τμήματα του κόμματος) τα αποτελέσματα θα είναι καταστροφικά για τη ριζοσπαστική φυσιογνωμία του Σύριζα, καθώς η διατήρηση του κορμού αυτής της «ασπίδας» στέλνει ένα διπλό μήνυμα:
1) από τη μια, στην αστική τάξη πως δεν θα επιδιωχθούν ριζικές αλλαγές που μπορεί να της στερήσουν αυτό το πολύτιμο όπλο που την προστατεύει
2) από την άλλη, σε πιο μαχητικά τμήματα του κινήματος πως, εάν παραβιάσουν την αστική νομιμότητα θα τιμωρηθούν άγρια
Σύμφωνα με αυτήν τη λογική ο Σύριζα, με όχημα το υποτιθέμενο ουδέτερο αστικό κράτος , θα προσπαθήσει να παίξει το ρόλο του διαιτητή. Το αποτέλεσμα της διαιτησίας θα είναι, είτε τραγικό (όπως στη Χιλή όπου ο στρατός χρησιμοποιήθηκε, σε πολλές περιπτώσεις, για την καταστολή του κινήματος και τελικά κατέστειλε τη «Λαϊκή Ενότητα» και τον Αλιέντε) είτε πολύ πιθανότερα γελοίο (όπως στην περίπτωση της ΔΗΜΑΡ που ανέχτηκε τους βασανισμούς στη ΓΑΔΑ μέχρι ανοιχτή συνεργασία με φασίστες-Ματ, πάντα όμως καταγγέλλοντας τις ακρότητες ).
Για να παίξει ο ΣΥΡΙΖΑ ένα ρόλο βοηθητικό στον αγώνα των εργαζομένων, της νεολαίας, των μεταναστών, είναι αναγκαίο με βάση το πρόγραμμα του Συνεδρίου του να ξεκινήσει άμεσα στην περίπτωση που αναλάβει την κυβέρνηση, τον εκδημοκρατισμό που θα ξεκινήσει να ξηλώνει την ασπίδα-έκτρωμα.
Ενδεικτικά:
-
Κατάργηση των Δελτα-Δίας και Ματ ως ειδικές ομάδες καταστολής πλήθους. Στις φωνές που λένε πως χωρίς τέτοιες μονάδες θα υπάρξουν ακραία επεισόδια, μπορούν νομίζουμε να δοθούν δυο απαντήσεις: η μια, πως στην συντριπτική πλειοψηφία των διαδηλώσεων αυτές οι μονάδες προκαλούν τους διαδηλωτές ή και τους επιτίθενται απροκάλυπτα και η άλλη πως σε ακραίες περιπτώσεις πχ κίνδυνος σύγκρουσης φασιστών με αντιφασίστες η χούλιγκανς του Ολυμπιακού με του Παναθηναικού, μπορούν κάλλιστα αστυνομικοί χωρίς να αποτελούν ειδικό σώμα καταστολής και έχοντας καθαρά αμυντική στάση (όχι πίδακες νερού, όχι μανιασμένα χτυπήματα με γλοπ κτλ) να αποτρέψουν συγκρούσεις.
-
Κατάργηση των νόμων εναντίον των διαδηλωτών (προληπτικές προσαγωγές, κουκουλονόμοι κτλ)
-
Κατάργηση των «αντιτρομοκρατικών» νόμων και των φυλακών τύπου Γ
-
Τέλος, διάλυση των στρατοπέδων συγκέντρωσης μεταναστών, φράχτη Έβρου και κάθε αυταρχικής νομοθεσίας απέναντί τους. Νομιμοποίηση σε όσους δεν έχουν χαρτιά, ιθαγένεια και πλήρως ισότιμη αντιμετώπισή τους.
Τα όρια του εκδημοκρατισμού
Ενώ προωθείται ένας τέτοιος ριζικός εκδημοκρατισμός, είναι ιδιαίτερα σημαντικό να γνωρίζουμε πως δεν θα μπορεί να συνεχίζεται χωρίς σημαντικές δυσκολίες και αιωνίως, καθώς:
1) Το αστικό κράτος μπορεί να μετασχηματιστεί και να εκδημοκρατιστεί μέχρι ένα όριο καθώς οι θεσμοί, οι σχέσεις και οι μηχανισμοί του έχουν τέτοιο DNA (αναπαραγωγή σχέσεων διεύθυνσης-εκτέλεσης ,γραφειοκρατία κτλ) ώστε να υποστηρίζουν την καπιταλιστική τάξη πραγμάτων. Μόνο η σύγκρουση μαζί του (τσάκισμα) και η επαναστατικοποίηση των μηχανισμών του μέσα στο σοσιαλισμό μπορούν να το μετασχηματίσουν–μεταμορφώσουν συνολικά και ριζικά.
Η αγνόηση αυτού του DNA έχει οδηγήσει αρκετές φορές την Αριστερά να έχει αυταπάτες πως η κυβέρνηση είναι το τιμόνι και τώρα που πήρε τον έλεγχό του θα οδηγήσει το αστικό κράτος στο «εργοστάσιο της μετάλλαξης». Τελικά, αντί να μεταλλάξει τo αστικό κράτος , κατέληξε συχνά να την μεταλλάξει αυτό οδηγώντας την στην κρατικοποίηση του κόμματός της και στο συμβιβασμό.
2) Η ενότητα και ευλυγισία αυτού του κράτους το κάνει ικανό να μεταφέρει το κέντρο βάρους από έναν μηχανισμό ή κέντρο εξουσίας σε έναν άλλο (σαν αυτά τα αναθεματισμένα φουσκωτά στρώματα κάμπινγκ, που τα ζουλάς με πάθος στην μια μεριά και φουσκώνουν στην άλλη). Έτσι, αν, ας πούμε «κατακτηθεί» η κυβέρνηση από την Αριστερά, το βάρος της να μετατίθεται στο στρατό, όπως στο πραξικόπημα Πινοσέτ ενάντια στη Λαϊκή Ενότητα και τον Αλιέντε το 1973.
Aυτοί οι δύο σημαντικοί λόγοι καθιστούν αναγκαία την αντίληψη του ριζικού εκδημοκρατισμού ως μια προσωρινή διαδικασία που θα δώσει ανάσες στο κίνημα.
Ένα κίνημα αυτόνομο από την κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ που να την υπερασπίζεται, να την πιέζει προς ρήξεις ή και να την «αντιπολιτεύεται» αν είναι διστακτική.
Ένα κίνημα που να έχει μια στρατηγική εξωτερική από το αστικό κράτος, πιέζοντας μεν για τον εκδημοκρατισμό του ενώ όμως συγκεντρώνει δυνάμεις για να συγκρουστεί μαζί του με στόχο να το βάλει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας και ν’ ανοίξει τον δρόμο για τον σοσιαλισμό.
