Φιλοξενούμε στη στήλη «Συνεργασίες αναγνωστών, Απόψεις, Αναδημοσιεύσεις» κείμενο που έστειλε ο φίλος του Ξ, μέλος της της Συντακτικής Επιτροπής του περιοδικού «Μαρξιστική Σκέψη» Χρήστος Κεφαλής.
Στις αστυνομικές ταινίες υπάρχουν κάμποσοι ήρωες που καταφέρνουν πάντα να συλλαμβάνουν τον ένοχο κατά λάθος, ο πιο διάσημος όντας ο επιθεωρητής Κλουζώ. Δεν έχει όμως παρουσιαστεί ποτέ ένας ντετέκτιβ που, καλούμενος να συλλάβει τον ύποπτο για μια σειρά αποτρόπαιων φόνων, θα αποδείκνυε την αθωότητά του με τα εξής επιχειρήματα:
Πρώτο, δεν έγινε κανένας απολύτως φόνος και συνεπώς ο ύποπτος είναι αθώος. Τα περί φόνων είναι διαδόσεις και ψεύδη των μοχθηρών εχθρών του.
Δεύτερο, οι φερόμενοι ως δολοφονημένοι αυτοκτόνησαν μόνοι τους, για να κατηγορηθεί ο ύποπτος, τον οποίο μισούσαν και εχθρεύονταν. Πέραν αυτού δε πριν αυτοκτονήσουν είχαν διαπράξει οι ίδιοι πλήθος φόνους ώστε και να σκότωσε κανέναν από δαύτους, ο ύποπτος είναι ο σωτήρας των αμέτρητων μελλοντικών θυμάτων τους.
Τρίτο, οι εχθροί του ύποπτου, όλοι φίλοι των δολοφόνων και οι ίδιοι δολοφόνοι, προσπαθούν έκτοτε επίμονα να ενοχοποιήσουν τον ύποπτο, τον πραγματικό προστάτη όλων των αθώων, για να συνεχίσουν έτσι απρόσκοπτα τα απεχθή εγκλήματά τους.
Η έλλειψη αυτού του τύπου θα μπορούσε εύκολα να καλυφθεί αν οι σεναριογράφοι του Ροζ Πάνθηρα διάβαζαν καθημερινά Ριζοσπάστη. Πραγματικά, εκεί μπορεί να βρει κανείς πολυάριθμα τέτοια άρθρα επί παντός επιστητού, από τις σταλινικές εκκαθαρίσεις του 1936-38 ως το έγκλημα του Κατίν, όπου ο ύποπτος-Στάλιν αθωώνεται με ένα «επιχείρημα» που ακολουθεί επακριβώς αυτή την πατέντα.
Τελευταίο μαργαριτάρι στη σειρά ένα άρθρο με θέμα το λιμό στην Ουκρανία, μια τεράστια ανθρωπιστική καταστροφή που έλαβε χώρα στα 1932-33 ως συνέπεια κυρίως της σταλινικής βίαιης κολεκτιβοποίησης, κοστίζοντας περί τα 3 εκατομμύρια ζωές στην Ουκρανία και περί τα 5 εκατομμύρια συνολικά στην ΕΣΣΔ. Στο άρθρο αυτό και την παλιότερη αρθρογραφία του Ριζοσπάστη για το ίδιο θέμα θα αναφερθούμε στο παρόν κείμενο. Συγκεκριμένα, λόγος γίνεται για τα εξής κείμενα:
Δ. Κ., «Η διαχρονική … fake προπαγάνδα για τον λιμό στην Ουκρανία. Από τον Γκέμπελς στον Ρίγκαν και τους …σημερινούς φωστήρες», Ριζοσπάστης, 19-20/3/2022.
Κ. Χέσπερ, «Ουκρανία. Η ιμπεριαλιστική προπαγάνδα για το λιμό του 1932-33», Ριζοσπάστης, 19/11/2006.
Α. Γκίκας, «Κατασκευή “εγκλημάτων” και η φαυλότητα της “σταλινολογίας” (με αφορμή τα περί “ουκρανικού λιμού”)», Ριζοσπάστης, 30/11/2008 και 7/12/2008.
«Ο λιμός στην Ουκρανία και η χολή του κ. Φαλληρέα», Ριζοσπάστης, 6/12/2013.
Οι ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη –αν μπορεί να πούμε κάτι προκαταβολικά γι’ αυτούς– είναι, βέβαια, μια πολύ ιδιάζουσα κατηγορία ντετέκτιβ. Προσπαθούν επίμονα να ανακαλύψουν και να ξεσκεπάσουν τον αληθινό ένοχο για όλα τα κακά του κόσμου: τον αντικομμουνισμό. Ατυχώς, αποτυχαίνουν μόνιμα να τον διακρίνουν εκεί που θα έπρεπε να τον διακρίνουν περισσότερο από όλα: στον μεγάλο τους Στάλιν και τον ίδιο τους τον εαυτό…
Ανεντιμότητα και υποκρισία
Για να ξεκινήσουμε, ένα πρώτο σημείο σχετικά με το άρθρο του Δ. Κ. αφορά στην απουσία οποιασδήποτε, έστω και της παραμικρής, πρωτοτυπίας. Πραγματικά, το άρθρο (όπως και το μέρος για τον ουκρανικό λιμό σε εκείνο του Γκίκα) σε όλα τα ουσιώδη σημεία του είναι μια σχεδόν ακριβής, copy-paste αντιγραφή εκείνου της Χέσπερ, με ελάχιστες λέξεις ή φράσεις εδώ κι εκεί ελαφρά παραλλαγμένες. Αν, όπως παραθέτει ο Λούκατς, ένα ανέκδοτο στον καιρό του Στάλιν έλεγε ότι «Σκέψη είναι αυτό που συνδέει τα τσιτάτα», οι ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη έχουν προοδεύσει ακόμη παραπέρα. Στην περίπτωσή τους, «Σκέψη είναι αυτό που συνδέει τα copy-paste».
Επί της ουσίας, τι λένε τα τρία αυτά άρθρα, του Δ. Κ., της Χέσπερ και του Γκίκα;
Ξεκινούν από μια περίπτωση πλαστών φωτογραφιών και υλικών για τον ουκρανικό λιμό, που είχαν εμφανιστεί το 1935 στη Σικάγο Αμέρικαν του Γουίλιαμ Χιρστ, Αμερικανού φιλοναζί μεγιστάνα του Τύπου. Συνεχίζουν με μερικά παραθέματα για το πώς τα αξιοποίησαν οι ναζί και αργότερα ο Ρίγκαν. Και το χρησιμοποιούν όλο αυτό για να κάνουν δυο πράγματα. Πρώτο, για να αποφύγουν να ασχοληθούν με τη σοβαρή επιστημονική έρευνα για το λιμό, εμφανίζοντας σαν αυτονόητο ότι όλη η φιλολογία για το θέμα είναι του επιπέδου του Χιρστ, μια υπόθεση χαλκευμένη από τους ναζί και τους ιμπεριαλιστές. Και δεύτερο, για να εξάγουν ως εξίσου αυτονόητο το συμπέρασμα ότι για την όποια πείνα στην Ουκρανία και τις δυσχέρειες του 1932-33 η ευθύνη δεν βαραίνει τον Στάλιν, αλλά τους κουλάκους σαμποτέρ, τις κακές κλιματολογικές συνθήκες, άντε και την απειρία των σοβιετικών (βλέπε σταλινικών) αρχών, που έκαναν ό,τι καλύτερο μπορούσαν.
Στα επόμενα μέρη θα συζητήσουμε τη σοβαρή βιβλιογραφία για το λιμό και τις ευθύνες της σταλινικής ηγεσίας. Πρώτα όμως πρέπει να πούμε δυο λόγια για τον ανέντιμο και υποκριτικό τρόπο με τον οποίο οι αρθρογράφοι του Ριζοσπάστη μεταχειρίζονται τις πηγές. Ένα δείγμα του είναι η διαρκής προσπάθειά τους να απαξιώνουν όσους κατέθεσαν μαρτυρίες ως «φασίστες», «ψευδολόγους», κοκ. Για μερικούς όπως ο Γουόκερ αυτό ισχύει πράγματι, για άλλους όμως δεν ισχύει ώστε η συμπερίληψή τους στην ίδια κατηγορία, χωρίς αποδείξεις, διαστρέφει ωμά την ιστορική αλήθεια.
Στο άρθρο του Δ. Κ., π.χ., γίνεται αναφορά στον Έβαλντ Άμεντε, συγγραφέα του πρώτου βιβλίου για τον ουκρανικό λιμό, ως ναζί: «Το 1984, μάλιστα, επανεκδόθηκε από τον καθηγητή του Χάρβαρντ Τζέιμς Ε. Μέις το βιβλίο του ναζί Εβαλντ Αμεντε από το 1935, με τον τίτλο “Ανθρώπινη ζωή στη Ρωσία”. Ετσι, όλες οι ναζιστικές παραποιήσεις, οι ψεύτικες φωτογραφίες πήραν και …πανεπιστημιακή υπόσταση». Αυτό είναι ακριβές copy-paste από το άρθρο της Χέσπερ: «Το 1984, επανεκδόθηκε, και μάλιστα από τον καθηγητή του Χάρβαρντ Τζέιμς Ε. Μέις, το βιβλίο του ναζί Εβαλντ Αμεντε από το 1935 με το τίτλο “Ανθρώπινη ζωή στη Ρωσία”. Ετσι, όλες οι ναζιστικές παραποιήσεις, οι ψεύτικες φωτογραφίες τιμήθηκαν με το ακαδημαϊκό κύρος του …Χάρβαρντ!»
Η παρουσίαση του Άμεντε ως «ναζί» καθιερώθηκε το 1935, όταν κυκλοφόρησε το βιβλίο του, από τις σταλινικές αρχές της ΕΣΣΔ, που κατά την πάγια πρακτική τους τον συκοφάντησαν ότι προήγαγε τη «ναζιστική προπαγάνδα», και συνεχίστηκε μεταπολεμικά στην ιστοριογραφία της ΓΛΔ. Από πουθενά όμως δεν προκύπτει μια σύνδεσή του με τους ναζί· απεναντίας, στη βιογραφία του στη Wikipedia αναφέρεται ότι καταδίκαζε τους ναζί.
Ο Άμεντε ήταν ένας γερμανικής καταγωγής Λετονός, από πλούσια οικογένεια, που ασχολήθηκε κυρίως με ανθρωπιστικό έργο στη μεσοπολεμική Ευρώπη. Το 1922 ίδρυσε μια ένωση των γερμανικών μειονοτήτων στην Ευρώπη, που το 1925 διευρύνθηκε σε Συνέδριο των Ευρωπαϊκών Εθνοτήτων, αντιπροσωπεύοντας οργανώσεις ποικίλων εθνικών μειονοτήτων από διάφορες χώρες. Το 1933 είχε σημαντικό ρόλο στην υποβολή στην Κοινωνία των Εθνών του Υπομνήματος Μπερνχάιμ, μιας προσφυγής του Φραντς Μπερνχάιμ, ενός Εβραίου πολίτη στην Άνω Σιλεσία που είχε υποστεί τις συνέπειες των φυλετικών νόμων των ναζί. Ως αποτέλεσμα οι φυλετικοί νόμοι αναστάληκαν ως το 1937 στην Άνω Σιλεσία. Πέθανε υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες το 1936 στην Κίνα1.
Στις πολιτικές του απόψεις ο Άμεντε ήταν ένας φιλελεύθερος ανθρωπιστής αστός και στο αναφερόμενο βιβλίο του, Ανθρώπινη Ζωή στη Ρωσία, τηρεί μια στοιχειώδη αντικειμενικότητα. Είχε πάρει μέρος στις δυτικές αποστολές για την καταπολέμηση του λιμού του 1921 στη Ρωσία και ο ίδιος σημειώνει ότι οι σοβιετικές αρχές είχαν υιοθετήσει τότε τις προτάσεις του, σε άρθρο στο Νόβι Πούτι, όργανο της σοβιετικής κυβέρνησης στο εξωτερικό. Αναφερόμενος στη ΝΕΠ αναγνωρίζει ότι είχε εξαλείψει τους κινδύνους λιμού, εντοπίζοντας την προέλευση του λιμού του 1932-33 στη σταλινική κολεκτιβοποίηση:
«Η νέα οικονομική πολιτική του Λένιν έφερε μαζί της μια βελτίωση της οικονομικής θέσης της χώρας και ο κίνδυνος ενός λιμού φαινόταν να έχει απομακρυνθεί για πολύ καιρό, αν όχι για πάντα. Το 1929 όμως υπήρξε μια δραστική αλλαγή πορείας. Ξεκίνησε η αγροτική κολεκτιβοποίηση. Όσοι γνώριζαν τη διατροφική κατάσταση στη Ρωσία κατανόησαν αμέσως ότι οι συνέπειες αυτής της επανάστασης, εκπληρωμένης σε όλη τη χώρα, πρέπει να περιλαμβάνουν, τουλάχιστον προσωρινά, τις μεγαλύτερες δυσκολίες επισιτισμού, αν όχι μια πραγματική καταστροφή»2.
Ο ίδιος παραθέτει μια επιστολή του στη Neue Zürcher Zeiting στις 29 Δεκέμβρη 1929 όπου πρόβλεπε την πιθανότητα λιμού στην ΕΣΣΔ: «Ενόψει της κακής σοδειάς και των αποτελεσμάτων του πειράματος του Στάλιν μια οξεία κρίση τροφίμων μπορεί να προβλεφθεί με βεβαιότητα». Καλούσε δε να γίνουν προετοιμασίες υπό την αιγίδα του Διεθνούς Ερυθρού Σταυρού «για να καταστρωθεί ένα συμφωνημένο σχέδιο για ανακούφιση» των θυμάτων3.
Τα συμπεράσματα του Άμεντε (που ως αστός εξίσωνε τον μπολσεβικισμό με τον Στάλιν) είναι ενδεικτικά της φωτισμένης αστικής θεώρησής του:
«Θα ήθελα να τονίσω ότι δεν έχω σκοπό να διακηρύξω τα πλεονεκτήματα και τα επιτεύγματα του καπιταλιστικού συστήματος. Δεν διστάζω να βεβαιώσω ότι περνά μια κρίση που δημιούργησε το ίδιο· πράγματι, ότι οι σοβιετικές ρωσικές επικρίσεις για την αρνητική πλευρά του σημερινού καπιταλιστικού συστήματος είναι σε μεγάλο βαθμό δικαιολογημένες… Θα ήθελα, επιπλέον, να δηλώσω με την ίδια έμφαση ότι αυτό που πραγματικά είναι αποθαρρυντικό στην μπολσεβίκικη πολιτική δεν είναι τόσο η επιμονή της στο νέο οικονομικό σύστημα όσο η θεμελιώδης παραβίαση των δυτικών αρχών της δέσμευσης στην εθνικότητα, τη θρησκεία και την οικογένεια»4.
Αυτή είναι μια παραδοσιακή αστικοφιλελεύθερη κριτική του κομμουνισμού. Από μαρξιστική άποψη είναι λαθεμένη για μια ποικιλία λόγων, δεν έχει όμως καμιά σχέση με τις ναζιστικές «κριτικές». Οι ναζί αναφέρονταν αδιάλειπτα περιφρονητικά στον «εβραιομπολσεβικισμό» ως φορέα «μόλυνσης της ράτσας» και ποτέ δεν θα διέκριναν ανάμεσα στις διάφορες περιόδους της ιστορίας της ΕΣΣΔ, ούτε θα εκδήλωναν ενδιαφέρον για την ανακούφιση των θυμάτων ενός λιμού εκεί, όπως έκανε από το 1929 ο Άμεντε (αργότερα, το 1934, προσπάθησε να εξασφαλίσει οικονομική βοήθεια για την ανακούφιση των θυμάτων από τη βρετανική κυβέρνηση).
Οι αρθρογράφοι του Ριζοσπάστη παραπέμπουν ως παραπέρα «τεκμηρίωση» στα βιβλία σταλινικών ψευδολόγων που βρίθουν από τέτοιες διαστρεβλώσεις: Μια Άλλη Ματιά στον Στάλιν του Λούντο Μάρτενς (Σύγχρονη Εποχή, 1997) και Fraud, Famine and Fascism. The Ukrainian Genocide Myth from Hitler to Harvard, του Ντ. Τοτλ (Τορόντο 1987).
Ο Τοτλ, π.χ., σε ένα κεφάλαιο χαρακτηριστικά τιτλοφορούμενο «Φωτογραφίες του λιμού: Ποιος λιμός;», αμφισβητεί τις φωτογραφίες στο βιβλίο του Άμεντε επειδή δεν παρατίθεται η πηγή τους, υπονοώντας ότι και αυτές ήταν πλαστές, όπως στη φιλολογία του Χιρστ. Οι φωτογραφίες όμως είχαν τραβηχτεί από τον Αλεξάντερ Βινερμπέργκερ, ο οποίος ήταν πραγματικά το 1932-33 στο Χάρκοβο, εργαζόμενος στη σοβιετική χημική βιομηχανία. Ο Βινερμπέργκερ ήταν ένας ακροδεξιός φιλοναζί –η αυτοβιογραφία του, εκδομένη το 1939 στην Αυστρία περιέχει πλήθος αντισημιτικά σχόλια και επιθέσεις στους «εβραιομπολσεβίκους»– και η μη αναφορά του ονόματός του στο βιβλίο του Άμεντε συνδέεται με τους κινδύνους που θα διέτρεχε. Σήμερα όμως αναγνωρίζεται γενικά η αυθεντικότητα των φωτογραφιών του, που εκτίθενται στο Μουσείο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Καναδά και αλλού5.
Στην πραγματικότητα οι φωνασκίες των δημοσιολόγων του Ριζοσπάστη για τους ναζί και τις fake φωτογραφίες κοκ είναι προφάσεις εν αμαρτίαις για να συσκοτίσουν τα γεγονότα, τα αίτια και τις ευθύνες της σταλινικής ηγεσίας για το λιμό ώστε να περάσουν στη συνέχεια σαν αυτονόητη, μια «πολεμική ενάντια στις αντικομμουνιστικές διαστρεβλώσεις», τη δική τους ψεύτικη εικόνα.
Τα γεγονότα όμως είναι πεισματάρικα και οι ίδιοι τελικά αναγκάζονται να παραδεχτούν ότι υπήρξε πράγματι λιμός με εκατομμύρια θύματα. Στο άρθρο της Χέσπερ αναφέρεται ντροπαλά ότι «Σε ό,τι αφορά τα θύματα του λιμού, με βάση τα πραγματικά στοιχεία, ήταν γύρω στα 2 εκατομμύρια», εκτίμηση που επαναλαμβάνεται και στο ανυπόγραφο άρθρο του 2008.
Η αλήθεια, βέβαια, είναι ότι τα θύματα του λιμού του 1932-33 ήταν υπερδιπλάσια. Από τη στιγμή όμως που οι ίδιοι παραδέχονται 2 εκατομμύρια θύματα, όλες οι αναφορές τους στις «fake φωτογραφίες», τους ναζί κοκ είναι εκ του πονηρού. Ακόμη και αν υποτεθεί ότι όλες οι φωτογραφίες από το λιμό στην Ουκρανία είναι fake –κάτι που δεν ισχύει– η ύπαρξη τόσων θυμάτων σημαίνει ότι θα μπορούσε να είχαν παρουσιαστεί εκατομμύρια πραγματικές φωτογραφίες με νεκρούς από την πείνα. Εκτός πια και αν οι ντετέκτιβ μας υπονοούν ότι οι πραγματικές φωτογραφίες μπορεί να έδειχναν κάτι εντελώς διαφορετικό. Για παράδειγμα, ίσως οι λιμοκτονούντες και οι νεκροί να κρατούσαν πλακάτ στα χέρια τους με συνθήματα: «Ζήτω ο μεγάλος μας Στάλιν που μας οδηγεί πιστά στον κομμουνισμό» και «Κάτω οι κουλάκοι και οι ιμπεριαλιστές αντικομμουνιστές, οι πραγματικοί ένοχοι για το θάνατό μας»…
Η διαφορά στο άρθρο του Δ. Κ. σε σχέση με εκείνο της Χέσπερ είναι ότι δεν γίνεται καμιά απολύτως αναφορά σε πραγματικό λιμό και θύματα. Αναφέρεται απλά ότι υπήρξε πείνα στην Ουκρανία στα 1932-33. Τα περί λιμού όμως αποκρούονται ως μυθεύματα των ναζί και των ιμπεριαλιστών. Ο ίδιος ο Γκέμπελς, βεβαιώνεται, «έβαλε μπρος τις μηχανές». Αργότερα «ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Ρόναλντ Ρίγκαν, στο πλαίσιο μεγάλης αντικομμουνιστικής εκστρατείας, διοργάνωσε μια καμπάνια για την “50ή επέτειο του φονικού λιμού στην Ουκρανία”, όπου τα ναζιστικά κατασκευάσματα… βρήκαν την τιμητική τους και εμπλουτίστηκαν από τις “μαρτυρίες” Ουκρανών μεταναστών πρώην συνεργατών των ναζί». Το ίδιο φυσικά γίνεται και στο άρθρο του Γκίκα, ενός ανεκδιήγητου δημοσιολόγου του οποίου τα άρθρα, από το θέμα του Κατίν ως τις εθνικές διώξεις εναντίον των Ελλήνων στην ΕΣΣΔ, βρίθουν από χονδροειδείς πλαστογραφίες.
Ούτε γάτα ούτε ζημιά, λοιπόν. Οι ναζί και οι ιμπεριαλιστές κατατροπώθηκαν, οι «μύθοι» τους διαψεύστηκαν, τα –κατά τον ίδιο το Ριζοσπάστη– «2 εκατομμύρια θύματα» εξαφανίστηκαν και προχωράμε ακάθεκτοι για τον κομμουνισμό…
Τα πραγματικά στοιχεία για το λιμό
Τα πραγματικά ερωτήματα σχετικά με το λιμό του 1932-33 στην Ουκρανία και ευρύτερα στην ΕΣΣΔ μπορεί να συνοψιστούν στα εξής:
Πρώτο, ποιος ήταν ο ακριβής αριθμός των θυμάτων;
Δεύτερο, ειδικά για την Ουκρανία, επρόκειτο για μια συνειδητή γενοκτονία που καθοδήγησε ο Στάλιν για να απαλλαγεί από αυτό που θεωρούσε «ουκρανικό εθνικισμό»;
Τρίτο, συνολικά στην ΕΣΣΔ ο λιμός ήταν αποτέλεσμα κυρίως «εξωγενών» παραγόντων όπως η ξηρασία και τα σαμποτάζ των κουλάκων ή προήλθε από την καταναγκαστική βίαιη κολεκτιβοποίηση που επιβλήθηκε στα αμέσως προηγούμενα χρόνια, 1930-31; Και η έκτασή του ήταν αναπόφευκτη ή μπορούσε να είχαν αμβλυνθεί οι συνέπειές του;
Είναι σαφές ότι τέτοια ερωτήματα είναι ιδεολογικά φορτισμένα και η απάντηση που δίνει ένας λόγιος σε αυτά εξαρτάται ισχυρά από τις πολιτικές δεσμεύσεις και προτεραιότητές του. Αντικομμουνιστές ιστορικοί όπως ο Κόνκουεστ και σύγχρονοι, πιο εκλεπτυσμένοι συνεχιστές του όπως οι Μέις και Σνάιντερ φουσκώνουν τον αριθμό των θυμάτων σε 10 ή περισσότερα εκατομμύρια (οι Μέις και Σνάιντερ σε 8 εκατομμύρια) και το εμφανίζουν σαν μια συνειδητή γενοκτονία, ώστε να εξάγουν το a priori επιδιωκόμενο συμπέρασμα, κομμουνισμός = βαρβαρότητα. Υπάρχουν όμως σοβαροί ιστορικοί, όπως οι Ντέιβις και Γουίτκροφτ (συνεχιστές της σχολής του Ε. Χ. Καρ), Τάουγκερ, κ.ά., που έχουν παρουσιάσει σοβαρές έρευνες, οι οποίες πείθουν για την αντικειμενικότητά τους. Ποια είναι τα συμπεράσματά τους;
Ο λιμός του 1932-33 επηρέασε, σύμφωνα με τους Ντέιβις και Γουίτκροφτ, πάνω από 70 από τα 160 εκατομμύρια πληθυσμού της ΕΣΣΔ, με τα θύματα να υπολογίζονται από 4,6 ως 5,7 εκατομμύρια6. Ο αριθμός προκύπτει από τα σοβιετικά αρχεία που άνοιξαν μετά το 1990 και συγκρίσεις ανάμεσα στον αναμενόμενο πληθυσμό της ΕΣΣΔ, με βάση την απογραφή του 1926, και τον πραγματικό που βρέθηκε στην απογραφή του 1937. Ο τελευταίος υπολειπόταν κατά 8 περίπου εκατομμύρια από το αναμενόμενο, με ένα μέρος της διαφοράς να αποδίδεται στην ελλιπή καταγραφή και το μεγαλύτερο στα θύματα του λιμού.
Οι ιστορικοί που αναφέραμε αντικρούουν τους ισχυρισμούς του Κόνκουεστ και άλλων ότι επρόκειτο για έναν εσκεμμένο λιμό, μια γενοκτονία με σκοπό την εξόντωση του ουκρανικού πληθυσμού. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να τεκμηριώνουν αυτούς τους ισχυρισμούς και το γεγονός ότι ο λιμός επηρέασε πολλές περιοχές της ΕΣΣΔ επίσης του καταρρίπτει. Ταυτόχρονα όμως ανιχνεύουν την κύρια αιτία του λιμού στα αποτελέσματα της βίαιης κολεκτιβοποίησης και εκτιμούν ότι, πέρα από την ξηρασία, η κατάσταση επιδεινώθηκε δραματικά από μια σειρά αποφάσεις και μέτρα της σταλινικής ηγεσίας (αυξημένες επιτάξεις σιτηρών ακόμη και στις πληττόμενες περιοχές και συνέχιση των εξαγωγών σιτηρών στη διάρκεια του λιμού, «κοινωνικοποίηση» του ζωικού κεφαλαίου, συγκάλυψη του προβλήματος, άρνηση παροχής βοήθειας).
Συνοπτικά, σε σχέση με τα παραπάνω μπορεί να επισημανθούν τα εξής:
Ι. Η κολεκτιβοποίηση προωθήθηκε από το 1929 βίαια και απροετοίμαστα, χωρίς να έχει εξασφαλιστεί από τα πριν έστω ένα μέρος της αναγκαίας υλικοτεχνικής υποδομής και επαρκείς πόροι. Χαρακτηριστικά, σύμφωνα με τον Τάουγκερ, το 1929 όταν ξεκινά η κολεκτιβοποίηση τα τρακτέρ αντιπροσώπευαν περίπου 1,5% της συνολικής ιπποδύναμης, για να αυξηθούν σε 3,5% το 1930 και σε 20% το 19347.
ΙΙ. Τον Ιούλη του 1931 η σταλινική ηγεσία, παρερμηνεύοντας το γεγονός ότι δεν είχαν εκδηλωθεί ακόμη πλήρως οι συνέπειες των επιλογών της ως επιτυχία της κολεκτιβοποίησης, πήρε την απόφαση να κοινωνικοποιηθούν τα ζώα. Το αποτέλεσμα ήταν μαζικές σφαγές βοοειδών, αλόγων, χοίρων, κ.ά., από τους αγρότες με συνέπεια το ζωικό κεφάλαιο της ΕΣΣΔ να μειωθεί περίπου κατά 30%. Το ίδιο διάστημα, από τις αρχές του 1930, ξέσπασαν μεγάλες αγροτικές ταραχές, με περί τα 2 εκατομμύρια άτομα να εκτοπίζονται στη Σιβηρία8.
ΙΙΙ. Οι επιτάξεις σιτηρών στην ΕΣΣΔ και ειδικά στην Ουκρανία αυξήθηκαν δραματικά στα χρόνια του λιμού. Ενώ το 1921, χρονιά λιμού στην ΕΣΣΔ, οι κρατικές επιτάξεις ανέρχονταν σε 13,5% και στα χρόνια της ΝΕΠ περίπου σε 10%, το 1930 ανήλθαν σε 34%, το 1931 σε 41% και, στις χρονιές του λιμού, το 1932 σε 33,5% και το 1933 σε 36%9.
IV. Οι εξαγωγές σιτηρών της ΕΣΣΔ συνεχίστηκαν στα 1931-33, φτάνοντας σε 8,5 εκατομμύρια τόνους, από τα οποία πάνω από 1 εκατομμύριο στην φάση αποκορύφωσης του λιμού. Ακόμη και ένα μέρος τους αν είχε διατεθεί στις πληττόμενες περιοχές, τα θύματα θα περιορίζονταν δραματικά. Η σταλινική ηγεσία όμως δεν πρόσφερε βοήθεια, απαγόρευσε την εσωτερική μετανάστευση και απέκρυψε πλήρως το πρόβλημα (σε αντίθεση με το λιμό του 1921-22, όταν ο Λένιν είχε ζητήσει διεθνή βοήθεια). Οι λιμοκτονούντες καταδικάστηκαν έτσι σε βέβαιο θάνατο10.
V. Οι παράγοντες αυτοί επέδρασαν ουσιαστικά, πέρα από την ξηρασία, στις δυο κακές σοδειές του 1931 και 1932. Οι σοδειές ήταν μειωμένες κατά 15% περίπου σε σχέση με την καλή σοδειά του 1930, χωρίς όμως το χάος που επέφερε η κολεκτιβοποίηση, το πρόβλημα της ξηρασίας και ακόμη οι αρρώστιες και επιδρομές εντόμων θα μπορούσε να είχαν αντιμετωπιστεί.
Τα παραπάνω καταρρίπτουν πλήρως την εκδοχή των αρθρογράφων του Ριζοσπάστη ότι για το λιμό του 1932-33 ευθύνονταν οι κουλάκοι και οι κλιματικές συνθήκες. Αν όντως πίστευαν τους ισχυρισμούς τους, θα όφειλαν να αναμετρηθούν με τις σοβαρές ιστορικές πηγές που αναφέραμε. Δεν μπορούν, όμως, γιατί δείχνουν αδιάσειστα ότι ενώ η ξηρασία έπαιξε υπολογίσιμο ρόλο, η διαχείριση της κρίσης από τη σταλινική ηγεσία ήταν τέτοια που επιδείνωσε στο έπακρο την κατάσταση, αφήνοντας τα θύματα του λιμού αβοήθητα στη μοίρα τους.
Είναι χαρακτηριστικό ότι στο μέσο του λιμού, όταν εκατομμύρια άνθρωποι πέθαιναν από την πείνα και άλλοι τόσοι μετανάστευαν ρακένδυτοι και πεινασμένοι, ο Στάλιν παρουσίαζε σε λόγους του μια ειδυλλιακή κατάσταση αφθονίας στο χωριό. Στις 7 Ιανουαρίου 1933, σε εισήγησή του σε Ολομέλεια της ΚΕ και της ΚΕΕ του ΠΚΚ (Μπ), δήλωνε:
«…Εξαλείψαμε έτσι την αθλιότητα και τη φτώχεια στο χωριό. Το ίδιο πρέπει να πούμε και για τους αγρότες. Κι αυτοί επίσης ξεχάσαν τη διαφοροποίηση των αγροτών σε κουλάκους και σε φτωχούς, την εκμετάλλευση της φτωχολογιάς από τους κουλάκους, την καταστροφή που κάθε χρόνο μετατρέπει σε ζητιάνους εκατοντάδες χιλιάδες κι εκατομμύρια φτωχούς αγρότες… Σήμερα στη χώρα μας δεν υπάρχουν πια τέτοιες περιπτώσεις, να φεύγουν απ’ τα σπίτια τους κάθε χρόνο εκατομμύρια αγρότες και να πηγαίνουν για μεροκάματο σε μακρινές περιοχές… να καταστρέφονται εκατοντάδες χιλιάδες κι εκατομμύρια αγρότες και να πολιορκούν τις πόρτες, στις φάμπρικες και στα εργοστάσια. Αυτό γινόταν μια φορά κι ένα καιρό. Σήμερα ο αγρότης είναι εξασφαλισμένος νοικοκύρης»11.
Ακόμη, λοιπόν, και αν δεν επρόκειτο για μια σχεδιασμένη γενοκτονία, οι ευθύνες της σταλινικής ηγεσίας που άφησε να πεθάνουν αβοήθητοι εκατομμύρια άνθρωποι ήταν εγκληματικές.
Ο Λένιν για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της γεωργίας και η σταλινική κολεκτιβοποίηση
Οι κλασικοί του μαρξισμού, αρχικά οι Μαρξ και Ένγκελς και αργότερα πολύ πιο αναλυτικά ο Λένιν, είχαν αναφερθεί συχνά στο ζήτημα του σοσιαλιστικού μετασχηματισμού της γεωργίας μετά τη νικηφόρα επανάσταση. Όλοι επέμεναν ότι ο σοσιαλισμός δεν μπορούσε να εισαχθεί στον αγροτικό τομέα με τη βία αλλά μόνο βαθμιαία και σύμφωνα με τις πραγματικές υλικές δυνατότητες, καθώς και στην ανάγκη, τόσο για την κατάκτηση της εξουσίας όσο και για την προώθηση των σοσιαλιστικών μετασχηματισμών, μιας συμμαχίας ανάμεσα στην εργατική τάξη και την αγροτιά, ιδιαίτερα τη φτωχή αγροτιά.
Ο Λένιν, στα γραπτά του της περιόδου της ΝΕΠ και στα τελευταία του άρθρα, ανέλυσε διεξοδικά το ζήτημα των σχέσεων με την αγροτιά και των τρόπων εισαγωγής των σοσιαλιστικών μετασχηματισμών στο χωριό. Η ουσία της θέσης του ήταν ότι, λόγω της έλλειψης των υλικών όρων του σοσιαλισμού στην ΕΣΣΔ, η ΝΕΠ, που αποσκοπούσε ακριβώς στη συγκέντρωσή τους, θα έπρεπε να εφαρμοστεί για μια ολόκληρη ιστορική εποχή. Ο αγροτικός πληθυσμός θα συγκεντρωνόταν βαθμιαία στους συνεταιρισμούς, στο πλαίσιο του ευρύτερου σχεδίου εξηλεκτρισμού, επιτρέποντας στους αγρότες να εμπορεύονται τοπικά, ώστε να καλύπτουν τις ανάγκες τους που δεν ήταν ικανό να καλύψει το κράτος. Μόνο πάνω σε αυτό το δρόμο, διασφαλίζοντας τη συμμαχία της εργατικής τάξης με την αγροτιά, θα ήταν δυνατή η επιτυχής σοσιαλιστική μετάβαση στην ΕΣΣΔ.
Αυτές οι θέσεις επαναλαμβάνονται διαρκώς από τον Λένιν: «Για να πετύχουμε… μέσω της ΝΕΠ να πάρει μέρος στο συνεταιρισμό ολόκληρος χωρίς εξαίρεση ο πληθυσμός, απαιτείται γι’ αυτό ολόκληρη ιστορική εποχή. Μπορούμε να περάσουμε αυτό το διάστημα στην καλύτερη περίπτωση μέσα σε δέκα-είκοσι χρόνια… Αν γίνει εξηλεκτρισμός μέσα σε 10-20 χρόνια, δεν είναι καθόλου φοβερός ο ατομικισμός του του μικρογεωργού και το ελεύθερο εμπόριό του στις τοπικές συναλλαγές… 10-20 χρόνια σωστών αμοιβαίων σχέσεων με την αγροτιά και η νίκη είναι εξασφαλισμένη σε παγκόσμια κλίμακα (ακόμη και αν καθυστερήσουν οι προλεταριακές επαναστάσεις που αναπτύσσονται), διαφορετικά 20-40 χρόνια βάσανα λευκοφρουρίτικης τρομοκρατίας. Ή – ή. Τρίτη λύση δεν υπάρχει»12.
Ο Λένιν προειδοποιούσε επίμονα ενάντια σε κάθε προσπάθεια για βίαιη επιβολή των σοσιαλιστικών σχέσεων στον αγροτικό τομέα για όσο δεν υπήρχαν οι αναγκαίες υλικές προϋποθέσεις: «Τάχα πρέπει να φέρουμε αμέσως στο χωριό καθαρά και στενά κομμουνιστικές ιδέες. Όσο στο χωριό δεν θα υπάρχει η υλική βάση για τον κομμουνισμό, αυτό θα ήταν… βλαβερό, αυτό θα ήταν… καταστροφικό για τον κομμουνισμό»13.
Οι θέσεις αυτές του Λένιν είναι πασίγνωστες και η ασυμβατότητά τους με το δρόμο που ακολούθησε ο Στάλιν τόσο προφανής, ώστε την αναγνωρίζουν ακόμη και ακαδημαϊκοί που οι ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη τους λοιδορούν σαν «φιλοναζί», «τσιράκια» του Ρίγκαν, κοκ. Στην Έκθεση μιας επιτροπής που συστάθηκε στη Δύση πριν από τη διάλυση της ΕΣΣΔ για το θέμα, στην οποία συμμετείχαν σοβαροί Δυτικοί ιστορικοί όπως οι Ντέιβις, Αρτς Γκέτι, κ.ά., αναφερόταν ως ένα από τα αίτια του λιμού η «δραστική παρέκκλιση από τις αρχές του Λένιν προς την αγροτιά και τους συνεταιρισμούς»14. Οι μόνοι που δεν φαίνεται να έχει υποπέσει στην αντίληψή τους αυτό το θέμα είναι οι ντετέκτιβ μας.
Πραγματικά, τόσο στα άρθρα για το λιμό στην Ουκρανία, όσο και στην ευρύτερη υμνητική για τον Στάλιν φιλολογία του ΚΚΕ δεν θα βρούμε καμιά αναφορά στις απόψεις του Λένιν για το σοσιαλιστικό μετασχηματισμό της γεωργίας. Δεν υπάρχει τίποτα παράξενο εδώ· η παραμικρή τέτοια αναφορά καθιστά σαφές ότι ο δρόμος του Στάλιν ήταν ριζικά διαφορετικός και μάλιστα ακριβώς ο δρόμος ενάντια στον οποίο είχε προειδοποιήσει επίμονα ο Λένιν, ως «καταστροφικό για τον κομμουνισμό», μια απειλή για τα θεμέλια της ΕΣΣΔ, τη συμμαχία της εργατικής τάξης με τον αγροτιά. Έτσι όμως οι αρθρογράφοι του Ριζοσπάστη αποκαλύπτουν ότι οι αναφορές τους στον κομμουνισμό, τον Λένιν και την Οκτώβρη είναι ψεύτικες και υποκριτικές· το μόνο που υπερασπίζουν από την εμπειρία της ΕΣΣΔ είναι οι βάναυσες πρακτικές του Στάλιν. Και αυτό όχι κατά λάθος ή από άγνοια, αλλά γιατί ο Στάλιν προήγαγε τις μετριότητες του μηχανισμού που πιστό αντίγραφό τους είναι οι ίδιοι.
Μπορεί η εγκατάλειψη των προοπτικών του Λένιν από τον Στάλιν να δικαιολογηθεί με κάποιες αντικειμενικές ανάγκες; Οι απολογητές του σταλινισμού, μεταξύ αυτών και οι αρθρογράφοι του Ριζοσπάστη, επικαλούνται συχνά ως επιχείρημα υπέρ της βίαιης κολεκτιβοποίησης την ανάγκη να καλύψει η ΕΣΣΔ την καθυστέρησή της απέναντι στον καπιταλιστικό κόσμο, ενόψει της ναζιστικής επίθεσης, κοκ. Αυτά τα επιχειρήματα σκοντάφτουν σε δυο γεγονότα: το 1929 που δρομολογήθηκε η κολεκτιβοποίηση οι ναζί δεν είχαν ακόμη πάρει την εξουσία στη Γερμανία και ο ίδιος ο Στάλιν δεν αναφέρθηκε σχεδόν ποτέ στους ναζί· πραγματικά, στα Άπαντα του Στάλιν της περιόδου 1929-40 είναι ζήτημα αν θα βρούμε 3-4 τυπικές αναφορές στους ναζί. Ακόμη όμως και αν δεχτεί κανείς την πραγματική ανάγκη για μια επίσπευση της εκβιομηχάνισης, είναι σαφές ότι υπήρχαν εναλλακτικοί δρόμοι για την εκπλήρωσή της που θα έδιναν πολύ καλύτερα αποτελέσματα, όπως μια βαρύτερη φορολόγηση των αγροτών σε συνδυασμό με μια περιορισμένη, σύμφωνη με τις υλικές δυνατότητες κολεκτιβοποίηση. Ο σταλινικός δρόμος, με τις τεράστιες καταστροφές που επέφερε στη γεωργία, υπέσκαψε δραματικά την πορεία της ΕΣΣΔ.
Ο ίδιος ο Λένιν είχε υποδείξει ως κύριο μέσο για την εξεύρεση των πόρων για την εκβιομηχάνιση όχι την επιδρομή στο χωριό που έκανε ο Στάλιν, αλλά τον περιορισμό της γραφειοκρατικής σπατάλης στο σοβιετικό κρατικό μηχανισμό. Έγραφε σχετικά:
«Πρέπει να κάνουμε στον κρατικό μας μηχανισμό το ανώτατο δυνατό όριο οικονομιών. Πρέπει να εξοστρακίσουμε απ’ αυτόν κάθε ίχνος περιττών εξόδων που μας έμειναν τόσο πολλά από την τσαρική Ρωσία και από το γραφειοκρατικό-καπιταλιστικό μηχανισμό της. Δεν θα είναι άραγε αυτό ένα βασίλειο αγροτικού περιορισμένου ορίζοντα; Όχι. Αν διατηρήσουμε την καθοδήγηση της εργατικής τάξης πάνω στην αγροτιά, θα έχουμε τη δυνατότητα, κάνοντας όλο και μεγαλύτερες οικονομίες στη διαχείριση των οικονομικών του κράτους μας, να κατορθώσουμε να διαφυλάξουμε και την παραμικρότερη αποταμίευσή μας για την ανάπτυξη της μεγάλης εκμηχανισμένης βιομηχανίας μας, για την ανάπτυξη του εξηλεκτρισμού… Σε αυτό και μόνο σε αυτό στηρίζονται οι ελπίδες μας»15.
Αυτός ο λενινιστικός δρόμος δεν συμβάδιζε με τις προοπτικές του Στάλιν, ο οποίος εξέφραζε τα γραφειοκρατικά στοιχεία του μηχανισμού, που λαχταρούσαν προνόμια και εξουσία. Ήταν έτσι αναπόφευκτο να επιτεθεί στους αγρότες, στα λόγια στο όνομα του σοσιαλισμού, στην πράξη όμως περισσότερο για το σφετερισμό του αγροτικού πλεονάσματος από τους γραφειοκράτες του. Εδώ ακριβώς γίνεται έκδηλη η ρήξη του Στάλιν με τον κομμουνισμό, το γεγονός ότι εξέφραζε ταξικά συμφέροντα που ήταν ασύμβατα με τις κατευθύνσεις του Οκτώβρη. Αν οι δαιμόνιοι ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη δεν έχουν ανακαλύψει ακόμη τις θέσεις του Λένιν, είναι επειδή κάθε σοβαρή αναφορά σε αυτές καθιστά πρόδηλη αυτή την αντίθεση.
Όταν οι ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη ανακαλύπτουν τον Μάρτενς
Μπορεί οι ντετέκτιβ μας να αγνοούν τον Λένιν, σε αντιστάθμισμα όμως είναι εξαιρετικοί στο να ανακαλύπτουν σταλινικούς αγύρτες και ψευδολόγους όπως ο Λούντο Μάρτενς. Τόσο το άρθρο του Δ. Κ. όσο και εκείνο της Χέσπερ βασίζονται στο εκδομένο από τη Σύγχρονη Εποχή, το επίσημο εκδοτικό το ΚΚΕ, βιβλίο του Μάρτενς, Μια άλλη Ματιά στον Στάλιν. Ο Δ. Κ. παραπέμπει ρητά ως πηγή των «πραγματικά αποκαλυπτικών στοιχείων του», «στην έκδοση της “Σύγχρονης Εποχής”, του 1997, του βιβλίου του Βέλγου ιστορικού Λούντο Μάρτενς: “Μια άλλη ματιά στον Στάλιν” και συγκεκριμένα στο 4ο Κεφάλαιο: Η κολεκτιβοποίηση σελ. 85 – 148 και στο 5ο Κεφάλαιο: Η κολεκτιβοποίηση και το “ουκρανικό ολοκαύτωμα” σελ. 149 – 172». Ανάλογη παραπομπή θα βρεθεί και στο άρθρο της Χέσπερ.
Πράγματι, το βιβλίο του Μάρτενς είναι το πρωτότυπο, από το οποίο αντιγράφει η Χέσπερ, από την οποία με τη σειρά του αντιγράφει ο Δ. Κ. Το ήδη συζητημένο βιβλίο του Άμεντε, ο Μάρτενς το λοιδορεί, π.χ., ως «Ένα βιβλίο από τις εκδόσεις Χίτλερ». Και αφού αναφέρεται στην επανέκδοσή του στις ΗΠΑ το 1984 συμπεραίνει: «Έτσι όλες οι ναζιστικές παραποιήσεις, τα ψεύτικα φωτογραφικά ντοκουμέντα, το πλασματικό ρεπορτάζ του Ουόκερ στην Ουκρανία, τιμήθηκαν με το ακαδημαϊκό κύρος που συνεπάγεται το όνομα Χάρβαρντ»16.
Προφανώς, το ότι το βιβλίο του Άμεντε κυκλοφόρησε το 1935 στη Βιέννη, από το Wilhelm Braumüller Universitäts-Verlagsbuchhandlung, ένα έγκυρο εκδοτικό που υπήρχε στη χώρα από το 1783 και δεν είχε σχέσεις με τους ναζί, δεν μετρά καθόλου για τους ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη. Ούτε έχει καμιά σημασία το ότι ο Άμεντε δεν αντλεί από τον Γουόκερ. Το βιβλίο του ήταν «ένα βιβλίο από τις εκδόσεις Χίτλερ» – τελεία και παύλα!
Το βιβλίο του Μάρτενς όχι μόνο ενθουσιάζει τους ντετέκτιβ του ΚΚΕ, αλλά εκδόθηκε με διθυράμβους από την ηγεσία του. Ο Θ. Παπαρήγας, αυτή η ενσάρκωση της γραφειοκρατικής χυδαιότητας στο ΚΚΕ, εκτιμούσε στον Πρόλογό του ότι «ανοίγει έναν πολύτιμο δρόμο στην έρευνα μιας εποχής» και περιέχει «μια σειρά ιστορικά στοιχεία εντελώς αναμφισβήτητα», θέτοντας μάλιστα το ερώτημα, «Πώς μπορούσαν αυτά τα στοιχεία τα τόσο σοβαρά και τόσο προφανή να μένουν κρυφά ως τώρα;»17 Και η Ε. Μπέλλου, η αρχι-κατεργάρισσα του Περισσού, μέλος του ΠΓ του ΚΚΕ, σε εκτενή κριτική της διαπίστωνε ότι σε αυτό το βιβλίο συντελείται «Ο επαναπροσδιορισμός της επαναστατικής αλήθειας».
Για το ποια είναι αυτή η «αλήθεια», χαρακτηριστικό είναι το εξής απόσπασμα από τη βιβλιοκριτική της Μπέλλου, που αναπαράγει πιστά το κατηγορητήριο στις Δίκες της Μόσχας:
«Στο κεφάλαιο “Η μεγάλη εκκαθάριση”… δίνονται στοιχεία που αναδεικνύουν τα εξής: Πως αναθεωρητές θεωρητικοί και άλλοι διανοούμενοι (π.χ. Μπουχάριν, Σολζενίτσιν), οπορτουνιστές (Ζηνόβιεφ, Κάμενεφ) συναντιούνταν στην αντισοβιετική, αντικομμουνιστική δραστηριότητά τους άμεσα ή έμμεσα με αντικομμουνιστές στρατιωτικούς (π.χ. Τοκάγεφ, Τσουχασέφσκι, Αφτορχάνοφ), που έρχονταν σε άμεση σχέση και επαφή με τις υπηρεσίες των κέντρων του διεθνούς ιμπεριαλιστικού συστήματος (ΗΠΑ, Μ. Βρετανία, ναζιστική Γερμανία). Παρατίθενται στοιχεία για τις σχέσεις των σοσιαλδημοκρατικών ομάδων εκτός (μενσεβίκοι) και εντός (Μπουχάριν) του κόμματος, με αντικομμουνιστικές οργανώσεις, που δούλευαν για την ανατροπή της επαναστατικής σοβιετικής εξουσίας και επεξεργάζονταν σχέδια δολοφονίας των ηγετών της. Αξίζει της προσοχής του αναγνώστη και της αναγνώστριας ο ρόλος του Τρότσκι – συνδετικός κρίκος όλης της αντεπαναστατικής δραστηριότητας – και των διασυνδέσεών του με το εξωτερικό»18.
Μια πρώτη παρατήρηση σχετικά με τους ντετέκτιβ μας είναι ότι ενώ ανιχνεύουν τις κατά Μάρτενς διασυνδέσεις του Μπουχάριν και του Τρότσκι με τις «μυστικές υπηρεσίες του ιμπεριαλισμού», τους διαφεύγουν κάτι άλλες διασυνδέσεις του ίδιου του Μάρτενς με αυτές τις υπηρεσίες. Στις διασυνδέσεις αυτές του Μάρτενς με το ΝΑΤΟ, τη λυσσαλέα του εχθρότητα ενάντια στην ΕΣΣΔ, κ.ά., είχε αναφερθεί εκτενώς παλιότερα ο Γ. Ρούσης σε ένα προσυνεδριακό άρθρο του στο Ριζοσπάστη.
«[Ο Μάρτενς]», σημείωνε, είναι ένας άνθρωπος που «σε όλη του τη ζωή διακατεχόταν από λυσσαλέο αντισοβιετισμό, του οποίου το κόμμα, το PTB, επί προεδρίας του, τη δεκαετία του ’70 χαρακτήριζε “σοσιαλοϊμπεριαλιστική” την ΕΣΣΔ, καλούσε την εργατική τάξη του Βελγίου να προετοιμαστεί απέναντι στην επερχόμενη Σοβιετική Επίθεση και να ενισχύσει το ΝΑΤΟ στα πλαίσια της δημιουργίας ενός αντισοβιετικού μετώπου, ο οποίος το 1976 στήριξε τον στρατηγό Robert Close μετέπειτα πρόεδρο της Διεθνούς αντικομμουνιστικής Λίγκας (World Anticommunist League), όταν αυτός δήλωνε ότι τα σοβιετικά τανκ θα προσέγγιζαν τον Ρήνο σε 48 ώρες, ο οποίος στήριξε άκριτα την κινέζικη επίθεση ενάντια στο Βιετνάμ το 1979, τα όργια του Πολ Ποτ στην Καμπότζη, ο οποίος μια ζωή τα ‘χε μια χαρά με τους σοσιαλδημοκράτες γενικούς γραμματείς του βελγικού σοσιαλιστικού συνδικάτου, (FGTB) και με το Σοσιαλιστικό Κόμμα του Βελγίου, με το οποίο και συνεργάζονταν για να μην εκλεγούν μέλη του ΚΚ Βελγίου, ο οποίος πέρασε μια μεγάλη περίοδο της ζωής του στο Κονγκό και που σαν σύμβουλος του Καμπίλα, έχει κατηγορηθεί για πολλά και διάφορα από τους ίδιους του κογκολέζους αγωνιστές»19.
Θα περίμενε κανείς από τους δαιμόνιους ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη, πραγματικά λαγωνικά στο να οσφρίζονται τον «αντικομμουνισμό» από χιλιόμετρα μακριά, να είναι λίγο υποψιασμένοι απέναντι σε τέτοιες πηγές. Ας τα παρακάμψουμε όμως αυτά και ας ρίξουμε μια ματιά στο ίδιο το βιβλίο. Εδώ η διπροσωπία του Μάρτενς χτυπά τόσο έντονα στο μάτι, που πρέπει να είναι κανείς ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη για να μην μπορεί να την παρατηρήσει.
Όταν αναφέρεται στον Τρότσκι, ο Μάρτενς καμώνεται πως υπερασπίζει «το λατρευτό δάσκαλο Λένιν» (σελ. 65), από τις κατηγορίες που του είχε απευθύνει ο Τρότσκι σε ένα κείμενό του στα 1904. Όταν όμως έρχεται η ώρα να μιλήσει για τη «Διαθήκη» του Λένιν, δεν υπάρχει δυσφήμιση που να μην επιστρατεύσει ο ίδιος ενάντια στον «λατρευτό δάσκαλο». Όπως όλοι ξέρουν, ο Λένιν πρότεινε στη «Διαθήκη» του, το γράμμα του προς το 12ο κομματικό συνέδριο, να απομακρυνθεί ο Στάλιν από την ηγεσία, χαρακτηρίζοντάς τον βάναυσο και πιθανό υπαίτιο μιας μελλοντικής διάσπασης.
Κατά τον Μάρτενς, ο Λένιν έγραψε αυτό το κείμενο με πρόθεση να διαβάλει όχι μόνο τον Στάλιν αλλά όλους τους κομματικούς ηγέτες, υποκινημένος από «εξουσιομανία». Αναφερόμενος στις εξαιρετικά νηφάλιες και μετρημένες κρίσεις του για τους ηγέτες του κόμματος, εκτιμά: «Ο Λένιν υπαγόρευσε αυτές τις σημειώσεις με την πρόθεση να αποφευχθεί μια διάσπαση στην ηγεσία. Αλλά με τον τρόπο με τον οποίο εκφράζεται για τα πέντε αυτά βασικά στελέχη είναι σαν να θέλει να υπονομεύσει το γόητρό τους και να σπείρει δαιμόνια ανάμεσά τους». Αυτό λέγεται από τον Μάρτενς, που χαρακτηρίζει αδιάλειπτα τον Τρότσκι και τον Μπουχάριν όργανα των ξένων μυστικών υπηρεσιών –χωρίς καμιά πρόθεση βέβαια να τους υπονομεύσει αλλά απλά για να αποκαταστήσει την «ιστορική αλήθεια»– για να καταλήξει: «Ανήμπορος να εγκαταλείψει τις συνήθειες της εξουσίας, ο Λένιν έδινε μάχη για να αποκτήσει τους φακέλους που ήθελε…». Όσο για την επιστολή του Λένιν προς τον Στάλιν, στην οποία απειλούσε ότι θα διακόψει τις σχέσεις του μαζί του λόγω της προσβλητικής του συμπεριφοράς προς τη γυναίκα του, αποφαίνεται πως πρόκειται για «τα λόγια ενός άρρωστου που βρίσκεται στα όρια της παραλυσίας» (σελ. 53, 49, 54-55).
Αλλά υπάρχει ακόμη περισσότερο σε όλο αυτό: «Νιώθοντας ότι πλησίαζε το τέλος του, ο Λένιν επιδίωξε να τακτοποιήσει ζητήματα που θεωρούσε ουσιαστικά, αλλά που δεν μπορούσε πια να ελέγξει… Κάθε γιατρός που έχει γνωρίσει τέτοιες καταστάσεις θα πει ότι ψυχικές συγκρούσεις και διαταραχές της προσωπικότητας ήταν αναπόφευκτες» (σελ. 49).
Με απλά λόγια, δηλαδή, ο Λένιν είχε παραφρονήσει και γι’ αυτό πρότεινε την απομάκρυνση του Στάλιν. Να τι μας λέει ο Μάρτενς! Και να τι αναγνωρίζουν σαν «πολύτιμο δρόμο στην έρευνα» και «αδιαμφισβήτητα ιστορικά στοιχεία» οι ινστρούχτορες του ΚΚΕ!
Ο Νόαμ Τσόμσκι είχε πει κάποτε για τον Γουόλτερ Λακέρ, έναν πράκτορα της CIA απολογητή του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού, ότι μπορούσε να υποψιαστεί τους πάντες για τρομοκράτες εκτός από τους Αμερικανούς πιλότους όταν αδειάζουν τις βόμβες τους στο Βιετνάμ. Οι ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη μπορούν να υποψιαστούν τους πάντες για αντικομμουνισμό εκτός από τον ίδιο τους τον εαυτό, όταν δικαιώνουν στο όνομα του κομμουνισμού τα σταλινικά εγκλήματα και για να το κάνουν πετούν στα σκουπίδια τον Λένιν και πιάνονται από σταλινικούς συκοφάντες και αγύρτες όπως ο Μάρτενς.
Έτσι όπως πάνε θα μας πουν σε λίγο ότι ο Λένιν δεν ήταν μόνο ψυχικά διαταραγμένος αλλά και ένας μαχαιροβγάλτης που δολοφονούσε κομμουνιστές και πως όταν τα λένε όλα αυτά δεν είναι επειδή είναι τσιράκια που γλείφουν τις Παπαρήγες και τους Μαΐληδες για τη θεσούλα, αλλά από «ακλόνητη πίστη στον Λένιν και τον κομμουνισμό»…
Η μαρτυρία του Χρουστσόφ για το λιμό
Οι αρθρογράφοι του Ριζοσπάστη, αντιγράφοντας τον Μάρτενς, δεν χάνουν ευκαιρία να λοιδορούν όλες τις μαρτυρίες για το λιμό ως αναξιόπιστες, προερχόμενες από όργανα των ναζί και των ιμπεριαλιστών. Στην πραγματικότητα από το 1933 κιόλας υπήρξαν έγκυρες μαρτυρίες, που εμφανίστηκαν σε έγκυρα και προοδευτικά έντυπα. Μια τέτοια μαρτυρία ήταν η αρθρογραφία του Γκάρετ Τζόουνς στη Μάντσεστερ Γκάρντιαν (αργότερα δολοφονήθηκε στην Κίνα, σε μια παράξενη υπόθεση όπου ορισμένοι υποστήριξαν ότι είχε εμπλακεί το NKVD). Μια άλλη εκείνη του Φρεντ Μπιλ, εργάτη, ακτιβιστή του ΚΚ ΗΠΑ που είχε δραπετεύσει στην ΕΣΣΔ για να αποφύγει τη φυλάκισή του στις ΗΠΑ και επέστρεψε το 1933, στη Φόρβερτς, μια εβραϊκή σοσιαλιστική εφημερίδα της Νέας Υόρκης (αργότερα ο Μπιλ, αν και παραμένοντας σοσιαλιστής, έγινε πολέμιος της ΕΣΣΔ, αλλά αυτό συνδεόταν με όσα είδε εκεί στη διάρκεια του λιμού) και του Χάρι Λανγκ, της ίδιας εφημερίδας.
Θα παρακάμψουμε όμως αυτές τις μαρτυρίες και θα αναφερθούμε σε εκείνη του Χρουστσόφ. Ο Χρουστσόφ, αν και στη Μόσχα στη διάρκεια του λιμού, συνδεόταν στενά με την Ουκρανία, στην οποία είχε ξεκινήσει την κομματική σταδιοδρομία του στα χρόνια της ΝΕΠ. Στις Αναμνήσεις του έδωσε μια ακριβή περιγραφή της κατάστασης, εκτιμώντας τους νεκρούς του λιμού σε εκατομμύρια:
«Αργότερα, νέα έφτασαν ως τη Μόσχα ότι ο λιμός εξαπλωνόταν στην Ουκρανία. Απλά δεν μπορούσα να φανταστώ πώς μπορούσε να υπάρχει λιμός στην Ουκρανία το 1932. Είχα αφήσει την Ουκρανία το 1929 και ήταν σε άριστες συνθήκες όσο αφορά τις προμήθειες τροφίμων, και όλα αυτά τα αγαθά ήταν φτηνά: ένα κιλό κρέας κόστιζε 30 καπίκια και τα λαχανικά μόνο δυο καπίκια… Να τι συνέβηκε, σύμφωνα με έναν απολογισμό που μου έδωσε αργότερα ο σύντροφος Μικογιάν. Να τι είπε: “Ο σύντροφος Ντεμτσένκο ήρθε μια φορά να με δει στη Μόσχα. Ρώτησε: ‘Ξέρει ο Στάλιν, ξέρει το Πολιτικό Γραφείο τι συμβαίνει τώρα στην Ουκρανία;’ (Ο Ντεμτσένκο ήταν τότε Γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπής του Κιέβου). Μερικά βαγόνια έφτασαν πρόσφατα στο Κίεβο, και όταν τα άνοιξαν αποδείχτηκε ότι ήταν φορτωμένα με πτώματα ανθρώπων. Το τραίνο με αυτά τα βαγόνια είχε έρθει από το Χάρκοβο στο Κίεβο μέσω της Πολτάβας’”…Τώρα, στο τέλος των ημερών μου, έχω την άποψη ότι η συλλογική παραγωγή, δηλαδή, η δημιουργία συνεταιρισμών για την αγροτική παραγωγή, όπως προτάθηκε από τον Λένιν, είναι μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και πολύ σωστή ιδέα, αλλά εκπληρώθηκε με βάρβαρες μεθόδους. Σαν αποτέλεσμα, πολλοί εντελώς αθώοι άνθρωποι χάθηκαν, άνθρωποι που θα ακολουθούσαν την ηγεσία του κόμματος, που θα έμπαιναν στα συλλογικά αγροκτήματα και θα γίνονταν καλοί συλλογικοί αγρότες. Εξαιτίας της παράξενης διευθέτησης που η μοίρα ανέθεσε στον Στάλιν, διαστροφές και παραβιάσεις συντελέστηκαν που οδήγησαν στο θάνατο εκατοντάδων χιλιάδων και ίσως εκατομμυρίων ανθρώπων. Βρίσκω δύσκολο να δώσω έναν ακριβή αριθμό, επειδή κανείς δεν κρατούσε λογαριασμό, αλλά οι άνθρωποι χάνονταν τότε σε πολύ μεγάλους αριθμούς»20.
Ο Χρουστσόφ ήταν στην Ουκρανία, ως επικεφαλής του ΚΚ Ουκρανίας, στη διάρκεια του πιο περιορισμένου λιμού στα 1946-47 (κόστισε ως ένα εκατομμύριο ζωές και μπορεί να βρει μια αντικειμενική δικαιολογία στις τεράστιες απώλειες και καταστροφές που προκάλεσε στην ΕΣΣΔ ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος). Αφού εξιστορεί πώς το μεγαλύτερο μέρος της πολύ κακής σοδειάς (λόγω ξηρασίας και συνεπειών του πολέμου) επιτάχτηκε από την κεντρική διοίκηση και πώς ο Στάλιν απέκρουσε τα αιτήματά του για βοήθεια, χαρακτηρίζοντάς τον «Ουκρανό εθνικιστή», δίνει μια ζοφερή εικόνα του κανιβαλισμού που ακολούθησε:
«Ο λιμός ξεκίνησε. Σύντομα αρχίσαμε να λαβαίνουμε αναφορές ότι οι άνθρωποι πέθαιναν. Σε μερικά μέρη εμφανίστηκε κανιβαλισμός. Μου είπαν, για παράδειγμα, ότι ένα κεφάλι και ένα ζευγάρι ανθρώπινα πόδια είχαν βρεθεί κάτω από μια γέφυρα στο Βασίλκοβο, μια μικρή πόλη κοντά στο Κίεβο. Μ’ άλλα λόγια, ένα πτώμα είχε χρησιμοποιηθεί σαν φαγητό. Αργότερα τέτοια περιστατικά έγιναν συχνά. Ο Κιριτσένκο (που ήταν τότε πρώτος Γραμματέας της Περιφερειακής Επιτροπής του κόμματος στην Οδησσό), ανέφερε ότι όταν έφτασε σε ένα συλλογικό αγρόκτημα να ελέγξει πώς περνούσαν οι άνθρωποι το χειμώνα, του είπαν να πάει στο σπίτι κάποιας αγρότισσας. Πήγε εκεί: “Είδα μια σκηνή τρόμου. Είδα αυτήν τη γυναίκα να κόβει το πτώμα του παιδιού της στο τραπέζι –δεν ξέρω αν ήταν αγόρι ή κορίτσι– και να επαναλαμβάνει κάθε τόσο: ‘Φάγαμε ήδη τη Μάνετσκα [τη μικρή Μαρία] και τώρα αλατίζουμε τον Βάνετσκα [το μικρό Ιβάν]. Αυτό θα μας κρατήσει ζωντανούς για λίγο καιρό’”. Εκείνη η γυναίκα είχε τρελαθεί από την πείνα και κατακρεουργούσε τα ίδια τα παιδιά της! Μπορείς να το φανταστείς;
Ανέφερα όλα αυτά στον Στάλιν, αλλά αυτό μόνο φούντωσε ακόμη πιο πολύ το θυμό του: “Είσαι ανόητος! Σε εξαπατούν. Τα αναφέρουν αυτά σκόπιμα, προσπαθώντας να σε κάνουν να τους λυπηθείς και να σε αναγκάσουν να εξαντλήσεις τα αποθέματα”… Ο Στάλιν πίστευε ότι ο καθένας ευημερούσε. Όπως έγραφε ο Τάρας Σεβτσένκο, “Από τη γη των Μολδαβών ως τη γη των Φιλανδών, όλες οι γλώσσες είναι σιωπηλές, επειδή όλοι είναι ευτυχισμένοι”. Εκτός ότι ο Σεβτσένκο έγραφε για την εποχή του Νικόλαου του Πρώτου, όχι του Ιωσήφ του Πρώτου»21.
Ο Χρουστσόφ καταρρίπτει ακόμη διεξοδικά τις σταλινικές αιτιάσεις περί ιστορικής αναγκαιότητας της βίαιης κολεκτιβοποίησης, επισημαίνοντας ότι η σταλινική βία ασκήθηκε όχι ενάντια στους κουλάκους αλλά ενάντια στους απλούς αγρότες και ότι η πρακτική του Στάλιν βρισκόταν σε πλήρη διάσταση με τις προοπτικές του Λένιν:
«Οι επιβλαβείς πρακτικές που εισήγαγε ο Στάλιν ακόμη πέφτουν σαν βαρύ φορτίο πάνω μας. Είναι επιβλαβείς όχι μόνο γιατί πολλοί καλοί άνθρωποι στο κόμμα εξοντώθηκαν, αλλά επίσης επειδή άφησαν το σημάδι τους στη συνείδηση των ανθρώπων και στα μυαλά τους, ιδιαίτερα των περιορισμένων ανθρώπων. Δημιούργησαν ορισμένες παρωπίδες, όπως το να λέμε ότι δεν υπήρχε κανένας άλλος δρόμος· αυτός είναι ο μόνος δρόμος για να πετύχουμε τη νίκη στην οικοδόμηση του σοσιαλισμού, την ανάπτυξη της βιομηχανίας, τον εφοδιασμό του στρατού, τη δημιουργία κατάλληλων συνθηκών για να νικήσουμε τη χιτλερική Γερμανία.
Αυτός είναι ένας μάλλον πρωτόγονος τρόπος σκέψης. Θα τον αποκαλούσα δουλικό. Σύμφωνα με αυτήν τη σκέψη, ήταν αναγκαίο να στέκει κάποιος πάνω από τους ανθρώπους, κραδαίνοντας ένα μαστίγιο και κτυπώντας δεξιά και αριστερά. Μόνο τότε θα έκαναν οι δούλοι κάτι, διαφορετικά θα εξεγείρονταν. Αυτό είναι εκπληκτικά δουλικό είδος ψυχολογίας! Αν πάρει κανείς μια τέτοια θέση, όπως μερικοί περιορισμένοι άνθρωποι κάνουν, έπεται ότι η καταπίεση που επέβαλε ο Στάλιν στο σοβιετικό λαό ήταν ιστορικά αναπόφευκτη… Απ’ αυτή την άποψη, δεν είναι ο λαός που δημιουργεί στην ιστορία, αλλά ένα άτομο. Αυτό δείχνει έλλειψη πίστης στο λαό, έλλειψη πίστης στην εργατική τάξη, έλλειψη πίστης στο κόμμα. Η Οκτωβριανή Επανάσταση δεν διεξάχθηκε κάτω από κάποιο μαστίγιο που κράδαινε ο Λένιν αλλά χάρη στην έκκληση που έκανε η λογική διάνοιά του. Οι άνθρωποι ακολούθησαν τον Λένιν επειδή πίστευαν σ’ αυτόν…
Ο λόγος που η κολεκτιβοποίηση είχε τέτοια θλιβερά αποτελέσματα δεν ήταν ότι οι κουλάκοι ηγήθηκαν κάποιας οργανωμένης αντίστασης σε αυτή. Το κύριο πρόβλημα ήταν ότι οι αγρότες γενικά, συμπεριλαμβανόμενων των φτωχών και μεσαίων αγροτών – δεν καταλάβαιναν αυτήν την ολοκληρωτική μετάβαση σε μια διαφορετική αγροτική οργάνωση. Οι αναγκαίες υλικές, τεχνικές και πολιτικές προετοιμασίες γι’ αυτήν την αλλαγή δεν είχαν γίνει… Το καθήκον δεν ήταν να μαζέψουμε σε ένα σωρό όλα τα φτυάρια και τις τσουγκράνες και να φέρουμε όλα τα άλογα σε ένα ράντσο. Πάνω απ’ όλα, ήταν αναγκαίο, πριν από οτιδήποτε άλλο, να εκπαιδευτούν επαρκείς οργανωτές της συλλογικής αγροτικής παραγωγής, περιλαμβανόμενων των προέδρων των κολεκτίβων, αρχηγών εργασιακών ομάδων και αγρονόμων.
Ο Λένιν καταλάβαινε ότι οι συνεταιρισμοί των παραγωγών ήταν η μόνη διέξοδος για τους αγρότες… Είπε ότι αν είχαμε 100.000 τρακτέρ, μαζί με εκπαιδευμένο προσωπικό που γνώριζε πώς να τα λειτουργεί, ο αγρότης θα έλεγε, “Είμαι υπέρ της κομμούνας”. Ο Λένιν επεξεργάστηκε ένα σχέδιο για την προώθηση των συνεταιρισμών, αλλά δεν θεωρούσε πως το σχέδιο αυτό μπορούσε να γίνει πραγματικότητα προτού η κυβέρνηση προσφέρει μια υλική και οργανωτική βάση. Ο Στάλιν δεν ήταν λενινιστής, αν και αποκαλούσε τον εαυτό του έτσι. Στη πραγματικότητα είχε μια εξαιρετικά κριτική στάση απέναντι στον Λένιν. Το ξέρω από πρώτο χέρι. Στα τελευταία χρόνια της ζωής του, όταν έχανε τα νευρικά κέντρα που κάνουν δυνατή την αυτοσυγκράτηση, ο Στάλιν επέτρεπε στον εαυτό του να χρησιμοποιεί εντελώς ανεπίτρεπτες εκφράσεις αναφορικά με τον Λένιν»22.
Φαίνεται ότι δεν είναι μόνο ο Μάρτενς που αποκαλεί τον Λένιν «διανοητικά διαταραγμένο», αλλά κάτι ανάλογο έκανε στο τέλος της ζωής του και ο Στάλιν.
Οι ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη θα περιγελάσουν φυσικά τη μαρτυρία του Χρουστσόφ. Θα πουν, όπως λένε αδιάλειπτα στην κομματική φιλολογία τους, ότι ήταν ένας ρεβιζιονιστής, που υπονόμευσε το σοσιαλισμό και άνοιξε το δρόμο στην καπιταλιστική παλινόρθωση στην ΕΣΣΔ. Στην περίπτωση αυτή θα πρέπει να πιστέψουμε πως αν ο Χρουστσόφ αναφέρεται έντιμα και με σεβασμό στις θέσεις του Λένιν, το κάνει με το σατανικό κίνητρο να κρύψει την υπηρεσία του στους ιμπεριαλιστές, ενώ οι ντετέκτιβ μας γράφουν στα παλαιότερα των υποδημάτων τους αυτές τις θέσεις και εκθειάζουν τους Μάρτενς ακριβώς για τον αντίθετο λόγο, επειδή είναι οι ορκισμένοι εχθροί των ιμπεριαλιστών και των πρακτόρων τους…
Φυσικά, πέραν εκείνης του Χρουστσόφ, υπάρχουν πλήθος μαρτυρίες για τη βαρβαρότητα της σταλινικής κολεκτιβοποίησης. Θα παραθέσουμε εδώ μόνο μια, προερχόμενη από τον Μιχαήλ Σόλοχοφ, πολυβραβευμένο σοβιετικό λογοτέχνη, συγγραφέα του Ο Ήρεμος Ντον, που κανείς δεν θα μπορούσε να τον υποψιαστεί για «αντισοβιετισμό». Στις 4 Απρίλη του 1933 ο Σόλοχοφ είχε στείλει μια επιστολή στον Στάλιν σχετικά με τις απάνθρωπες μεθόδους της κολεκτιβοποίησης στην περιφέρεια Βεσένσκι, μια περιοχή της Τσετσενίας στη Ρωσία:
«Σύντροφε Στάλιν!
Η περιφέρεια Βεσένσκι, όπως και πολλές άλλες περιφέρειες στον βόρειο Καύκασο, δεν εκπλήρωσε το πλάνο εισφορών δημητριακών όχι εξαιτίας κάποιου “σαμποτάζ των κουλάκων”, αλλά εξαιτίας της κακής τοπικής διοίκησης του Κόμματος… Όταν άρχισαν οι επιτάξεις, οι αγρότες βάλθηκαν να κρύβουν και να θάβουν τα σιτηρά. Τώρα, μερικές λέξεις για τα αριθμητικά αποτελέσματα αυτών των επιτάξεων. Σιτηρά που “ανακαλύφθηκαν”: 5.930 καντάρια… Και ιδού μερικές από τις μεθόδους που χρησιμοποιήθηκαν για να αποκτηθούν αυτοί οι 593 τόνοι, μέρος των οποίων ήταν θαμμένο… από το 1918! Η μέθοδος του κρύου… Γδύνουν τον αγρότη και τον αφήνουν ολόγυμνο στο κρύο, μέσα σε μια αποθήκη. Συχνά άφηναν τους αγρότες στο κρύο κατά δεκάδες. Η μέθοδος της ζέστης… Ρίχνουν στα πόδια και στις άκρες του παντελονιού του αγρότη κηροζίνη και του βάζουν φωτιά. Κατόπιν τη σβήνουν και ξαναρχίζουν… Στο κολχόζ Ναπολόφσκι, κάποιος ονόματι Πλότκιν, “πληρεξούσιος” της Περιφερειακής Επιτροπής, ανάγκαζε τους ανακρινόμενους αγρότες να ξαπλώνουν σε μια ζεσταμένη σόμπα κι ύστερα τους “δρόσιζε” κλείνοντάς τους γυμνούς σε μια αποθήκη…
Θα μπορούσα να πολλαπλασιάσω επ’ άπειρον αυτό το είδος των παραδειγμάτων. Δεν αποτελούν “καταχρήσεις”, όχι, είναι η τρέχουσα μέθοδος συλλογής των σιτηρών… Αν νομίζετε ότι η επιστολή μου αξίζει να τύχει της προσοχής της Κεντρικής Επιτροπής, στείλτε εδώ αληθινούς κομμουνιστές που θα έχουν το κουράγιο να ξεσκεπάσουν όλους αυτούς που επέφεραν σε αυτήν την περιφέρεια ένα θανάσιμο χτύπημα στην οικοδόμηση των κολχόζ… Είστε η μόνη μας ελπίδα.
Δικός σας, Μιχαήλ Σόλοχοφ (Προεδρικά αρχεία, 45/1/827/7-22)»23.
Φυσικά, ο Σόλοχοφ θεωρούσε τότε ότι οι εγκληματικές αυτές πρακτικές ήταν αποτέλεσμα αυθαιρεσίας τοπικών κομματικών αξιωματούχων· δεν μπορούσε να διανοηθεί ότι ο Στάλιν βρισκόταν στο κέντρο όλου αυτού του πράγματος. Σήμερα αυτό προβάλλει καθαρά από όλα τα γεγονότα και δεν μπορεί να κρυφτεί όσο και αν γκαρίζουν οι ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη.
Πεφτοσυννεφάκηδες και μπούφοι
Οι αρθρογράφοι του Ριζοσπάστη, επισημάναμε επανειλημμένα, δεν ενδιαφέρονται για την ιστορική αλήθεια στο ζήτημα του ουκρανικού λιμού. Δεν τους ενδιαφέρει να μελετήσουν τη σοβαρή φιλολογία για το θέμα ούτε να καταλήξουν σε κανένα σωστό συμπέρασμα. Το μόνο τους μέλημα είναι η αυτοδικαίωση, το να διαλαλούν ότι είναι πιστοί κομμουνιστές και ότι όποιος τους αμφισβητεί κάνει αντικομμουνισμό. Όταν όμως βρίσκονται αντιμέτωποι με συγχυσμένα και αντιδραστικά πράγματα, που φαίνεται ότι επιβεβαιώνουν την «άποψή» τους –δηλαδή, βασικά, τη μεγάλη ιδέα που έχουν για τον εαυτό τους– τότε είναι στο στοιχείο τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις δεν χάνουν ευκαιρία να κατακεραυνώνουν τους αντιπάλους τους και να διαπιστώνουν την ανωτερότητά τους, παρότι ακόμη και τότε κάθε άλλο παρά προκύπτει από τα γεγονότα.
Αυτό φαίνεται πολύ καθαρά και στην καθημερινή αρθρογραφία τους για τον πόλεμο στην Ουκρανία. Στις επικρίσεις που έχουν διατυπωθεί από διάφορους σχολιαστές για το ότι καταγγέλλοντας σε όλους τους τόνους τον ιμπεριαλισμό χάνουν από το οπτικό τους πεδίο το ότι η Ουκρανία δέχεται επίθεση, απαντούν με ένα αέρα υπεροχής ότι αυτοί έχουν δίκιο και οι αντίπαλοί τους εκπλήσσονται με τις θέσεις τους γιατί είναι «πεφτοσυννεφάκηδες».
«Η ΚΝΕ», διαβάζουμε σε μια ανάρτηση στο κομματικό σάιτ «Κατιούσα», «εγκαινιάζει νέα σειρά ολιγόλεπτων “audio Podcast”, που, με καυστικό τρόπο, θα σχολιάζουν τις εξελίξεις. Πρώτο επεισόδιο: Μια οφειλόμενη απάντηση στους “πεφτοσυννεφάκηδες”… Ποιος να το πίστευε ότι με αφορμή τον πόλεμο στην Ουκρανία θα ξεφύτρωναν στη χώρα τόσοι “όψιμοι φιλειρηνιστές”… Στρατιές από influencers φόρεσαν το ύφος του ξερόλα, εκτύπωσαν και στοιχεία από το επίσημο site του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ και πάτησαν το rec. Και τι δεν ακούσαμε… Ότι η “Δύση” είναι υπερασπιστής της δημοκρατίας, ότι το ΝΑΤΟ εκδημοκρατίζει την Ανατολή, ότι πρώτη φορά γίνεται πόλεμος σε ευρωπαϊκό έδαφος, ότι “το ΚΚΕ στηρίζει τον Πούτιν” και άλλα πολλά εκτός πραγματικότητας… Τι, όμως, πραγματικά δεν ακούσαμε; Θα το ακούσετε στο νέο podcast της ΚΝΕ!»24
Το βαρυσήμαντο αυτό «podcast της ΚΝΕ» είναι, βέβαια, μια επανάληψη της κομματικής κασέτας, που παίζουν σε κάθε ευκαιρία. «Όλοι οι ιμπεριαλιστές είναι κακοί και εμείς οι κομμουνιστές είμαστε καλοί» – αυτό είναι το γενικό αντικλείδι, που στη φαντασία τους ανοίγει όλες τις επαναστατικές πόρτες, αλλά στην πράξη δεν ανοίγει καμιά. Αν βάλουμε όμως στην άκρη τις υψηλές τους αξιώσεις και εξετάσουμε το περιεχόμενο των όσων λένε, θα φανεί ξεκάθαρα ότι οι ξερόλες του Ριζοσπάστη είναι χειρότεροι από τους πεφτοσυννεφάκηδες, είναι μπούφοι. Για να το δούμε συγκεκριμένα, ας πάρουμε 2-3 σημεία από το βιβλίο του Μάρτενς, που αν αφαιρέσουμε την πώρωση και το φανατισμό, είναι ένας κλασικός μπούφος.
Αναφερόμενος σε μια πρόταση του Λένιν στο γράμμα του προς το κομματικό συνέδριο, με την οποία ζητούσε την διεύρυνση της Κεντρικής Επιτροπής του κόμματος με 50-100 εργάτες, αποφαίνεται: «Το κείμενο αυτό παρουσιάζει εντυπωσιακή ασυνέχεια και είναι φανερό ότι υπαγορεύτηκε από ένα άρρωστο και καταπονημένο άνθρωπο. Πώς πενήντα με εκατό εργάτες παραπάνω στην Κεντρική Επιτροπή θα ήταν δυνατό “να ενισχύσουν το κύρος της” ή να μειώσουν τον κίνδυνο μιας διάσπασης;» (σελ. 51).
Ακριβώς έτσι! Όλα κι όλα, στο ΚΚΕ είναι οι μόνοι πιστοί κομμουνιστές, το κόμμα της εργατικής τάξης, αδιάλλακτοι υπερασπιστές του Οκτώβρη και του Λένιν από τους ιμπεριαλιστές και όλους τους προδότες, οπορτουνιστές, πεφτοσυννεφάκηδες, influencers και το κακό συναπάντημα. Και αυτοί οι πιστοί κομμουνιστές δεν είναι σε θέση να αντιληφθούν ούτε γιατί ο Λένιν θεωρούσε ότι η ευρύτερη συμμετοχή εργατών στην Κεντρική Επιτροπή του κόμματος θα περιόριζε τους κινδύνους της διάσπασης, ούτε ότι όποιος δεν το καταλαβαίνει αυτό όπως ο Μάρτενς είναι ένας ψευδο-κομμουνιστής.
Ας προσπαθήσουμε να τους το εξηγήσουμε.
Ο Λένιν στη «Διαθήκη» του αναγνωρίζει τις ικανότητες κομματικών ηγετών όπως ο Τρότσκι, ο Μπουχάριν, ακόμη και ο Ζινόβιεφ ως πολιτικών καθοδηγητών και διανοούμενων. Ταυτόχρονα όμως αναφέρεται σε αδυναμίες και λάθη που είχαν κάνει (π.χ. ο Ζινόβιεφ στις παραμονές του Οκτώβρη, ο Τρότσκι και ο Μπουχάριν στη συζήτηση για τα συνδικάτα), ενδεικτικά των «ταλαντεύσεων» της διανόησης. Από την άλλη μεριά, οι εργάτες μπορεί να μην έχουν αντίστοιχες πολιτικές και θεωρητικές ικανότητες, διακρίνονται όμως για τη σταθερότητα της ταξικής τους θεώρησης που δεν παρασύρεται εύκολα από επίπλαστες προοπτικές. Η ελπίδα του Λένιν ήταν ότι μέσα από την αλληλεπίδραση ανάμεσα στο διανοητικό και το εργατικό στοιχείο στα κεντρικά όργανα του κόμματος αυτές οι αδυναμίες θα εξισορροπούνταν και θα φαίνονταν περισσότερο οι θετικές πλευρές.
Αυτή ήταν η μια διάσταση της ιδέας του. Η άλλη ήταν ότι οι εργάτες θα μπορούσαν να συνεισφέρουν στον αγώνα για την καταπολέμηση της γραφειοκρατίας, που συγκέντρωνε γύρω του ο Στάλιν. Ο Λένιν πίστευε ότι αυτά τα στελέχη θα εμφυσούσαν ένα γνήσια εργατικό πνεύμα στην Εργατοαγροτική Επιθεώρηση, καταστέλλοντας έτσι βαθμιαία την υπερτροφική γραφειοκρατία που είχε παραλάβει το σοβιετικό κράτος από τον τσαρισμό. Τα τονίζει ρητά αυτά στα σχετικά άρθρα του, είναι όμως βιβλία εφτασφράγιστα για τον Μάρτενς και τους συντάκτες του Ριζοσπάστη25.
Αναφορικά με τη γιουγκοσλαβική επανάσταση και τον Τίτο ο Μάρτενς προβαίνει στις εξής κρίσεις: «Στις αρχές της δεκαετίας του ’50 η Γιουγκοσλαβία εξακολουθεί να είναι μια χώρα πλατιά φεουδαρχική… Ο τιτοϊσμός εγκαθίδρυσε την εξουσία του το 1948 ως αστικό εθνικιστικό ρεύμα. Με αφετηρία τον εθνικισμό, στη Γιουγκοσλαβία εγκαταλείφθηκαν όλες οι αρχές της δικτατορίας του προλεταριάτου. Ο εθνικισμός ήταν η κοπριά όπου φύτρωσαν οι μπουχαρινικές και τροτσκιστικές θεωρίες» (σελ. 372, 375).
Ότι αυτό είναι ένα παραλήρημα δεν χρειάζεται να εξηγηθεί. Και σε αυτό το πνεύμα ο Μάρτενς κατατροπώνει τον Τρότσκι και τον Μπουχάριν, υμνώντας τις Δίκες της Μόσχας, επίτευγμα με το οποίο εκστασιάζονται οι διάφοροι/ες Παπαρήγες και Μπέλλου.
Όπως όλα τα παράσιτα και οι υποκριτές ο Μάρτενς έχει μια αίσθηση ότι ο Τρότσκι και ο Μπουχάριν έκαναν λάθη, αλλά τα διογκώνει δημαγωγικά για να κρύβει ότι ο ίδιος είναι ένα συνολικό λάθος. Αυτό όμως δεν ενδιαφέρει τους ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη, γιατί κατά βάθος και οι ίδιοι είναι τέτοια συνολικά λάθη. Ή, αν κάποιοι από αυτούς δεν είναι εκ φύσης όπως ο Μάρτενς, έγιναν μετά από 30 χρόνια θητεία στο οικοτροφείο του Περισσού, συνηθίζοντας στην απάτη και την υποκρισία, σε βαθμό που να τους γίνει δεύτερη φύση. Το αποτέλεσμα όμως είναι να αδυνατούν σήμερα να πουν έστω και μια σωστή κουβέντα για όσα συμβαίνουν γύρω μας, χάνοντας ακόμη και από τους «πεφτοσυννεφάκηδες».
Για να το δούμε συγκεκριμένα, ας πάρουμε ένα τυπικό άρθρο «πεφτοσυννεφάκη» για τη στάση της Αριστεράς, βασικά του ΚΚΕ, απέναντι στον πόλεμο στην Ουκρανία, του Γ. Ξένου. Ο Ξένος αναφέρεται στην εναντίωση του ΚΚΕ στους αμερικάνικους βομβαρδισμούς στη Γιουγκοσλαβία, διακρίνοντας μια ασυνέπεια με τη μη καταδίκη της επίθεσης του Πούτιν:
«Τα θυμόμαστε όλα αυτά για να τονίσουμε την τρομερή αναντιστοιχία με τις σημερινές αντιδράσεις της αριστεράς. Τώρα έχουμε μια επιτιθέμενη Ρωσία στην Ουκρανία που επιδιώκει να προσαρτήσει τη μισή Ουκρανία, αυτή που βρίσκεται ανατολικά του Δνείπειρου και να εγκαταστήσει κυβέρνηση μαριονέτα στην υπόλοιπη χώρα, κατά το ιστορικό παράδειγμα της Γαλλίας του Βισύ… Ποια είναι η στάση της αριστεράς απέναντι στον επιθετικό πόλεμο του Πούτιν; Η συντριπτική πλειοψηφία, όταν δεν περιορίζεται στο “ναι μεν, αλλά”, προχωρά ακόμα παραπέρα και συμπαρατάσσεται στον επιτιθέμενο! Το ΚΚΕ, του οποίου είναι γνωστές οι σχέσεις με το Κομμουνιστικό Κόμμα Ρωσικής Ομοσπονδίας, περισσότερο αντέδρασε στο ότι ο Πούτιν, στο διάγγελμα κήρυξης του πολέμου, με τις αναφορές του στον Λένιν και τον Στάλιν, δυσφήμησε τη Σοβιετική πατρίδα, παρά στον πόλεμο καθεαυτόν. Και σε αυτό έχει δίκιο το ΚΚΕ, γιατί και ο Λένιν και ο Στάλιν ακολούθησαν τον μεγαλορωσικό δρόμο που ακολουθεί τώρα ο Πούτιν, ακόμη παλαιότερα δε, και οι τσάροι τον 19ο αιώνα έναντι της Ουκρανίας»26.
Ο Ξένος είναι ένας αντιδραστικός δημοσιολόγος, αλλά με μια στοιχειώδη επιδεξιότητα στο να μπερδεύει τα πράγματα. Η σύγκρισή του ανάμεσα στους πολέμους στη Γιουγκοσλαβία και την Ουκρανία είναι παραπλανητική· ο μαρξισμός απαιτεί μια συγκεκριμένη ανάλυση του κάθε πολέμου. Μια τέτοια ανάλυση θα έδειχνε ότι στον πόλεμο της Γιουγκοσλαβίας οι κομμουνιστές θα έπρεπε να αντιταχθούν όχι μόνο στους αμερικάνικους βομβαρδισμούς, αλλά και στο μεγαλοσέρβικο σοβινισμό του Μιλόσεβιτς, κάτι που φυσικά το ΚΚΕ δεν έκανε27.
Σήμερα η νεολαία δεν είναι όπως μετά τη μεταπολίτευση του 1974, όταν ήταν πλειοψηφικά αριστερή, αλλά μάλλον απολίτικη και συγχυσμένη, κάτι που ισχύει και για πλατιά λαϊκά στρώματα. Η οξεία κρίση όμως που βιώνουμε, ο πόλεμος, η ακρίβεια, κοκ, αναπόφευκτα θα φέρει μια νέα πολιτικοποίηση και ριζοσπαστικοποίηση. Το διακύβευμα είναι αν αυτή θα είναι γνήσια ή θα εκτραπεί σε ψευδείς και αναποτελεσματικές κατευθύνσεις.
Ας υποθέσουμε, λοιπόν, ότι ένας νεολαίος που πολιτικοποιείται διαβάζει το κείμενο του Ξένου, όπου επισημαίνεται ως αντιφατική η στάση του ΚΚΕ απέναντι στους πολέμους στην Γιουγκοσλαβία και την Ουκρανία και ο Λένιν παρουσιάζεται σαν σοβινιστής όπως ο Στάλιν, ο Πούτιν και οι τσάροι. Και ακόμη διαβάζει το λήμμα της αγγλικής Wikipedia ή κάποιο άλλο κείμενο για τον ουκρανικό λιμό στο Διαδίκτυο. Ας υποθέσουμε ότι ο ίδιος νεολαίος πέφτει μετά πάνω στα κείμενα του Δ. Κ. και του Γκίκα, που λένε ότι ο λιμός ήταν μια επινόηση των ναζί και των ιμπεριαλιστών και διαβάζει το βιβλίο του Μάρτενς, όπου ο Τρότσκι, ο Μπουχάριν και οι άλλοι ηγέτες των Μπολσεβίκων παρουσιάζονται σαν πράκτορες και δηλώνεται ακόμη και για τον Λένιν ότι ήταν διανοητικά διαταραγμένος και γι’ αυτό προειδοποίησε ενάντια στον Στάλιν.
Από ποιον θα πειστεί αυτός ο νεολαίος; Από τους πεφτοσυννεφάκηδες όπως ο Ξένος ή από τους μπούφους τύπου Δ. Κ. και Μάρτενς; Η απάντηση είναι ότι θα πειστεί από τους πεφτοσυννεφάκηδες, γιατί αυτό που λένε οι μπούφοι του Ριζοσπάστη είναι ακόμη χειρότερο και πιο ψεύτικο. Αν πειστεί κάποιος από τα φληναφήματα του Ριζοσπάστη, δεν θα είναι ένας ριζοσπαστικός νεολαίος, αλλά –με τα λόγια του Χρουστσόφ– ένα άτομο δουλικής νοοτροπίας, που φορά παρωπίδες και ψάχνει κάπως να βολευτεί.
Για να προσελκύσει τα ριζοσπαστικά, πρωτοπόρα στοιχεία της νεολαίας ένα πραγματικό κομμουνιστικό κόμμα, θα έπρεπε να λέει άλλα πράγματα. Θα έπρεπε να φέρει μια οξεία διάκριση ανάμεσα στον Οκτώβρη και το σταλινισμό, να δείξει ότι οι Μπολσεβίκοι σέβονταν τα εθνικά δικαιώματα, να αναφερθεί στον αγώνα του Λένιν και του κόμματος ενάντια στο μεγαλορωσικό σοβινισμό (που επανέφερε ο Στάλιν, μαζί με τον αντισημιτισμό, ως ένα οργανικό μέρος του) και να καταρρίψει έτσι την εξίσωση του Λένιν με τον Στάλιν.
Για να αρκεστούμε σε ένα παράδειγμα, μαρτυρίες ακόμη και εντελώς εχθρικών παρατηρητών της επανάστασης όπως η αναρχική Έμα Γκόλντμαν, καταρρίπτουν τις αιτιάσεις ότι οι Μπολσεβίκοι άσκησαν καταπίεση στην Ουκρανία στη διάρκεια του ρωσικού εμφυλίου. Η Γκόλντμαν βρέθηκε στην Ουκρανία, όπου οι Λευκοί του Ντενίκιν και οι Ουκρανοί εθνικιστές δολοφόνησαν πάνω από 100.000 Εβραίους. Αναφέρει τα εξής για τα πογκρόμ τους στο Φάστοφ και την αλλαγή της κατάστασης όταν ο Κόκκινος Στρατός κατέλαβε την περιοχή:
«Το Φάστοφ ήταν επανειλημμένα το θέατρο πογκρόμ Εβραίων, που διέπρατταν οι ορδές κάθε Λευκού στρατηγού που είχε εισβάλει στην περιοχή. Είχαν υποφέρει από τον Ντενίκιν, από τον Πετλιούρα και τις άλλες εχθρικές δυνάμεις. Αλλά το πογκρόμ που οργάνωσε το 1919 ο Ντενίκιν ήταν το πιο διαβολικό. Είχε κρατήσει μια ολόκληρη βδομάδα και είχε πάρει άμεσα τις ζωές 4.000 ανθρώπων και αρκετών χιλιάδων ακόμη που είχαν χαθεί προσπαθώντας να διαφύγουν στο Κίεβο. Αλλά ο θάνατος δεν ήταν το χειρότερο δεινό, είπε ο ραβί με σπασμένη φωνή. Πολύ πιο βασανιστικοί ήταν οι βιασμοί των γυναικών, ανεξάρτητα από ηλικία, των πιο νεαρών ανάμεσά τους επαναλαμβανόμενα και σε παρουσία των ανδρών συγγενών τους, που οι στρατιώτες κρατούσαν με δεμένα χέρια. Οι ηλικιωμένοι Εβραίοι είχαν παγιδευτεί στη συναγωγή, βασανίστηκαν και σκοτώθηκαν, ενώ οι γιοι τους οδηγήθηκαν στην πλατεία για να έχουν την ίδια τύχη. Με το γέρο ραβί όντας τώρα πολύ κλονισμένο για να συνεχίσει, η αφήγηση αναλήφθηκε από ένα άλλο μέλος της επιτροπής. Το Φάστοφ ήταν, είπε, μια από τις πιο ευημερούσες πόλεις στο νότο. Όταν οι ορδές του Ντενίκιν κουράστηκαν από το αιματηρό όργιό τους, λεηλάτησαν το κάθε σπίτι, κατέστρεψαν όσα πράγματα δεν μπορούσαν να μεταφέρουν και πυρπόλησαν τα σπίτια. Οι επιζώντες, μια χούφτα άνθρωποι, οι περισσότεροι γριές και μικρά παιδιά, ήταν τώρα καταδικασμένοι σε αργό θάνατο, εκτός και αν ερχόταν γρήγορα βοήθεια από κάπου… Κανένα πογκρόμ δεν είχε λάβει χώρα αφότου οι μπολσεβίκικες δυνάμεις είχαν μπει στην περιοχή. Οι πληροφοριοδότες μας παραδέχτηκαν ότι οι Κόκκινοι στρατιώτες δεν ήταν απαλλαγμένοι από τον αντισημιτισμό, αλλά η εγκαθίδρυση της σοβιετικής εξουσίας στο Φάστοφ είχε απομακρύνει τον τρόμο νέων πογκρόμ και οι χωρικοί προσεύχονταν για τον Λένιν έκτοτε»28.
Οι ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη όμως δεν ενδιαφέρονται διόλου για την υπεράσπιση του Οκτώβρη ούτε είναι σε θέση να την κάνουν. Ακόμη και αν υποτεθεί ότι κάποιοι θα το ήθελαν, τους είναι τελείως αδύνατο, γιατί θα έπρεπε πρώτα να αρνηθούν τις διαστρεβλώσεις της ιστορίας στις οποίες επιδόθηκαν επί δεκαετίες με τη σταλινική αναπαλαίωση στο ΚΚΕ. Ο καθένας που θα διαβάσει τη μαρτυρία της Γκόλντμαν, θα δει ότι η βίαιη κολεκτιβοποίηση και αυτά που έγιναν το 1932-33 και αργότερα στην Ουκρανία με καθοριστική ευθύνη της σταλινικής ηγεσίας, οι διώξεις, οι εκτελέσεις, οι κανιβαλισμοί, μοιάζουν με τα έργα των Ντενίκιν, όχι με αυτό που έκαναν το 1918-19 στην Ουκρανία οι Μπολσεβίκοι.
Στη διαμάχη ανάμεσα στους πεφτοσυννεφάκηδες και τους μπούφους που διεξάγεται σήμερα θα υπερισχύουν οι πεφτοσυννεφάκηδες. Στη διαμάχη ανάμεσα στους φασίστες, τους πεφτοσυννεφάκηδες και τους μπούφους που θα αναπτυχθεί αύριο –πολύ γρήγορα αν νικήσει η Λε Πεν στις προεδρικές εκλογές στη Γαλλία, κάπως πιο αργά αν νικήσει ο Μακρόν– θα υπερισχύσουν οι φασίστες, γιατί αυτοί θα έχουν πίσω τους τη δύναμη του συστήματος. Για να νικήσει η εργατική τάξη, πρέπει η δύναμή της να συγκεντρωθεί και να οργανωθεί. Και για να γίνει αυτό πρέπει να απαλλαγεί από τους ντετέκτιβ του Ριζοσπάστη (και κάμποσους άλλους τέτοιους μπούφους), που αποδιοργανώνουν με τις σαχλαμάρες τους το κίνημα.
Αν κάποιοι αρθρογράφοι του Ριζοσπάστη θέλουν να συνεισφέρουν πραγματικά στο κίνημα, πρέπει πρώτα να παραδεχτούν ότι οι τωρινές τους θέσεις είναι ψευδο-κομμουνιστικές και να τις απορρίψουν. Αυτό όμως προϋποθέτει να έρθουν σε ρήξη με την ηγεσία του ΚΚΕ, κάτι που απαιτεί με τη σειρά του να απαρνηθούν τη θεσούλα τους.
Αυτό είναι εξαιρετικά απίθανο για τη συντριπτική πλειοψηφία τους. Παραφράζοντας ελαφρά τη ρήση των Ευαγγελίων, είναι πιο εύκολο να περάσει ένα καραβόσχοινο από την τρύπα μιας βελόνας, παρά να απαρνηθεί τη θεσούλα του ένας Γκίκας ή ένας Δ. Κ….
Σημειώσεις
1. «Ewald Ammende», https://en.wikipedia.org/wiki/Ewald_Ammende.
2. E. Ammende, Human Life in Russia, John T. Zubal, Inc. Publishers, Κλίβελαντ 1984, σελ. 18, επίσης σελ. 17.
3. Στο ίδιο, σελ. 18.
4. Στο ίδιο, σελ. 318.
5. Βλέπε Ντ. Τοτλ, Fraud, Famine and Fascism. The Ukrainian Genocide Myth from Hitler to Harvard, σελ. 23 κ.ε. και «Alexander Wienerberger», https://en.wikipedia.org/wiki/Alexander_Wienerberger.
6. Εδώ και παρακάτω βασιζόμαστε στο άρθρο του Ορ. Πασχαλινά, «Ο “ανύπαρκτος” λιμός: ΕΣΣΔ 1932-33», στη συλλογή Ο Οκτώβρης και η Εποχή μας, εκδ. Τόπος, Αθήνα 2010, σελ. 494-509. Η αδυναμία να δοθεί ένας ακριβής αριθμός για τα θύματα συνδέεται με τη μη καταγραφή των απωλειών στη διάρκεια του λιμού.
7. Βλέπε Πασχαλινάς, σελ. 502, 504.
8. Στο ίδιο, σελ. 502-503
9. Στο ίδιο, σελ. 500, με βάση υπολογισμούς των Ντέιβις και Γουίτκροφτ.
10. Στο ίδιο, σελ. 505-506.
11. Παρατίθεται στο ίδιο, σελ. 496.
12. Λένιν, «Για το συνεταιρισμό». Άπαντα, εκδ. ΣΕ, τόμ. 45, σελ. 372 και «Σχέδια της μπροσούρας “Για το φόρο σε είδος”», Άπαντα, τόμ. 43, σελ. 382, 383.
13. Λένιν, «Σελίδες ημερολογίου», Άπαντα, τόμ. 45, σελ. 367.
14. Α. Χόμπινς και Ντ. Μπόγιερ, «Seeking Historical Truth: the International Commission of Inquiry into the 1932-33 Famine in Ukraine», Dalhousie Law Journal, τόμ. 24, 2001, σελ. 164-165.
15. Λένιν, «Κάλιο λιγότερα και καλύτερα», Άπαντα, τόμ. 45, σελ. 405.
16. Μάρτενς, στο ίδιο, σελ. 152, 153.
17. Στο ίδιο, σελ. 10, 9.
18. Ε. Μπέλλου, «Μια άλλη ματιά στον Στάλιν», Ριζοσπάστης, 15/6/1997, https://www.rizospastis.gr/page.do?publDate=15/6/1997&id=7170&pageNo=10.
19. Γ. Ρούσης, «Παρέμβαση στον προσυνεδριακό διάλογο για το 2ο θέμα, του σοσιαλισμού», Ριζοσπάστης, 2/11/2008. Αυτά επιβεβαιώνονται και από άλλες πηγές. Για παράδειγμα, σε επισκόπηση της ιστορίας του PTB διαβάζουμε ότι στη δεκαετία του 1970 το πρόγραμμά του υποστήριζε ότι «η ΕΣΣΔ αποτελεί τον κύριο κίνδυνο, “το πιο επικίνδυνο κέντρο του πολέμου”» (Georges Ubbiali, «Mémoires sur le PTB. A propos de deux mémoires universitaires», https://preo.u-bourgogne.fr/dissidences/index.php?id=88).
20. Ν. Χρουστσόφ, «Αναμνήσεις», στη συλλογή Ο Οκτώβρης και η Εποχή μας, εκδ. Τόπος, Αθήνα 2010, σελ. 249-250, 253.
21. Στο ίδιο, σελ. 257-258.
22. Στο ίδιο, σελ. 250-251.
23. Παρατίθεται στο Ορ. Πασχαλινάς, ό.π., σελ. 504-505.
24. “Μια οφειλόμενη απάντηση στους «πεφτοσυννεφάκηδες»… στο νέο, Audio Podcast της ΚΝΕ”, http://www.katiousa.gr/politika/mia-ofeilomeni-apantisi-stous-peftosynnefakides-sto-neo-audio-podcast-tis-kne/.
25. Βλέπε σχετικά στο «Γράμμα προς το συνέδριο», Άπαντα, τόμ. 45, σελ. 347, 354-355, 383 κ.ε.
26. Γ. Ξένος, «Η ρωσική εισβολή και η παράξενη στάση της Αριστεράς», https://www.huffingtonpost.gr/entry/e-rosike-eisvole-kai-e-paraxene-stase-tes-aristeras_gr_62276a8be4b0a7d5b8bbb6e0.
27. Για μια εύστοχη μαρξιστική ανάλυση των ζητημάτων του πολέμου της Γιουγκοσλαβίας βλέπε τα άρθρα του Α. Κλόκε στο Α, Κλόκε, Επαναστατική Πολιτική, Εθνικισμός, Σοσιαλισμός, εκδ. Τόπος, Αθήνα 2015, σελ. 88-151.
28. Έ. Γκόλντμαν, Living my Life, Alfred A. Knopf Inc., Νέα Υόρκη 1931, σελ. 702-704.
