Της Ηλέκτρας Κλείτσα
Η είδηση της στρατιωτικής επέμβασης της Γαλλίας στο Μάλι στις αρχές του Γενάρη, σίγουρα ξάφνιασε πολλούς από αυτούς που δεν παρακολουθούν καθημερινά τις διεθνείς εξελίξεις. Ωστόσο η κατάσταση στη χώρα μυρίζει μπαρούτι εδώ και περίπου ένα χρόνο, ενώ είναι σίγουρο πως η πλήρης διάλυση του αφρικανικού κράτους, οι θρησκευτικές και εθνικές συγκρούσεις, η τεράστια φτώχεια και η πολιτική αστάθεια, είναι προϊόν πολλών δεκαετιών εκμετάλλευσης του Μάλι, από το γαλλικό ιμπεριαλισμό, αλλά και από διεθνείς οργανισμούς όπως το ΔΝΤ.
Και ενώ ο γενικός γραμματέας του ΟΗΕ, Μπαν Κι-μουν, χαρακτήρισε… «θαρραλέα» την επέμβαση της Γαλλίας στο Μάλι, συμπλήρωσε ότι ανησυχεί για την τροπή που μπορούν να πάρουν τα πράγματα, δεδομένου μάλιστα ότι την επέμβαση της Γαλλίας ακολούθησε η τρομοκρατική επίθεση, σε εγκαταστάσεις φυσικού αερίου στην Αλγερία που οδήγησε στο θάνατο δεκάδων εργαζομένων.
Ας πάμε όμως λίγο πιο πίσω, στην πρόσφατη ταραχώδη ιστορία της χώρας.
Σύντομο ιστορικό
Το Μάλι υπήρξε γαλλική αποικία μέχρι το 1960, ωστόσο η κήρυξη της ανεξαρτησίας του δεν έβαλε τέλος στις συνεχείς παρεμβάσεις της Γαλλίας στο εσωτερικό της χώρας. Η πρόσφατη ιστορία του Μάλι έχει σημαδευτεί από στρατιωτικά πραξικοπήματα, τεράστια φτώχεια, καταλήστευση των φυσικών πόρων της χώρας, κυρίως από γαλλικές εταιρίες και ταυτόχρονα εθνικές και θρησκευτικές συγκρούσεις.
Το Γενάρη του 2012, αρκετές πόλεις στα βόρεια της χώρας καταλήφθηκαν από το Εθνικό Κίνημα για την Απελευθέρωση του Αζαουάντ – MNLA (που αποτελείται από αντάρτες της φυλής Τουαρέγκ) μετά από επιθέσεις που έκαναν σε συνεργασία με τοπικά τμήματα της Αλ Κάιντα. Η αδυναμία της κυβέρνησης να ελέγξει την κατάσταση, έδωσε την αφορμή σε τμήματα του στρατού, με επικεφαλής το στρατηγό Sanogo να την ανατρέψουν με πραξικόπημα. Σχεδόν ένα χρόνο μετά, αφού τίποτα από όλα αυτά δεν κρίθηκε ικανό για να ελέγξει τις αυτονομιστικές τάσεις των ανταρτών Τουαρέγκ και των Ισλαμιστών, η γαλλική κυβέρνηση αποφάσισε «να πάρει την κατάσταση στα χέρια της».
«Πόλεμος ενάντια στην τρομοκρατία»
Η μόνιμη πλέον δικαιολογία για κάθε στρατιωτική επέμβαση σε μια χώρα που απειλεί τα συμφέροντα του «ανεπτυγμένου» κόσμου και των πολυεθνικών που τον κυβερνάνε, είναι η καταπολέμηση της τρομοκρατίας. Το έργο είναι γνωστό: θα κάνουμε μια σύντομη «χειρουργική» επέμβαση, που με ένα μαγικό τρόπο θα εξαφανίσει τους τρομοκράτες, και στη συνέχεια θα αποσυρθούμε ήσυχα, επιστρέφοντας την πολύπαθη χώρα στους κατοίκους της σε συνθήκες ειρήνης ασφάλειας και ευημερίας. Προφανώς οι κάτοικοι του Ιράκ και του Αφγανιστάν, αρκετά χρόνια μετά την «απελευθέρωσή» τους μπορούν να μας διαβεβαιώσουν ότι τα πράγματα δεν είναι ακριβώς έτσι…
Για την προστασία των «επενδυτών»
Ειδικά στην περίπτωση του Μάλι, τα πράγματα είναι αρκετά ξεκάθαρα: πέρα από τη σημασία της χώρας στη διατήρηση της επιρροής της Γαλλίας σε ολόκληρη την περιοχή, που σε μεγάλο βαθμό αποτελείται απο πρώην γαλλικές αποικίες, υπάρχουν πολύ συγκεκριμένοι λόγοι για να εξασφαλίσει ότι το Μάλι θα έχει μια «φιλική» κυβέρνηση (είτε δημοκρατικά εκλεγμένη, είτε όχι, αυτό δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία για τους δημοκράτες της Δύσης) και να ανακόψει την επέκταση του MNLA.
Ένας από αυτούς τους πολύ συγκεκριμένους λόγους, λέγεται Areva: Μια γαλλική εταιρία που «ειδικεύεται» στην πυρηνική ενέργεια και τις εξορυκτικές δραστηριότητες. Στο Μάλι, αλλά και σε γειτονικές χώρες όπως ο Νίγηρας, η Areva ασχολείται κυρίως με την εξόρυξη ουρανίου.
Ωστόσο, η χώρα δεν διαθέτει μόνο ουράνιο αλλά και πλούσια κοιτάσματα χρυσού και πολύτιμων λίθων. Δεν είναι δύσκολο επομένως να φανταστούμε γιατί η γαλλική κυβέρνηση τρέμει το ενδεχόμενο να ξεφύγει εκτός ελέγχου η κατάσταση στο Μάλι, με το MNLA (σε συνεργασία με την Αλ Κάιντα) να ελέγχει σημαντικό τμήμα της χώρας και να απειλεί να βάλει σε εφαρμογή τα αποσχιστικά του σχέδια.
Πολύ περισσότερο, όταν η εκρηκτική κατάσταση στη χώρα θέτει σε κίνδυνο τη σταθερότητα σε ολόκληρη την περιοχή (η επίθεση στις εγκαταστάσεις φυσικού αερίου της Areva στην Αλγερία είναι αρκετά ενδεικτική της κατάστασης). Επιπλέον, οι αντάρτες Τουαρέγκ δε δραστηριοποιούνται μόνο στο Μάλι, αλλά και στο Νίγηρα.
Καταπίεση, φτώχεια, πείνα…
Την ώρα βέβαια που η γαλλική κυβέρνηση προσπαθεί να πείσει την υφήλιο ότι δίνει ένα σκληρό αγώνα ενάντια στην τρομοκρατία, και μάλιστα χωρίς ιδιαίτερη βοήθεια από τους συμμάχους της, οι κάτοικοι του Μάλι δε βιώνουν μόνο τον τρόμο του πολέμου (ήδη η χώρα μετράει δεκάδες χιλιάδες πρόσφυγες) αλλά και τις επιπτώσεις των μακρόχρονων επεμβάσεων στην οικονομική ζωή της. Ενδεικτικό της φτώχειας που επικρατεί είναι το γεγονός ότι σύμφωνα με στοιχεία του ΟΗΕ, σε συνολικό πληθυσμό περίπου 14,5 εκατομμύρια, 4,2 εκατομμύρια άνθρωποι στο Μάλι θα χρειαστούν ανθρωπιστική βοήθεια κατά τη διάρκεια του χρόνου, ανάμεσα στους οποίους 2 εκατομμύρια που βρίσκονται στα όρια της πείνας, αλλά και εκατοντάδες χιλιάδες υποσιτισμένα παιδιά.
…με τη «βοήθεια», βέβαια, του ΔΝΤ
Τίποτα από όλα αυτά δεν προκαλεί ιδιαίτερη έκπληξη αν λάβουμε υπόψη ότι τα τελευταία χρόνια το ΔΝΤ παρεμβαίνει στο Μάλι και οι πολιτικές του έχουν φέρει τον πληθυσμό στα όρια της απόλυτης εξαθλίωσης.
Για την ακρίβεια, το ΔΝΤ επέβαλε την ιδιωτικοποίηση όλων των σημαντικών δημόσιων επιχειρήσεων, και την πλήρη στροφή της αγροτικής παραγωγής στην καλλιέργεια βαμβακιού, με αποτέλεσμα την οικονομική καταστροφή των παραγωγών όταν η τιμή του κατέρευσε το 2005.
Ταυτόχρονα, τόσο στο Μάλι, όσο και σε άλλες χώρες της βόρειας Αφρικής, οι Τουαρέγκ αντιμετωπίζονται σαν πολίτες δεύτερης κατηγορίας, βιώνοντας το ρατσισμό και την καταπίεση.
Τρομοκρατία και ισλαμισμός
Ωστόσο, παρά τη δικαιολογημένη οργή των Τουαρέγκ και την αδιαμφισβήτητη ανάγκη να διεκδικήσουν ίσα δικαιώματα, ή και το δικαίωμα να δημιουργήσουν το δικό τους κράτος από τη στιγμή που το επιθυμούν (το «δικαίωμα στην αυτοδιάθεση») το MNLΑ, έχει κάνει μια σειρά από επιλογές, που το τελευταίο πράγμα που κάνουν είναι να βοηθάνε τον αγώνα τους.
Από τη μια, τα τρομοκρατικά χτυπήματα όπως αυτό στις εγκαταστάσεις της Areva στην Αλγερία, όχι μόνο δε βλάπτουν ουσιαστική την ίδια την εταιρία ή τη γαλλική κυβέρνηση, αλλά στρέφονται ενάντια σε εργαζόμενους οξύνοντας τις εθνικές ή φυλετικές καχυποψίες, ενώ την ίδια ώρα δικαιολογούν στα μάτια ολόκληρου του πλανήτη στρατιωτικές επεμβάσεις στο όνομα της «καταπολέμησης της τρομοκρατίας». Από την άλλη, η επιλογή της συμμαχίας με μια ακραία ισλαμική οργάνωση, την Αλ Κάιντα, που οραματίζεται έναν κόσμο που θα κυβερνά η Σαρία (ο ισλαμικός νόμος) είναι ενδεικτική του πόσο «δημοκρατικό» και «ελεύθερο» θα είναι ένα μελλοντικό κράτος των Τουαρέγκ, υπό την ηγεσία του MNLΑ.
Για να μπει ένα τέλος στην εκμετάλλευση!
Την ίδια ώρα είναι προφανές ότι η στρατιωτική επέμβαση, που δεν έχει άλλο σκοπό από την εξυπηρέτηση των συμφερόντων του ιμπεριαλισμού, όχι μόνο δεν μπορεί να φέρει σταθερότητα στην περιοχή, αλλά αντίθετα ρίχνει λάδι στη φωτιά.
Οι μόνοι που μπορούν πραγματικά να βάλουν ένα τέλος, τόσο στην εκμετάλλευση των εργαζομένων στο Μάλι και στην ευρύτερη περιοχή και τη λεηλασία των φυσικών της πόρων από τις πολυεθνικές και τις κυβερνήσεις τους, όσο και στην κυριαρχία των ντόπιων καταπιεστών, του φονταμενταλισμού και της τρομοκρατίας, είναι οι ίδιοι οι λαοί των βορειοαφρικανικών χωρών. Είναι οι εργαζόμενοι, η νεολαία, οι φτωχοί αγρότες, οι καταπιεσμένες εθνικές μειονότητες, που μπορούν να διεκδικήσουν ένα μέλλον απαλλαγμένο από εθνικές συγκρούσεις, καταπίεση εκμετάλλευση και φτώχεια.
Αυτό το μέλλον δεν πρόκειται ποτέ να υπάρξει μέσα στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος. Η πάλη για μια κοινωνία σοσιαλιστική, για μια σοσιαλιστική ομοσπονδία των χωρών περιοχής, είναι ο μόνος δρόμος που μπορεί να δώσει προοπτική κι ελπίδα στα εργατικά και λαϊκά στρώματα του Μάλι και των γειτονικών του χωρών.
