Το Σαββατοκύριακο 21 και 22 Ιούνη, πέντε οργανώσεις της Αριστεράς (Αναμέτρηση, ΑΠΟ, ΔΕΑ, Μετάβαση και Ξεκίνημα) συνδιοργανώνουν διήμερο συζητήσεων με τίτλο: «Η εμπειρία του 2010-2015, για την Αριστερά που έχουμε ανάγκη σήμερα». Διαβάστε το πρόγραμμα του διημέρου εδώ.
Κάθε αναφορά στο 2015, την κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ, το δημοψήφισμα και το 3ο Μνημόνιο αναπόφευκτα προκαλεί ακόμα αντιπαραθέσεις.
10 χρόνια μετά, η ανατρεπτική Αριστερά οφείλει από τη μία να εξηγήσει τα αίτια της ήττας και τον ρόλο της απαράδεκτης ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ, που οδήγησαν στα χρόνια της υποχώρησης του κινήματος και σε 2 εκλογικές νίκες της ΝΔ του Κ. Μητσοτάκη.
Από την άλλη, οφείλει να μην αφήσει την απογοήτευση να επισκιάσει τις μνήμες για τους ιστορικούς αγώνες που έδωσε το ελληνικό κίνημα την περίοδο ’10-’15. Τέλος, έχει χρέος να περιγράψει τι θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, ώστε να ανοίξει μια νέα προοπτική σε τμήματα των εργαζομένων και της νεολαίας που αναζητούν ξανά τρόπους να βγουν από τα αδιέξοδα της κρίσης του συστήματος.
Το πολιτικό υπόβαθρο
Πως όμως έφτασε ο ΣΥΡΙΖΑ στην κυβέρνηση; Αξίζει να θυμηθούμε την πορεία της συνείδησης και του κινήματος τις προηγούμενες δεκαετίες. Στις αρχές της δεκαετίας του 90, η Αριστερά βρέθηκε αντιμέτωπη με τις συνέπειες ενός σοκ στην συνείδηση: τηv κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης.
Το 1999 στο Σιάτλ των ΗΠΑ είχαμε ουσιαστικά την έναρξη του διεθνούς κινήματος ενάντια στην καπιταλιστική παγκοσμιοποίηση. Ακολούθησε το αντιπολεμικό κίνημα ιδιαίτερα μετά την επέμβαση των ΗΠΑ στο Ιράκ (είχε προηγηθεί ο πόλεμος στην Γιουγκοσλαβία και η εισβολή στο Αφγανιστάν). Τα δυο αυτά κινήματα τροφοδότησαν, αναζωογόνησαν και επανέφεραν την αυτοπεποίθηση των κινημάτων να ανασυνταχθούν και να αντεπιτεθούν στα πανίσχυρα τότε κόμματα του δικομματισμού ΠΑΣΟΚ και ΝΔ.
Η ανατροπή του αντιασφαλιστικού νόμου Γιαννίτση το 2002, οι αγώνες των φοιτητών ενάντια στην κατάργηση του άρθρου 16 για τα ΑΕΙ, το 2006-7, η εξέγερση μετά την δολοφονία Γρηγορόπουλου τον Δεκέμβρη του 2008 έσπρωξαν το πολιτικό εκκρεμές στα αριστερά.
ΣΥΡΙΖΑ, ΚΚΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ είδαν σταδιακή αύξηση στα ποσοστά τους και ενίσχυση των οργανωμένων δυνάμεών τους.
Ο πάλαι ποτέ κραταιός δικομματισμός, μετά την ψήφιση του πρώτου μνημονίου το 2010, άρχισε να γνωρίζει ραγδαία πτώση.
Από το περιθώριο στην εξουσία
Η περίοδος 2010-2015 τα είχε όλα. 40 γενικές απεργίες. Δυναμικές απεργίες κλάδων, διαρκείας, όπως στις συγκοινωνίες. Καταλήψεις διαρκείας στον δημόσιο τομέα. Συγκεντρώσεις σταθμούς όπως αυτή του Οκτώβρη του 2011 όπου σύμφωνα με το CNN στην Αθήνα συμμετείχαν 800.000 άτομα καθιστώντας αδύνατη την μετακίνηση από το κτίριο του Πολυτεχνείου στην Πατησίων μέχρι το Σύνταγμα.. Κινήματα δεν πληρώνω και χωρίς μεσάζοντες. Ο μεγάλος αγώνας των κατοίκων της Κερατέας ενάντια στην χωματερή. Ο αγώνας ενάντια στο κλείσιμο της ΕΡΤ. Το κίνημα ενάντια στις εξορύξεις στις Σκουριές της Χαλκιδικής. Το κίνημα των Πλατειών- οι Αγανακτισμένοι της Αθήνας. Το αντιφασιστικό κίνημα, ιδιαίτερα μετά την δολοφονία Φύσσα από την Χρυσή Αυγή.
Σε αυτές τις συνθήκες ο ΣΥΡΙΖΑ άρχισε να παίρνει κεφάλι στις δημοσκοπήσεις φτάνοντας πρώτα το 27% στις δεύτερες εκλογές του 2012 και κατόπιν πάνω από 36% στις εκλογές του 2015.
Αυτό έγινε για ένα βασικό λόγο. Το ότι έβαλε ζήτημα εξουσίας καλώντας για κυβέρνηση της Αριστεράς (στην πρώτη φάση, πρότεινε κυβέρνηση της Αριστεράς μαζί με το ΚΚΕ).
ΚΚΕ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ, δέσμιοι του απομονωτισμού τους και της λεγόμενης “επαναστατικής καθαρότητας” τους, δεν κατάφεραν δυστυχώς να παίξουν κάποιο κεντρικό ρόλο στις εξελίξεις.
Όσο ο ΣΥΡΙΖΑ αύξανε τα ποσοστά του και πλησίαζε προς την εξουσία, τόσο η ηγετική του ομάδα πήγαινε ολοένα και πιο δεξιά στην πολιτική της ενώ ταυτόχρονα επιχειρούσε εσωκομματική εκκαθάριση με κατάργηση των συνιστωσών, φίμωση των αντιπολιτευτικών φωνών στο κόμμα, απόλυτη κυριαρχία του Α. Τσίπρα και της ομάδας του και βέβαια εισβολή κάθε λογής καριερίστικων στοιχείων στο κόμμα που όχι μόνο δεν είχαν καμία σχέση με την Αριστερά αλλά προέρχονταν κυρίως από το ΠΑΣΟΚ.
2015 – σημείο καμπής
Από την πρώτη στιγμή ανάληψης της εξουσίας από τον ΣΥΡΙΖΑ υπήρχε στο DNA της ηγεσίας του η λογική του συμβιβασμού, η προσπάθεια για αποφυγή κάθε μορφής σύγκρουσης με την ντόπια ολιγαρχία και την ΕΕ και η χαζοχαρούμενη αυταπάτη ότι ήταν δυνατόν να επιτευχθούν συμφωνίες win win με την Μέρκελ, τον Σόιμπλε, τον Νταισεμπλουμ κτλ.
Η αρχική συμφωνία της 20ης Φλεβάρη, η ψήφιση του δεξιού Π. Παυλόπουλου για πρόεδρο της δημοκρατίας, η συμμαχία με τους ακροδεξιούς ΑΝΕΛ και το στράγγισμα των ταμείων της χώρας για να ξεπληρώνονται οι δόσεις στους δανειστές, έδωσαν από την αρχή ένα σαφές μήνυμα για αυτό που θα ακολουθούσε.
Η 5η Ιούλη του 2015 ήταν μια ημερομηνία καμπής.
Όταν ο Α. Τσίπρας εξήγγειλε το δημοψήφισμα στα τέλη Ιούνη, είχε στο μυαλό του ένα αποτέλεσμα ήττας ή έστω οριακής νίκης που θα του επέτρεπε να πει «πάω για συμβιβασμό».
Το κίνημα στους δρόμους είχε διαφορετική γνώμη. Οι μέρες πριν το δημοψήφισμα θύμισαν άλλες εποχές. Πρωτοφανής πόλωση παντού. Τεράστια λαϊκή κινητοποίηση, μαχητική διάθεση και ενθουσιασμός. 250 διαδηλώσεις υποστήριξης του ελληνικού ΟΧΙ σε όλο τον πλανήτη. Η Ελλάδα ήταν πρώτο θέμα σε όλα τα διεθνή ΜΜΕ. 300.000 συμμετείχαν στην διαδήλωση στο Σύνταγμα στις 3 Ιούλη.
Οι πιο διορατικοί αστοί έτρεμαν στην ιδέα ότι μια νίκη του ΟΧΙ θα άνοιγε τους ασκούς του Αιόλου με σοβαρό αντίκτυπο και στην στην Ευρώπη και όχι μόνο.
Μια αυτοπροκαλούμενη ήττα
Το πρωτοφανές 61.5% προκάλεσε έκρηξη ενθουσιασμού στο λαϊκό κίνημα και πανικό στο κατεστημένο.
Ο τότε μεταβατικός αρχηγός της ΝΔ Β. Μεϊμαράκης δήλωνε απειλητικά ότι: «Εάν δεν έρθει η συμφωνία την Τετάρτη [σημ: 2 μέρες μετά το δημοψήφισμα], θα παρέμβουν οι δυνάμεις της αστικής τάξης, θα απαντήσουμε πολύ διαφορετικά οι πολίτες της δημιουργίας».
Στο Μέγαρο Μαξίμου η εικόνα ήταν πολύ διαφορετική. Ο Α. Τσίπρας και η ηγεσία του ΣΥΡΙΖΑ ήταν στα πρόθυρα κατάθλιψης. Ήταν εκείνη η στιγμή που ο ρεφορμισμός αποκαλύπτει τον φόβο του για τις μάζες, ακολουθώντας τον ιστορικό του ρόλο και κάνοντας αυτό με το οποίο έμεινε στην ιστορία η σύγχρονη ελληνική του εκδοχή: κωλοτούμπα.
Η συνειδητή άρνηση της ηγεσίας του ΣΥΡΙΖΑ να δει πέρα από το πλαίσιο του καπιταλισμού (και πέρα από τη μύτη της) και να προετοιμάσει τις δυνάμεις και την κοινωνία για την σύγκρουση και ρήξη που θα έμπαινε στο τραπέζι αργά ή γρήγορα, την οδήγησε στο να υποταχτεί και να πιει το πικρό ποτήρι μέχρι το τέλος.
Ακολούθησαν η υπογραφή του 3ου μνημονίου, οι αλλεπάλληλες διασπάσεις του ΣΥΡΙΖΑ, η ενίσχυση του δόγματος ΤΙΝΑ στην συνείδηση του κόσμου και τελικά ο Μητσοτάκης. Σήμερα, η διαλυτική κρίση του χώρου του μνημονιακού ΣΥΡΙΖΑ είναι αντανάκλαση εκείνων των επιλογών.
Αλλιώς;
Στο φυσιολογικό ερώτημα αν τα πράγματα μπορούσαν να είναι αλλιώς, η απάντηση που δίνουμε είναι ναι.
Κανείς με στοιχειώδη γνώση της πολιτικής δεν μπορούσε να περιμένει ότι στελέχη όπως ο Τσίπρας, ο Δραγασάκης, ο Φλαμπουράρης κοκ θα μπορούσαν ποτέ να έρθουν σε σύγκρουση με το κατεστημένο και την άρχουσα τάξη.
Η εσωτερική αριστερή αντιπολίτευση του ΣΥΡΙΖΑ και η Αριστερά έξω από αυτόν δεν μπόρεσαν ποτέ να συντονίσουν τα βήματά τους, να ενώσουν τις δυνάμεις τους και να ακολουθήσουν μια πολιτική κτισμένη σε δυο ιστορικές σταθερές της ιστορίας του επαναστατικού κινήματος: το Ενιαίο Μέτωπο και το Μεταβατικό Πρόγραμμα.
Χωρίς την αντίληψη του Ενιαίου Μετώπου, δηλαδή ότι πρέπει να δίνονται κοινές μάχες ακόμα και με πολιτικές δυνάμεις που είναι ρεφορμιστικές, δεν μπορεί να υπάρξει ούτε μαζικό κίνημα, ούτε μαζική πολιτική εναλλακτική. Χωρίς την αντίληψη του Μεταβατικού Προγράμματος, δηλαδή ότι τα σημερινά αιτήματα δεν μπορούν να ικανοποιηθούν πραγματικά από τον καπιταλισμό και ότι χρειάζεται να συνδέονται πρακτικά με την σοσιαλιστική προοπτική, κάθε κυβερνητική απόπειρα θα οδηγείται σε ενσωμάτωση και τραγωδία.
ΚΚΕ, ΑΝΤΑΡΣΥΑ, αριστερή πλατφόρμα ΣΥΡΙΖΑ και ευρύτερη αντικαπιταλιστική εξωκοινοβουλευτική αριστερά, διέθεταν πολύ περισσότερες δυνάμεις στο μαζικό κίνημα και την νεολαία από ότι η ομάδα γύρω από τον Α. Τσίπρα, και θα μπορούσαν να επιδιώξουν κοινό βηματισμό με βάση τα παραπάνω. Δεν το έπραξαν, και φέρουν ευθύνες για αυτό, με βάση τις δυνάμεις του καθενός βέβαια – τις μεγαλύτερες ευθύνες προφανώς φέρνει το ΚΚΕ.
Χρειάζεται κάτι νέο
Αυτά τα συμπεράσματα είναι πολύ σημαντικό να βγουν καθώς και σήμερα είμαστε σε μια κατάσταση πολιτικού κενού και οργής απέναντι στην κυβέρνηση της ΝΔ που δεν καλύπτεται, μέχρι στιγμής, από την Αριστερά. Αντίθετα βγαίνουν στον αφρό αποϊδεολογικοποιημένα σχήματα τύπου Πλεύση Ελευθερίας, η αποχή ή και η Ακροδεξιά.
Η ιστορική γενική απεργία στις 28/2 για τα Τέμπη έδειξε τις δυνατότητες που υπάρχουν και τις διεργασίες που συντελούνται στην βάση της κοινωνίας.
Η πολύπλευρη διεθνής κρίση (οικονομική, γεωπολιτική, περιβαλλοντική) είναι θέμα χρόνου να προκαλέσει νέες κοινωνικές θύελλες. Προκειμένου οι αγώνες να μην καταλήξουν σε τυφλή οργή ή ήττες χρειάζεται να αποκτήσουν πολιτική εναλλακτική, κοινωνικό όραμα, μια μαζική και ενωτική ανατρεπτική Αριστερά.
Μπροστά μας υπάρχουν 2 επιλογές. Είτε θα συνεχίσει να επικρατεί ο σεχταρισμός, η ενδοαριστερή φαγωμάρα, ο προγραμματικός βερμπαλισμός κλπ, με αποτέλεσμα το κενό να καλυφτεί από τον οποιοδήποτε τυχάρπαστο, όπως δείχνει και η διεθνής εμπειρία. Είτε θα μπορέσει επιτέλους η σοβαρή αντικαπιταλιστική/ανατρεπτική Αριστερά, που σέβεται την ιστορία και τα τεράστια αγωνιστικά αποθέματα του εργατικού κινήματος και της νεολαίας, να προσπαθήσει να εκπληρώσει τα ιστορικά της καθήκοντα συγκροτώντας ένα νέο φορέα στο χώρο της Αριστεράς που να καλύψει το τεράστιο αριστερό κενό που επικρατεί.
