Στις αρχές του χρόνου ξεκίνησε ένας απεργιακός αγώνας των εργαζομένων στα εργοστάσια συναρμολόγησης -γνωστά ως «μακιλαδόρας»- στην περιοχή Ματαμόρος, στη συνοριακή γραμμή με τις ΗΠΑ. Οι ιδιοκτήτες των εργοστασίων αυτών σε όλη την Λατινική Αμερική αξιοποιούν τους χαμηλότερους φόρους και μεροκάματα, την έλλειψη περιβαλλοντικών περιορισμών, κα, προκειμένου να εξάγουν φτηνά προϊόντα στην γειτονική αγορά των ΗΠΑ. Στο Μεξικό τα «μακιλαδόρας» (η λέξη βγαίνει από το ισπανικό maquilar που σημαίνει «συναρμολογώ») είναι η 2η μεγαλύτερη βιομηχανία μετά την βιομηχανία πετρελαίου.
Η απεργία έγινε γνωστή σε όλο το Μεξικό σαν «κίνημα 20-32» (movimiento 20/32) σύμφωνα με τα αιτήματα των απεργών για 20% αύξηση στους μισθούς και 32.000 πέσος (γύρω στα 1500 ευρώ) σαν μπόνους-αποζημίωση για όλα τα χρόνια που δεν αυξάνονταν οι μισθοί. Αφορμή για το ξέσπασμα των απεργιών ήταν η δέσμευση του AMLO (Andrés Manuel López Obrador), νέου προέδρου της χώρας, να διπλασιάσει τον ελάχιστο μισθό κατά μήκος των συνόρων στα 176,72 πέσος (8,5 ευρώ περίπου) την ημέρα από τις αρχές του 2019 και η άρνηση της διοίκησης των εργοστασίων να το εφαρμόσουν.
Οι συνθήκες εργασίας στα συγκεκριμένα εργοστάσια είναι απαράδεκτες ήδη από τη δεκαετία του ’60 όταν πρωτοεμφανίστηκαν. Οι εργαζόμενοι και οι εργαζόμενες μιλούν για εκδικητικές απολύσεις χωρίς αποζημίωση, προβλήματα υγείας από την έκθεση σε επικίνδυνα χημικά υλικά, υπερωρίες και χαμηλούς μισθούς, που είναι και ένας από τους λόγους που οι πολυεθνικές εταιρείες επιλέγουν να φτιάξουν τα εργοστάσια τους εκεί, επωφελούμενοι από το χαμηλό κόστος εργασίας και τη χαμηλή φορολόγηση για να έχουν ακόμα μεγαλύτερα κέρδη. (Δείτε περισσότερα για τις συνθήκες εργασίας στις «μακιλαδόρας» στο ντοκιμαντέρ Maquilapolis)
Σύμφωνα με τη δικηγόρο του κινήματος στην περιοχή Ματαμόρος, Σουζάνα Πριέτο, μέχρι στιγμής 70.000 εργαζόμενοι έχουν απεργήσει, ενώ η απεργία δεν σταμάτησε μόνο στο Ματαμόρος αλλά επεκτάθηκε και σε άλλες εγκαταστάσεις. Η Financial Times αναφέρει ότι από την αρχή του χρόνου έγιναν πάνω από 1.000 καλέσματα σε απεργία, ενώ οι εργοδότες παραδέχονται πως η προσέλκυση των επενδύσεων μέχρι τώρα στα σύνορα ΗΠΑ-Μεξικού οφειλόταν σε μεγάλο βαθμό στην έλλειψη απεργιών και διεκδικήσεων από πλευράς εργαζομένων όλα αυτά τα χρόνια.
Αγώνας έξω από τις διεφθαρμένες ηγεσίες των συνδικάτων
Ο αγώνας για αυξήσεις στους μισθούς και καλύτερες συνθήκες εργασίας στις «μακιλαδόρας» συνδυάστηκε με τον αγώνα ενάντια στις γραφειοκρατικές και διεφθαρμένες ηγεσίες των συνδικάτων. Το φαινόμενο του ελέγχου των συνδικαλιστικών ηγεσιών από τις κυβερνήσεις και τους εργοδότες έχει μακρά ιστορία στο Μεξικό και έχει ονομαστεί «τσαρίσμο» (charrismo- από το όνομα ενός διορισμένου συνδικαλιστή στο συνδικάτο των σιδηροδρόμων που είχε το παρατσούκλι El Charro).
Σύμφωνα με την Wall Street Journal, εννέα από τις δέκα συλλογικές συμβάσεις εργασίας συμφωνούνται χωρίς τη συγκατάθεση -και μερικές φορές χωρίς την γνώση!- των εργαζομένων της εταιρείας, μετά από τη συνεννόηση αφεντικών και διεφθαρμένων συνδικαλιστικών ηγεσιών.
Οι απεργίες στις «μακιλαδόρας» οργανώθηκαν έξω από τις δομές των συνδικάτων, με επιτροπές εργαζομένων και με αιτήματα για δημοκρατικό συνδικαλισμό, που υπερασπίζεται πραγματικά τα συμφέροντα των εργαζομένων και όχι των αφεντικών.
Πρώτες νίκες για το κίνημα 20-32 – ο αγώνας συνεχίζεται
Ήδη μέσα στους πρώτους μήνες, έγιναν 4.700 απολύσεις εργαζομένων στην περιοχή Ματαμόρος, σε μια προσπάθεια να αποδυναμωθεί η απεργία, ενώ απειλήθηκε μέχρι και η ζωή της δικηγόρου Σουζάνα Πριέτο στα social media.
Οι εργαζόμενοι όμως συνέχισαν την απεργία και ήδη από τον Φεβρουάριο 45 εργοστάσια κέρδισαν τα αιτήματα «20-32» και σε πολλές εγκαταστάσεις η απεργία συνεχίστηκε. Σήμερα οι διεκδικήσεις των εργαζομένων έχουν κερδηθεί σε 90 εργοστάσια, ενώ σε άλλα συνεχίζονται ακόμα οι κινητοποιήσεις.
Οι εργαζόμενοι στις «μακιλαδόρας» δείχνουν με το παράδειγμα του αγώνα τους πως μόνο η εργατική τάξη οργανωμένη μπορεί να διεκδικήσει και να υπερασπιστεί τα συμφέροντά της ενάντια στην εκμετάλλευση και είναι η μόνη που μπορεί να αλλάξει ριζικά την κατάσταση στην κοινωνία.
Η πορεία της Πρωτομαγιάς φέτος ήταν ενδεικτική του κλίματος και της διάθεσης των εργαζομένων, με χιλιάδες να συμμετέχουν στην περιοχή Ματαμόρος, φωνάζοντας συνθήματα ενάντια στις πολυεθνικές εταιρείες και στις γραφειοκρατικές ηγεσίες των συνδικάτων.
