Ίσως ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα για τον παραλογισμό του καπιταλιστικού συστήματος, είναι πως το ένα τρίτο των τροφίμων που παράγονται καταλήγουν στα σκουπίδια, την ίδια ώρα που σύμφωνα με την Action Against Hunger περίπου 690 εκατομμύρια άνθρωποι στον πλανήτη υποσιτίζονται.
Ο παραλογισμός γίνεται ακόμα μεγαλύτερος αν αναλογιστούμε πως σύμφωνα με το Παγκόσμιο Πρόγραμμα Σίτισης του ΟΗΕ, το σύνολο των τροφίμων που καταλήγουν στα σκουπίδια, θα αρκούσε για να ταΐσει 2 δισεκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο, σχεδόν 3 φορές το σύνολο των ανθρώπων που υποσιτίζονται! Δηλαδή τα τρόφιμα που παράγονται φτάνουν και περισσεύουν!
Παράλληλα, τα τρόφιμα που καταλήγουν στα σκουπίδια, παίρνουν μαζί τους και όλη την ενέργεια που χρειάστηκε για να παραχθούν, αποτελώντας έτσι έναν από τους σημαντικούς «ρυπαντές» του πλανήτη σε εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου.
Τα στοιχεία αυτά κατά καιρούς έρχονται στην επικαιρότητα, αναγκάζοντας τα κυρίαρχα μέσα ενημέρωσης και τους ηγέτες του πλανήτη να παραδεχτούν, ως ένα βαθμό, τις αντιφάσεις και τη συμβολή αυτού του φαινομένου στην καταστροφή του περιβάλλοντος. Στη συνέχεια όμως, θα κουνήσουν το δάχτυλο στην κοινωνία για την κατάσταση αυτή και θα βγάλουν το συνηθισμένο πόρισμα: «φταίμε όλοι μας που αγοράζουμε περισσότερα τρόφιμα από όσα καταναλώνουμε».
«Αν δε φας όλο το φαγητό σου θα… πληρώσεις πρόστιμο!»
Κάτι αντίστοιχο συνέβη και στην περίπτωση της Κίνας, όταν το καθεστώς ήρθε αντιμέτωπο με αυξήσεις στις τιμές των τροφίμων, οι οποίες προέκυψαν λόγω τη εξάπλωσης του κορονοϊού που προκάλεσε μείωση της παραγωγής σε συνδυασμό με πολλές πλημμύρες που κατέστρεψαν καλλιέργειες.
Ο φόβος να ανέβουν ακόμα περισσότερο οι τιμές, αλλά και ο κίνδυνος να υπάρξει έλλειψη σε συγκεκριμένα προϊόντα, οδήγησαν τον πρόεδρο της χώρας Σι Ζινπίνγκ να θέσει σε εφαρμογή την «επιχείρηση άδειο πιάτο», μία εκστρατεία που αρχικά ζητούσε από τους ιδιοκτήτες των εστιατορίων να προτρέπουν τους πελάτες να παραγγέλνουν λιγότερα πιάτα από όσα συνηθίζουν, ώστε να μειωθούν τα τρόφιμα που καταλήγουν στα σκουπίδια. Δε δόθηκαν όμως επιπλέον οδηγίες, αφήνοντας στην κρίση του κάθε εστιάτορα το τι είδους μέτρα θα πάρει. Έτσι, κάποιοι έφτιαξαν πιάτα δύο μεγεθών, ώστε οι πελάτες να μπορούν να επιλέξουν μικρότερες ποσότητες, άλλοι να συμβουλεύουν τους πελάτες πόσα πιάτα να παραγγείλουν, ενώ υπήρξε και η περίπτωση ενός εστιατορίου που τοποθέτησε ζυγαριές, ώστε να προκαλεί τύψεις στους πελάτες και να τους ωθεί να παραγγέλνουν λιγότερα πιάτα!
Η «επιχείρηση» αυτή όμως, δεν ήταν τόσο αποτελεσματική όσο περίμενε το καθεστώς, οπότε σύντομα θα περάσει στο επόμενο στάδιο: να εισάγει νέο νόμο που θα επιβάλλει πρόστιμο στους ιδιοκτήτες εστιατορίων που σπαταλάνε τρόφιμα.
Με τη σειρά τους, οι ιδιοκτήτες θα έχουν τη δυνατότητα να χρεώνουν μεγαλύτερα ποσά στους πελάτες που δεν καταναλώνουν όσο φαγητό παρήγγειλαν!
Ποιοι ευθύνονται για αυτήν την κατάσταση;
Αυτό που βλέπουμε για μία ακόμα φορά, είναι απέναντι σε ένα σημαντικό πρόβλημα, να προτάσσεται η λύση που ρίχνει τελικά την ευθύνη και το βάρος στις ατομικές επιλογές της κοινωνίας, στον κάθε ένα και κάθε μία ξεχωριστά. Έτσι, αφήνονται αλώβητοι από κριτική, ευθύνες και συνέπειες όλοι όσοι είναι υπεύθυνοι για τα τρόφιμα που καταλήγουν στα σκουπίδια στα 3 στάδια πριν αυτά φτάσουν στην κατανάλωση: την παραγωγή, την επεξεργασία και τη διανομή, δηλαδή οι μεγάλες επιχειρήσεις σε αυτούς τους τομείς.
Σύμφωνα με το «Διεθνές Ταμείο για την Αγροτική Ανάπτυξη» (International Fund for Agricultural Development – IFAD) η Κίνα κάθε χρόνο πετάει 35 εκατομμύρια τόνους τροφίμων, από τα οποία τα 17-18 εκατομμύρια, δηλαδή περίπου τα μισά, καταλήγουν στα σκουπίδια στο τελευταίο στάδιο, δηλαδή στην κατανάλωση. Αυτό είναι κάτι που σαφώς αναδεικνύει την ανάγκη να παρθούν μέτρα και στο στάδιο της κατανάλωσης. Όμως το πρόβλημα δεν εστιάζεται πρώτα και κύρια στην κατανάλωση.
Η μείωση των τροφίμων που πετιούνται ξεκινάει από τον έλεγχο της ποσότητας και της ποιότητας της παραγωγής και των κριτηρίων για το τι πετιέται σε αυτό το στάδιο. Για παράδειγμα, παλιότερη έρευνα του Ινστιτούτου Μηχανολόγων Μηχανικών της Μεγάλης Βρετανίας έδειξε πως παγκόσμια, το 80% των τροφίμων που πετιούνται, χάνονται επειδή δεν ανταποκρίνονται στα «αισθητικά» κριτήρια που απαιτεί η αγορά! Επιπλέον, σε φτωχότερες χώρες ένα σημαντικό ποσοστό τροφίμων πετιέται λόγω ελλιπούς συντήρησης, όπως για παράδειγμα στην Ινδία όπου το 40% των φρούτων σαπίζει κατά τη μεταφορά τους.
Με άλλα λόγια η βασική ευθύνη βρίσκεται στις επιχειρήσεις παραγωγής και διανομής και τις κυβερνήσεις – και όχι τον καταναλωτή.
Η τιμωρία της κοινωνίας, με πρόστιμα και άλλα ασυνάρτητα μέτρα στον καταναλωτή όπως γίνεται στην Κίνα, για ένα φαινόμενο για το οποίο σε παγκόσμιο επίπεδο την ευθύνη έχουν βασικά οι επιχειρήσεις είναι κάτι εντελώς υποκριτικό και ανίκανο να δώσει λύσεις σε ένα πραγματικό και μεγάλο πρόβλημα.
Το σύστημα που γεννά τον παραλογισμό, δεν μπορεί να δώσει λύσεις
Η σημερινή παραγωγή τροφίμων επαρκεί για να σιτιστούν όλοι οι άνθρωποι του πλανήτη. Ωστόσο, οι καπιταλιστές και οι κυβερνήσεις που τους εκπροσωπούν αφήνουν να υποσιτίζονται 690 εκατομμύρια άνθρωποι και αρνούνται να τους διαθέσουν δωρεάν τρόφιμα υπό τη μορφή βοήθειας – προτιμούν να τα πετούν! Αυτός όλος ο παραλογισμός είναι όμως σύμφυτος στο καπιταλιστικό σύστημα το οποίο ενδιαφέρεται για το κέρδος και μόνο για γι’ αυτό, με τεράστιο κόστος τελικά για την κοινωνία παγκοσμίως και το περιβάλλον.
