Το φετινό καλοκαίρι είναι μια από τις πιο ζωντανές αποδείξεις για το γεγονός ότι ο καιρός «τρελαίνεται». Στην Ελλάδα, είχαμε έντονες βροχοπτώσεις μέχρι και τον Ιούλη και ταυτόχρονα πολύ υψηλές θερμοκρασίες. Σε μια σειρά περιοχές του πλανήτη, οι θερμοκρασίες έσπασαν νέα ρεκόρ. Εκτιμάται ακόμη ότι μέσα στα επόμενα πέντε χρόνια, η τάση αυτή θα ενισχυθεί. Σύμφωνα με έρευνα επιστημόνων από τη Γαλλία, την Ολλανδία και τη Γερμανία, που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Nature Communications», η πιθανότητα εκδήλωσης ακραία ψηλών θερμοκρασιών, θα είναι αυξημένη κατά 400% τουλάχιστον ως το 2022!
Επιπλέον, τις επιπτώσεις αυτής της κατάστασης, τις βιώνουν με πολύ μεγαλύτερη σφοδρότητα όσοι δεν μπορούν να προστατευτούν από τα ακραία καιρικά φαινόμενα: οι φτωχοί αυτού του πλανήτη.
Τα «ρεκόρ» των τελευταίων μηνών
Ένα πρόσφατο δημοσίευμα της Washington Post, συγκέντρωσε και παρουσίασε τα πιο σημαντικά «ρεκόρ» θερμοκρασιών των τελευταίων μηνών, ακόμη και σε περιοχές που θα θεωρούνταν «υπεράνω πάσης υποψίας». Η παρακάτω φωτογραφία θυμίζει καλοκαίρι σε κάποια ελληνική παραλία.
Στην πραγματικότητα, πρόκειται για μια παρέα παιδιών σε μια παραλία έξω από το Δουβλίνο, που προσπαθούν να δροσιστούν από το κάθε άλλο παρά συνηθισμένο κύμα ζέστης που χτύπησε την Ιρλανδία στα τέλη του Ιούνη: σε μια σειρά περιοχές της Βόρειας και της Νότιας Ιρλανδίας, αλλά και της Σκωτίας, οι θερμοκρασίες έφτασαν από 29 έως και 33,2 βαθμούς Κελσίου! Στα τέλη Ιούλη, το Μόντρεαλ του Καναδά κατέγραψε την υψηλότερη θερμοκρασία των τελευταίων 147 χρόνων: το θερμόμετρο έδειξε 36,6 βαθμούς Κελσίου!
Όσο για τις περιοχές που θεωρούνται «συνήθεις ύποπτοι» για υψηλές θερμοκρασίες, η κατάσταση πραγματικά «ξέφυγε». 50,2 βαθμοί Κελσίου τον Απρίλη στο Πακιστάν και 46,9 στα μέσα Ιούλη στην Κόρδοβα της Ισπανίας. Με αντίστοιχα ρεκόρ έκλεισε και ο προηγούμενος χρόνος: ο Ιούλης του 2017 ήταν ο θερμότερος μήνας της ιστορίας της «Κοιλάδας του Θανάτου» στην Καλιφόρνια. Το ίδιο διάστημα, η πόλη Αχβάζ του Ιράν ψηνόταν στους 53,7 βαθμούς Κελσίου. Το περασμένο φθινόπωρο, περιοχές όπως το Ντάλας και το Σαν Φρανσίσκο κατέγραψαν επίσης θερμοκρασίες ρεκόρ.
Όπου φτωχός και η… ζέστη του
Παράλληλα, τα ακραία κύματα καύσωνα, αναδεικνύουν μια ακόμη πτυχή των ανισοτήτων ανάμεσα στους φτωχούς και τους πλούσιους της γης. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας «Guardian», το πρόσφατο κύμα ακραίας ζέστης στο Μόντρεαλ, σκότωσε σε λιγότερο από μία εβδομάδα περισσότερους από 90 ανθρώπους που δεν είχαν τρόπο να προστατευτούν από τις υψηλές θερμοκρασίες. Το ίδιο δημοσίευμα αναφέρει ότι οι μετανάστες εργάτες στις ΗΠΑ, κινδυνεύουν τρεις φορές περισσότερο να πεθάνουν από τη ζέστη σε σχέση με τον υπόλοιπο πληθυσμό της χώρας.
Γιατί οι φτωχοί είναι πιο εκτεθιμένοι; Αυτό έχει να κάνει με τις ίδιες τις περιοχές στις οποίες ζούνε. Για παράδειγμα, μια γειτονιά με πάρκα και δέντρα, προστατεύει σε μεγάλο βαθμό τους κατοίκους της από τα κύματα καύσωνα. Συνήθως όμως, οι πιο φτωχοί, ζουν σε γειτονιές με πολύ τσιμέντο και ελάχιστα πάρκα, στις πιο υποβαθμισμένες περιβαλλοντικά περιοχές, που υποφέρουν από τη ζέστη πολύ περισσότερο από τα πιο ευκατάστατα πράσινα προάστια των μεγαλουπόλεων. Στις ΗΠΑ μάλιστα υπάρχουν στοιχεία ότι η έκθεση σε ακραίες θερμοκρασίες συνδέεται και με τη φυλετική προέλευση των πολιτών. Οι Αφροαμερικανοί είναι 52% πιθανότερο να ζουν σε περιοχές που δεν μπορούν να τους προστατέψουν από την ακραία ζέστη, ο ασιατικής καταγωγής πληθυσμός 32% και οι Λατίνοι 21%.
Το ίδιο άρθρο περιγράφει τον τρόπο με τον οποίο «βράζουν» οι φτωχοί στο Κάιρο, όπου ακόμη και η χρήση νερού για την καταπολέμηση της ζέστης είναι περιορισμένη εξαιτίας του υψηλού κόστους του. Ή το νοσοκομείο στη Μανίλα των Φιλιππίνων, όπου οι νέες μητέρες μαζί με τα βρέφη τους αναγκάζονται να μοιράζονται ένα κρεβάτι ανά πέντε (!!) σε θερμοκρασίες άνω των 30 βαθμών Κελσίου, χωρίς κλιματισμό, αφού το κόστος των κλιματιζόμενων δωματίων είναι απαγορευτικό για τα μέσα εισοδήματα. Ή τους προσφυγικούς καταυλισμούς στην Ιορδανία, όπου δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι ζουν κυριολεκτικά σε μεταλλικά κουτιά στην έρημο.
Ακριβό μου κλιματιστικό
Η χρήση κλιματιστικών αποτελεί σίγουρα μια σημαντική ανακούφιση από τα κύματα καύσωνα που γίνονται όλο και συχνότερα, αλλά και πιο καταστροφικά. Για αυτούς και μόνο όμως, που μπορούν να ανταποκριθούν στο κόστος της αγοράς, της συντήρησης και βέβαια της ενέργειας που καταναλώνουν. Όσο για τους υπόλοιπους, η χρήση των κλιματιστικών επιδεινώνει ακόμη περισσότερο την κατάσταση, αφού τα κλιματιστικά δροσίζουν τον εσωτερικό αέρα, πετώντας ταυτόχρονα έξω τον ζεστό, αυξάνοντας έτσι ακόμη περισσότερο τη θερμοκρασία στους εξωτερικούς χώρους. Έτσι, επηρεάζονται περισσότερο όσοι είναι υποχρεωμένοι να βρίσκονται στους δρόμους των μεγαλουπόλεων, είτε για λόγους δουλειάς, είτε επειδή απλά ζουν εκεί.
Οι άστεγοι, αλλά και οι άνθρωποι που κάνουν τις πιο κακοπληρωμένες δουλειές, με τις χειρότερες εργασιακές συνθήκες, οι ντελιβεράδες, οι διανομείς φυλλαδίων, οι εργαζόμενοι στον κατασκευαστικό τομέα, στην οδοποιία και πολλοί ακόμη, βιώνουν τον καύσωνα ως πραγματικό εφιάλτη. Κι όλα αυτά ισχύουν για τις πόλεις του «ανεπτυγμένου» κόσμου. Για τους κατοίκους της υπαίθρου της Ασίας, της Αφρικής, της Λατινικής Αμερικής, τα ακραία καιρικά φαινόμενα (όχι μόνο η ζέστη, αλλά και οι πλημμύρες, οι κατολισθήσεις που τις ακολουθούν, οι πυρκαγιές, κλπ) βάζουν καθημερινά σε κίνδυνο την επιβίωσή τους.
Θα καιγόμαστε, θα πνιγόμαστε, θα μεταναστεύουμε όλο και πιο συχνά
Τον τελευταίο καιρό πληθαίνουν οι φωνές που επισημαίνουν ότι μεγάλες καταστροφές σαν τις τεράστιες πυρκαγιές που έπληξαν φέτος όχι μόνο την Ελλάδα, αλλά και την Πορτογαλία, την Καλιφόρνια και άλλες περιοχές του πλανήτη, επιταχύνονται από την κλιματική αλλαγή και τις ακραίες θερμοκρασίες. Το ίδιο ισχύει και για άλλες φυσικές καταστροφές που συνδέονται άμεσα με την υπερθέρμανση του πλανήτη. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο, 22 εκατομμύρια άνθρωποι γίνονται περιβαλλοντικοί πρόσφυγες, αναγκάζονται δηλαδή να εγκαταλείψουν τον τόπο τους, επειδή τον κατέστρεψε ένα ακραίο καιρικό φαινόμενο, που έχει τη ρίζα του στην κλιματική αλλαγή.
Έτσι, πέρα από τις ακραίες θερμοκρασίες, θα συνεχίσουμε να καιγόμαστε, να πνιγόμαστε και να εγκαταλείπουμε τις εστίες μας όλο και πιο συχνά, αν δεν αναχαιτιστεί η καταστροφική υπερθέρμανση του πλανήτη. Και την ίδια ώρα, αυτοί που τη δημιουργούν, οι μεγάλες πολυεθνικές ενέργειας, τροφίμων, κλπ, αλλά και οι κυβερνήσεις που λειτουργούν ως υπάλληλοί τους, είτε θα αρνούνται προκλητικά την ύπαρξή της, είτε θα διοργανώνουν φιέστες χωρίς ουσία για να καταπολεμήσουν υποτίθεται τον κίνδυνο.
