Η άνοδος της Ακροδεξιάς στην Ευρώπη και διεθνώς είναι ένα από τα στοιχεία που χαρακτηρίζουν τις τελευταίες δεκαετίες. Αρκεί κανείς να δει τις εκλογικές επιτυχίες που έχουν σημειώσει ακροδεξιά κόμματα σε όλες τους τις μορφές σε μια σειρά εκλογικές αναμετρήσεις, (εθνικές και Ευρωεκλογές) με αποτέλεσμα από μικρά και αδύναμα, τόσο σε επίπεδο εκλογικής επιρροής όσο και σε οργανωτικό επίπεδο, να μετατρέπονται σε δεύτερη ή τρίτη δύναμη και σε πολλές περιπτώσεις να συμμετέχουν σε κυβερνητικούς σχηματισμούς.
Τα τελευταία χρόνια η επιδίωξη των πιο ισχυρών δυνάμεων της Ακροδεξιάς είναι η δημιουργία ενός ακροδεξιού συνασπισμού σε πανευρωπαϊκό επίπεδο. Χαρακτηριστικά, ο πρώην υπουργός Εσωτερικών στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας της Ιταλίας και πρόεδρος του ακροδεξιού κόμματος «Λέγκα του Βορρά», Ματέο Σαλβίνι και η Μαρίν Λεπέν στην Γαλλία εργαζόντουσαν συγκεκριμένα προς αυτή την κατεύθυνση.
Τον Μάη του 2019 στο Μιλάνο είχε οργανωθεί από τον Σαλβίνι μια ακροδεξιά συνάθροιση στα πλαίσια της προεκλογικής εκστρατείας για τις Ευρωεκλογές. Καλεσμένοι στην ακροδεξιά σύναξη ήταν 10 ομιλητές από το ευρωπαϊκό μπλοκ της Ακροδεξιάς, ανάμεσά τους η Μαρίν Λεπέν από τη Γαλλία, ο Βίλντερς αρχηγός του Κόμματος της Ελευθερίας στην Ολλανδία, αλλά και ομιλητές από το γερμανικό AfD και το «Κόμμα του Δανέζικου Λαού».
Από τότε παρουσίαζαν τους στόχους τους για την δημιουργία μιας «μαύρης διεθνούς» της Ακροδεξιάς που φιλοδοξεί να γίνει η τρίτη δύναμη στο Ευρωκοινοβούλιο.
Μια «μαύρη διεθνής»
Στις 2 Ιούλη, φέτος, 16 ακροδεξιά ευρωπαϊκά κόμματα δημοσίευσαν μια κοινή δήλωση που παρουσιάστηκε ως ο «θεμέλιος λίθος» μιας «μεγάλης Συμμαχίας στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο» που σαν στόχο έχει τη «μεταρρύθμιση της Ευρώπης».
Την κοινή αυτή δήλωση εκτός από το κόμμα της Μαρίν Λεπέν και του Ματέο Σαλβίνι, συνυπογράφουν μεταξύ άλλων το ουγγρικό κυβερνητικό κόμμα Fidesz του Βικτόρ Όρμπαν, το πολωνικό κυβερνητικό κόμμα «Νόμος και Δικαιοσύνη» (PiS), το ισπανικό «Vox», το νεοφασιστικό ιταλικό «Fratelli d’ Italia», καθώς και η ακροδεξιά «Ελληνική Λύση» του Βελόπουλου.
Είναι προφανές πως η κίνηση αυτή αποτελεί μια επιπλέον απειλή, καθώς αν η ακροδεξιά συμμαχία προχωρήσει με τη δημιουργία μιας νέας ακροδεξιάς ευρωομάδας, τότε το ακροδεξιό μπλοκ μέσα στο Ευρωκοινοβούλιο θα είναι η τρίτη ισχυρότερη δύναμη. Διαθέτουν 115 ευρωβουλευτές, πράγμα που θα τους επιτρέπει, σαν ευρωομάδα, να διεκδικούν πιο ισχυρή παρουσία και πιο σημαντικό ρόλο.
«Πατρίς, θρησκεία, οικογένεια»
Αν κάποιος περιμένει να διαβάσει σε αυτή την διακήρυξη των Ευρωπαίων ακροδεξιών-εθνικιστών, κάποια κριτική για τις ευθύνες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την εξαθλίωση των λαϊκών στρωμάτων από τις πολιτικές που εφαρμόζει η ίδια η ΕΕ, σίγουρα θα απογοητευτεί.
Το κοινό κείμενο είναι σε μεγάλο βαθμό βασισμένο για τις ανάγκες του ακροδεξιού ακροατηρίου και μιλά για «Πατρίδα, Θρησκεία και Οικογένεια» που αποτελεί τη βάση στην οποία μπορούν να σταθούν δίπλα-δίπλα τα ακροδεξιά κόμματα.
«Είμαστε πεπεισμένοι ότι η συνεργασία των ευρωπαϊκών εθνών πρέπει να βασίζεται στην παράδοση, στον σεβασμό του πολιτισμού και της ιστορίας των ευρωπαϊκών κρατών, στο σεβασμό της Ιουδαιο-Χριστιανικής κληρονομιάς της Ευρώπης και στις κοινές αξίες που ενώνουν τα έθνη μας και όχι στην καταστροφή τους. Επιβεβαιώνουμε την πεποίθηση μας ότι η οικογένεια είναι η βασική μονάδα των εθνών μας.»
Πίσω από αυτές τις προτάσεις, η ευρωπαϊκή Ακροδεξιά κάνει σαφές ότι υπερασπίζεται την ρητορική του πολιτισμικού εθνικισμού. Μια ρητορική που έχει συνδεθεί τα τελευταία χρόνια με την ισλαμοφοβία και τις πολιτικές εναντίον των προσφύγων. Μια ρητορική που παρουσιάζει την μουσουλμανική κουλτούρα ως επικίνδυνη και προβάλλει σαν χρέος της Δύσης να προστατευτεί από τη «μουσουλμανική εισροή» και τον «εξισλαμισμό».
Ένα δεύτερο σημείο που αξίζει να σταθεί κανείς σε αυτή την διακήρυξη είναι το γεγονός ότι οι ακροδεξιοί ζητάνε τη δημιουργία ενός
«μηχανισμού προστασίας των Κρατών-Μελών με τη συμμετοχή των εθνικών συνταγματικών δικαστηρίων».
Αυτή η απαίτηση στοχεύει στην παράκαμψη του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου το οποίο την τελευταία περίοδο κλήθηκε να ελέγξει ουγγρικούς νόμους που βάζουν στο στόχαστρο τα δικαιώματα της ΛΟΑΤ κοινότητας.
Αντιφάσεις και αντιθέσεις
Ένα από τα ερωτήματα που αναπόφευκτα προκύπτουν αναφορικά με αυτή τη συμμαχία είναι το πόσο στέρεα είναι η βάση της.
Προφανώς, τα 16 ακροδεξιά κόμματα που συνυπογράφουν την κοινή δήλωση έχουν διαφορές μεταξύ τους και αυτό φαίνεται από το γεγονός ότι μέχρι αυτή τη στιγμή μοιράζονται σε 2 ομάδες στην Ευρωβουλή.
Στην ομάδα Ταυτότητα και Δημοκρατία συμμετέχουν το κόμμα της Λεπέν, η ιταλική «Λέγκα» και το Φλαμανδικό «Vlaams Belang».
Στην ομάδα Συντηρητικοί και Μεταρρυθμιστές συμμετέχουν το «PiS», το «Vox» και οι «Fratelli d’Italia».
Το κόμμα του Όρμπαν αποχώρησε πρόσφατα από την δεξιά ομάδα του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος και δεν έχει ακόμα τοποθετηθεί σε σχέση με τις πιο πάνω ομαδοποιήσεις.
Οι αντιφάσεις που υπάρχουν στις γραμμές τις Ακροδεξιάς είναι σημαντικές. Από τις πιο εμφανείς είναι το γεγονός πως από τη μια βλέπουμε κόμματα όπως το ισπανικό Vox και το ιταλικό «Fratelli d’Italia» να προσπαθούν να παρουσιαστούν ως αντισυστημικά κόμματα ενώ από την άλλη ακροδεξιά κόμματα, κατά κύριο λόγο στις Βόρειες χώρες της Ευρώπης, να συμμετέχουν στις κυβερνήσεις και να εφαρμόζουν πολιτικές λιτότητας.
Ενδεικτικά, η Λέγκα του Σαλβίνι ανακοίνωσε ότι θα συνεργαστεί με το Forza Italia του Μπερλουσκόνι. Πως θα καταφέρουν να συνυπάρξουν στην ίδια ευρωομάδα με το δήθεν αντισυστημικό «Fratelli d’Italia»;
Οι αντιθέσεις όμως δεν σταματούν εκεί, καθώς στη μέση υπάρχει και το ζήτημα των διεθνών συμμαχιών που έχει αναπτυχθεί ανάμεσα στις γραμμές τις Ακροδεξιάς. Χαρακτηριστικό είναι το γεγονός ότι η Μαρίν Λεπέν αντιμετωπίζει τον Πούτιν και την Ρωσία σαν σύμμαχο, ενώ το πολωνικό «PiS» ακολουθεί μια σκληρή γραμμή ενάντια στον Πούτιν.
Ακόμα όμως και στην φαινομενικά «κοινή συνισταμένη» του προσφυγικού φαίνεται πως υπάρχουν σημαντικές διαφορές που προσκρούουν στα διαφορετικά «εθνικά» συμφέροντα των διάφορων ακροδεξιών. Ο καθηγητής Πολιτικής Θεωρίας στη Δρέσδη Χανς Φορλέντερ, σχολιάζοντας την προσπάθεια που έκανε ο Σαλβίνι το 2019 να προσεγγίσει τον Όρμπαν για να τον εντάξει στην Ακροδεξιά συμμαχία είπε τα ακόλουθα:
«Η Ιταλία θέλει αφενός να περιορίσει ή και να καταστήσει αδύνατη τη μετανάστευση προς τα εξωτερικά της σύνορα. Αφετέρου όμως ο Σαλβίνι θέλει να μεταφέρει μέρος των προσφύγων που είναι σήμερα ήδη στην Ιταλία σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες, κάτι που με τη σειρά τους απορρίπτουν κατηγορηματικά τα κινήματα και κόμματα στις χώρες της ανατολικής και κεντρικής Ευρώπης. Γι’ αυτό και δεν έχει συγκροτηθεί μέχρι στιγμής η συμμαχία αυτή. Ο Σαλβίνι το επιχειρούσε κάθε τόσο, αλλά ο Όρμπαν τού έλεγε “όχι, έχουμε άλλες ιδέες όσον αφορά τη μετανάστευση και την ανακατανομή των προσφύγων”. Υπάρχει μια σύγκρουση συμφερόντων διότι ο Σαλβίνι είναι στην κυβέρνηση και πρέπει να βρίσκει ρεαλιστικές λύσεις. Θέλει λοιπόν να μεταφέρει το βάρος και σε άλλες χώρες, αλλά οι ηγέτες των κινημάτων σε Πολωνία και Ουγγαρία δεν το δέχονται».
Κατανοούμε λοιπόν ότι πρόκειται για ρευστά ζητήματα που μπορούν να δημιουργήσουν ένα πεδίο διαφωνιών και συγκρούσεων μέσα στη νέα ακροδεξιά συμμαχία.
Η απάντηση της Αριστεράς
Παρόλα αυτά το ενδεχόμενο συγκρούσεων στις γραμμές της ακροδεξιάς δεν μειώνει καθόλου τον κίνδυνο που παραμονεύει. Η προσπάθεια που κάνουν τα κόμματα της Ακροδεξιάς για μια κοινή συμπόρευση κρούει τον κώδωνα του κινδύνου.
Η αποτυχία των παραδοσιακών κομμάτων του κατεστημένου να δώσουν πειστικές απαντήσεις και ουσιαστικές λύσεις στα προβλήματα που βιώνουν τα πλατιά λαϊκά στρώματα, σε συνδυασμό με τις τεράστιες αδυναμίες της Αριστεράς αφήνουν ελεύθερο πεδίο παρέμβασης στην ακροδεξιά. Άλλωστε και οι ίδιοι ακροδεξιοί ηγέτες βλέπουν το πολιτικό κενό που έχει δημιουργηθεί και με αυτήν την «μαύρη διεθνή» στοχεύουν να το καλύψουν.
Η Αριστερά απέναντι σε αυτή τη μαύρη συμμαχία οφείλει να δώσει μια αποτελεσματική απάντηση που θα συνδυάζει την ενωτική και μαχητική δράση του αντιφασιστικού-αντιρατσιστικού κινήματος στους δρόμους αλλά και την συνολική πολιτική απάντηση. Αυτό σημαίνει να δίνει καθημερινά τη μάχη ενάντια στην ακροδεξιά ρητορική και τις πρακτικές τους, τόσο σε κάθε χώρα ξεχωριστά, όσο και με συντονισμένες πανευρωπαϊκές και διεθνιστικές δράσεις.
Ο αγώνας ενάντια στην ακροδεξιά για να είναι αποτελεσματικός τελικά, πρέπει να προβάλει με τολμηρό και αποφασιστικό τρόπο ένα ανατρεπτικό σχέδιο διεξόδου από την παρατεταμένη κρίση του καπιταλιστικού συστήματος, υπέρ των συμφερόντων των εργαζομένων και της νεολαίας, ενάντια σε ένα σύστημα που το ίδιο θρέφει και καλλιεργεί τους διαχωρισμούς, το μίσος, δηλαδή το έδαφος για να αναπτυχθεί η ακροδεξιά.
