Το 86% των προστατευόμενων θαλάσσιων οικοσυστημάτων στην Ευρώπη, στην πραγματικότητα δεν προστατεύονται επαρκώς από δραστηριότητες όπως οι υποθαλάσσιες εξορύξεις και το ψάρεμα με μηχανότρατες. Αυτό είναι το συμπέρασμα πρόσφατης έρευνας, σύμφωνα με την οποία το 11,4% των ευρωπαϊκών θαλασσών είναι ενταγμένο στο δίκτυο natura ή υπόκειται σε κάποιο άλλο εθνικό ή διεθνές καθεστώς προστασίας. Ωστόσο, ένα πολύ μικρό ποσοστό αυτών των ευαίσθητων οικοσυστημάτων προστατεύεται πραγματικά από επικίνδυνες, ως και καταστροφικές δραστηριότητες.
Η έρευνα διαπιστώνει ότι μόλις το 1,5% των προστατευόμενων θαλάσσιων περιοχών, δηλαδή το 0,2% του συνόλου των θαλασσών της Ευρώπης βρίσκεται σε καθεστώς ισχυρής προστασίας. Και ενώ υπάρχουν μικρές διαφορές ανάλογα με τη χώρα, ο γενικός κανόνας είναι ότι το μεγαλύτερο ποσοστό περιοχών που θα έπρεπε να προστατεύονται αυστηρά προκειμένου να διασωθούν απειλούμενα είδη και να διατηρηθεί η βιοποικιλότητα που φιλοξενούν, στην πραγματικότητα φέρουν απλά τον τίτλο της προστατευόμενης περιοχής, χωρίς αυτό να έχει πρακτικό περιεχόμενο.
Τα παραπάνω στοιχεία δεν προκαλούν μεγάλη έκπληξη, δεδομένου ότι οι ευρωπαϊκές θάλασσες είναι το πεδίο στο οποίο εξορύσσονται οι μεγαλύτερες ποσότητες πετρελαίου και φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Το 2022 υπήρχαν 311 πλατφόρμες υποθαλάσσιων εξορύξεων (αριθμός μικρότερος από τις 347 πλατφόρμες της προηγούμενης χρονιάς, που παραμένει ωστόσο μια σημαντική απειλή για τα θαλάσσια οικοσυστήματα). Όσο για τη μεταφορά των ορυκτών καυσίμων, είναι επίσης συχνά καταστροφική, καθώς υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο έχουμε περίπου 3.000 περιστατικά διαρροής πετρελαίου από δεξαμενόπλοια.
Όσο για την υπεραλίευση με μηχανότρατες, αποτελεί μια πρακτική που εξακολουθεί να εφαρμόζεται σχεδόν σε ολόκληρη την Ευρώπη εδώ και δεκαετίες. Οι προστατευόμενες θαλάσσιες περιοχές έχουν υποστεί σοβαρές βλάβες, καθώς υπολογίζεται ότι μέσα στα τελευταία 65 χρόνια πετάχτηκαν πίσω στη θάλασσα πάνω από 400 εκατομμύρια τόνοι «άχρηστης» θαλάσσιας ζωής (δηλαδή αυτά που πιάνονται στα δίχτυα αλλά δεν μπορούν να πουληθούν). Ανάμεσά τους κοράλλια, θαλάσσια βλάστηση κα. Πρακτικά δηλαδή μαζί με τα ψάρια που προορίζονται για την αγορά, οι μηχανότρατες εξοντώνουν αναίτια θαλάσσια χλωρίδα και πανίδα, ενώ ταυτόχρονα φθείρουν τον πυθμένα. Αυτό μάλλον εννοούν οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις όταν μιλάνε για «προστασία»…
