Το Συνδικάτο Πυροσβεστών της Βρετανίας (FBU) προχώρησε πρόσφατα στην έκδοση μιας μπροσούρας με τις θέσεις του συνδικάτου για το τραπεζικό σύστημα με τίτλο «Είναι καιρός να πάρουμε τις τράπεζες στα χέρια μας!». Ο τίτλος της έκδοσης είναι από μόνος του αποκαλυπτικός. Πόσα μεγάλα συνδικάτα στην Ελλάδα έχουν διακηρυγμένη θέση την εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος; Είναι δε ενδεικτικός των διεργασιών που αναπτύσσονται στη βάση της βρετανικής κοινωνίας και που αντανακλούνται στις κορυφές των συνδικάτων με τις πιο μαχητικές, ταξικές παραδόσεις. Η έκδοση του FBU, πέρα από τη θέση για την εθνικοποίηση των τραπεζών προχωρά παραπέρα για να εξηγήσει πώς μπορεί να χρησιμοποιηθεί ένα δημόσιο τραπεζικό σύστημα σαν εργαλείο σχεδιασμού της οικονομίας. (Ολόκληρο το κείμενο του FBU στα αγγλικά εδώ: www.fbu.org.uk)
Το παρακάτω άρθρο του σ. Dave Murray, από το site του Σοσιαλιστικού Κόμματος στη Βρετανία (βρετανικό τμήμα της CWI) παρουσιάζει συνοπτικά τις θέσεις του FBU.
Επιμέλεια Ελένη Παλαιολόγου.
Ένα παλιο ρητό στη Βρετανία λέει πως «αν έχεις ένα όπλο μπορείς να ληστέψεις μια τράπεζα, αλλά αν έχεις μια τράπεζα μπορείς να ληστέψεις μια χώρα». Βέβαια αυτό το ρητό δεν ανταποκρίνεται ακριβώς στην πραγματικότητα: αφενός γιατί οι περισσότερες τράπεζες έχουν πολύ αποτελεσματικά συστήματα ασφαλείας που μετατρέπουν την παραδοσιακή ληστεία σε χαμένη υπόθεση, αφετέρου γιατί υποτιμά τη δύναμη των τραπεζών οι οποίες τα τελευταία χρόνια έχουν καταληστέψει όχι μόνο μια χώρα αλλά ολόκληρο τον πλανήτη.
Κατά τη διάρκεια της τραπεζικής κρίσης του 2008, η καταλήστευση των φορολογούμενων της χώρας προκειμένου να διασωθούν οι τράπεζες ήταν τόσο τεράστια, ώστε ακόμα και δεξιές εφημερίδες στη Βρετανία, αναγκάστηκαν να πάρουν θέση ενάντια στους ληστές – τραπεζίτες. Εκείνο το διάστημα, με ένα απλό ψάξιμο στο google για τον όρο «άπληστοι τραπεζίτες» σε συνδυασμό με το όνομα της εφημερίδας «daily mail», έδινε 482.000 αποτελέσματα. Την ίδια ώρα βέβαια, η συγκεκριμένη εφημερίδα προωθούσε το πακέτο διάσωσης των τραπεζών, όπως και κάθε άλλος «σοβαρός» σχολιαστής ή πολιτικός…
Μόνο στη Βρετανία, το αρχικό κόστος της τραπεζικής κρίσης του 2008 ήταν 289 δισ. στερλίνες (κόστος που πλήρωσαν οι φορολογούμενοι) δηλαδή πάνω από 80 δισ. στερλίνες περισσότερα από το σύνολο των φορολογικών εσόδων από το χρηματοπιστωτικό τομέα μεταξύ 2002 και 2008.
Όπως αναφέρει η έκδοση του FBU, ο διευθυντής της τράπεζας της Αγγλίας Μέρβιν Κινγκ είχε δηλώσει:
«Ποτέ ξανά στον τομέα του χρηματοοικονομικού εγχειρήματος δεν έχει συμβεί τόσο λίγοι άνθρωποι να χρωστάνε τόσα πολλά χρήματα σε τόσο πολλούς».
Οι συγγραφείς της έκδοσης εξηγούν, πως πέρα από το τεράστιο κοινωνικό κόστος της διάσωσης των τραπεζών, οι τράπεζες είναι οι βασικοί υπεύθυνοι για την ύφεση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο ασφυκτικός κλοιός των τραπεζών στις πιστώσεις περιορίζει δραστικά οποιεσδήποτε νέες παραγωγικές επενδύσεις, ενώ η συνακόλουθη πτώση των φορολογικών εσόδων και η αύξηση της ανεργίας και της υποαπασχόλησης ευθύνονται σε μεγάλο βαθμό για τα δημόσια ελλείμματα.
Η έκδοση της FBU μας θυμίζει ακόμα τις τεραστίων διαστάσεων, κυριολεκτικά εγκληματικές ενέργειες των μεγάλων τραπεζών, όπως τη χειραγώγηση των επιτοκίων και το ξέπλυμα μαύρου χρήματος για διεθνή εγκληματικά καρτέλ.
Η εικόνα ολοκληρώνεται αν προσθέσουμε τη «νόμιμη» κλοπή που αποτελεί το γεγονός ότι τα υψηλόβαθμα στελέχη, «golden boys», του τραπεζικού κλάδου λαμβάνουν αστρονομικά ποσά για τις «υπηρεσίες» τους – αρκεί να αναφερθεί ότι 231 στελέχη της Barclays «κέρδισαν» στη διάρκεια ενός μόνο χρόνου, το 2011, 554 εκατομμύρια στερλίνες!
***
Αυτό όμως που είναι ιδιαίτερα ασυνήθιστο για έκδοση συνδικαλιστικής οργάνωσης, είναι ότι οι συγγραφείς δε μένουν στην περιγραφή της κατάστασης, αλλά καταλήγουν στο συμπέρασμα ότι οι μεγάλες τράπεζες πρέπει να τεθούν υπό δημόσια ιδιοκτησία και δημοκρατικό έλεγχο από την κοινωνία.
Εξηγούν πώς κάτω από αυτές τις συνθήκες οι τράπεζες θα μπορούσαν να παίξουν έναν υγιή ρόλο στην κοινωνία εγκαταλείποντας τη λογική της κερδοσκοπίας και του τζόγου, δίνοντας δάνεια για να χρηματοδοτήσουν παραγωγικές επενδύσεις, δημόσιες και ιδιωτικές και παρέχοντας τις βασικές υπηρεσίες που χρειάζονται οι καταθέτες. και. Αυτό θα αποτελούσε μια πλήρη ανατροπή σε σχέση με τη σημερινή πραγματικότητα, στην οποία οι μεγάλες επιχειρήσεις συσσωρεύουν βουνά χρημάτων και οι τράπεζες αρνούνται να δανείσουν στις μικρές επιχειρήσεις.
Σήμερα θα μπορούσε κανείς να εξαγοράσει τα μερίδια των μετόχων των πέντε μεγαλύτερων τραπεζών της Αγγλίας με 55 δις, ωστόσο οι συγγραφείς της έκδοσης υπερασπίζουν την άποψη ότι οι όποιες αποζημιώσεις, θα πρέπει να είναι περιορισμένες και να πληρωθούν μόνο σε όσους το έχουν ανάγκη (δηλαδή τους μικρομετόχους).
Στη θέση των σημερινών διοικητικών συμβουλίων (ΔΣ) των τραπεζών, προτείνουν τη δημιουργία νέων, στα οποία θα εκπροσωπούνται οι εργαζόμενοι στις τράπεζες, το ευρύ εργατικό κίνημα και λοιποί «ενδιαφερόμενοι», όπως π.χ. οι κάτοχοι στεγαστικών δανείων και εκπρόσωποι των μικρών επιχειρήσεων. Αυτό που παρουσιάζουν είναι ένα τολμηρό σχέδιο, για ένα δημόσιο τραπεζικό σύστημα σαν εργαλείο για το σχεδιασμό της οικονομίας.
***
Τη στιγμή που η πλειοψηφία των ηγεσιών των Συνδικάτων παραμένει μίλια μακριά από τις πραγματικές ανάγκες της εργατικής τάξης, μια σοβαρή πρόταση από ένα πραγματικά μαχητικό συνδικάτο, που καταλήγει στο συμπέρασμα ότι πρέπει να αποσπάσει το τραπεζικό σύστημα από τα χέρια της άρχουσας τάξης, είναι ένα πάρα πολύ σημαντικό προχώρημα.
Ο πρόεδρος του Συνδικάτου, Matt Wrack, εξηγεί στην εισαγωγή του στην έκδοση του Συνδικάτου ότι «αυτό το μέτρο από μόνο του δεν μπορεί να αποτελέσει λύση για την κρίση, ούτε να φέρει την εξουσία στα χέρια της πλειοψηφίας».
Και ενώ αυτή η εκτίμηση είναι σωστή, την ίδια ώρα πρέπει να πούμε ότι προτάσεις σαν τις παραπάνω θα έπρεπε να αποτελούν προτεραιότητα για κάθε κίνημα που αμφισβητεί την κυριαρχία του κεφαλαίου. Το «Σοσιαλιστικό Κόμμα» παλεύει για την εθνικοποίηση του τραπεζικού συστήματος, αλλά εξηγεί πως αυτό από μόνο του δεν φτάνει. Γι’ αυτό παλεύει για να τεθεί κάτω από κοινωνική ιδιοκτησία και να λειτουργεί κάτω από εργατικό έλεγχο και διαχείριση, όχι μόνο το τραπεζικό σύστημα, αλλά και οι περίπου 150 μεγαλύτερες επιχειρήσεις που ελέγχουν ουσιαστικά την οικονομία της χώρας.
Από τη σκοπιά μιας ολοκληρωμένης απάντησης στην κρίση η έκδοση του FBU παρουσιάζει ελλείψεις. Για παράδειγμα οι συγγραφείς δεν ξεκαθαρίζουν τι είδους κίνημα ή πολιτικό κόμμα θα καταφέρει να υλοποιήσει αυτές τις προτάσεις. Ή, ακόμα, δεν αναφέρονται στο ποια θα είναι η πολιτική και οικονομική αντίδραση των τωρινών ιδιοκτητών των τραπεζών και των πολιτικών τους εκπροσώπων και πώς θα μπορεί να αντιμετωπιστεί. Παρόλα αυτά αποτελεί ένα πολύ σημαντικό βήμα. Είναι μια θετική συμβολή στη συναρμολόγηση ενός πολιτικού προγράμματος για τα συμφέροντα της εργατικής τάξης. Είναι ένα κείμενο που αξίζει να διαβαστεί και να συζητηθεί ευρέως.
