1. Όλες οι αυταπάτες που υπήρχαν στο καπιταλιστικό σύστημα στη δεκαετία του 90 αυτή τη στιγμή, για τεράστια στρώματα, εξαλείφονται με γρήγορους ρυθμούς. Ιδιαίτερα μέσα στη νέα γενιά, σε σημαντικά τμήματά της, συνεχίζεται η ριζοσπαστικοποίηση για την οποία έχουμε γράψει ξανά. Τα βασικά της χαρακτηριστικά είναι ενάντια στο ρόλο των πολυεθνικών, ενάντια στη φτώχεια του τρίτου κόσμου, ενάντια στην ανισότητα την ανεργία και τους πολέμους, ενάντια στη νέα ηγεμονία των ΗΠΑ. Η συνείδηση παραμένει βέβαια αντιφατική όπως έχουμε αναλύσει σε προηγούμενα κείμενα.
2. Από χώρα σε χώρα ασφαλώς υπάρχουν διαφορές. Σε μια σημαντική μειοψηφία όμως, στην κοινωνία, ιδιαίτερα στη νέα γενιά η κατανόηση αυτών των προβλημάτων οδηγεί σε μια αρκετά σαφή αντι-καπιταλιστική συνείδηση. Ακόμα όμως και αυτή είναι μακριά από μια σοσιαλιστική συνείδηση, όπως έχουμε εξηγήσει σε παλιότερα κείμενά μας, πολύ περισσότερο μια μαζική σοσιαλιστική συνείδηση.
3. Η ανάπτυξη της Ο μας στηρίζεται στην ανάπτυξη της συνείδησης – αντικαπιταλιστικής, ταξικής, σοσιαλιστικής. Η συνείδηση καθορίζεται πρώτα και κύρια από τις αντικειμενικές συνθήκες. Στη συνέχεια καθορίζεται από το ρόλο των εργατικών οργανώσεων και της αριστεράς. Οι αντικειμενικές συνθήκες επηρεάζουν καταλυτικά, την κατάσταση των οργανώσεων της αριστεράς. Και στη συνέχεια η κατάσταση της αριστεράς και των εργατικών οργανώσεων επηρεάζει καταλυτικά τις αντικειμενικές συνθήκες και την πορεία της ανάπτυξης της συνείδησης. Η σχέση ανάμεσα στα δύο είναι διαλεκτική.
4. Μια από τις αντιφάσεις της σημερινής περιόδου (ακόμα πιο έντονα από ότι στο παρελθόν) είναι πως, ενώ οι αντικειμενικές συνθήκες είναι πολύ ώριμες, οι οργανώσεις της αριστεράς είναι μίλια πίσω, όχι όμως μόνο οι παραδοσιακές οργανώσεις της αριστεράς, αλλά, κι αυτό είναι ένα από τα καινούργια στοιχεία σήμερα, και οι οργανώσεις της «νέας αριστεράς» που έχουν εμφανιστεί ή κτίζονται σε μια σειρά χώρες.
Χωρίς «οράματα»
5. Το καπιταλιστικό σύστημα δημιουργεί εκρηκτικές συνθήκες σε κάθε άκρη του πλανήτη. Είτε είναι οι ίδιες οι ΗΠΑ, με τον πόλεμο στο Ιράκ και την καταστροφή της Νέας Ορλεάνης, είτε είναι η Αφρική και η Ασία, είτε είναι η Λατινική Αμερική την οποία διαπερνά επαναστατικός πυρετός. Είτε είναι η ίδια η Ευρώπη στην οποία έχουμε κρίση οικονομική, κρίση πολιτική, αμφισβήτηση των θεσμών και των ευρωπαϊκών οραμάτων.
6. Όλοι οι στόχοι που είχε θέσει η ΕΕ για να μετατραπεί υποτίθεται στο πιο ανταγωνιστικό τμήμα της διεθνούς οικονομίας έχουν καταρρεύσει, η λιτότητα είναι σκληρή, ξεκινώντας από τις ισχυρότερες οικονομίες, η ανεργία παραμένει ανυποχώρητη, η μερική και επισφαλής απασχόληση κυριαρχούν, κατακτήσεις δεκαετιών, το κοινωνικό κράτος, οι συντάξεις κλπ, όλα κτυπιούνται. Η καταψήφιση του ευρωσυντάγματος στη Γαλλία και την Ολλανδία την άνοιξη του 2005 αποτέλεσε ένα μικρό σεισμό για την ΕΕ, και έβγαλε στην επιφάνεια τη δυσαρέσκεια που κτίζεται. Την ίδια στιγμή έχουμε την ανάπτυξη μεγάλων εργατικών κινητοποιήσεων και ιδιαίτερα γενικές απεργίες σε μια σειρά χώρες.
7. Όλες οι πιο πάνω εξελίξεις και διεργασίες αντανακλούνται και επηρεάζουν τη συνείδηση και στην Ελλάδα. Πιο σημαντικά, επηρεάζουν τη συνείδηση της νέας γενιάς, που αποτελεί το κλειδί για το μέλλον. Όπως εξηγήσαμε σε προηγούμενα κείμενα μας, οι ήττες της δεκαετίας του 80 και της δεκαετίας του 90, που αποτελούν ιστορικής σημασίας ήττες για το εργατικό κίνημα διεθνώς και στην Ελλάδα, στερούσαν από την παλιά γενιά τη δυνατότητα να ξαναμπεί μπροστά στις εξελίξεις και να πάρει τα πράγματα στα χέρια της για το ξανακτίσιμο των οργανώσεων του κινήματος. Η σκυτάλη μεταφέρθηκε στη νέα γενιά, και γι’ αυτό είναι που το Ξ από το 1997 και μετά, στη διαδικασία του να ξαναχτιστεί το τμήμα, έκανε αποφασιστική στροφή στη δουλειά στη νεολαία.
8. Πέρα από τις πιο πάνω διεθνείς τάσεις και διεργασίες, στην Ελλάδα, εκτός από την ανεργία, τη φτώχεια, τη λιτότητα, τη διάλυση των εργασιακών σχέσεων, κλπ, εκτός από το αντιπολεμικό και αντιιμπεριαλιστικό συναίσθημα των ελληνικών μαζών, έχουμε και την κατάρρευση όλων, λίγο πολύ, των οραμάτων που η αστική τάξη δημιούργησε τα προηγούμενα χρόνια. Η λιτότητα της δεκαετίας του ’90 στηρίχτηκε κατά κύριο λόγο στον «εθνικό στόχο» της ένταξης στο ευρώ. Ενώ από το 2000 και μετά η Ολυμπιάδα έγινε το νέο «εθνικό όραμα». Και οι δύο αυτοί εθνικοί στόχοι ξεφτίσανε. Το ευρώ δεν έφερε καμία ανάπτυξη παρά μόνο ακρίβεια, ενώ η ανεργία μεγαλώνει αντί να μειώνεται. Και η Ολυμπιάδα έφερε ελλείμματα και χρέη, που σήμερα οι εργαζόμενοι και τα λαϊκά στρώματα καλούνται να πληρώσουν.
9. Η ελληνική αστική τάξη στερείται «οραμάτων», αυτή την περίοδο τα οποία να μπορεί να χρησιμοποιεί για να καθηλώνει τις αντιστάσεις του κινήματος. Αυτό αποτελεί σημαντικό παράγοντα για την ανάπτυξη της συνείδησης στα χρόνια που έρχονται.
Προϋποθέσεις για «νέα αριστερά»
10. Ενώ συμβαίνει όμως αυτό, οι αντιστάσεις που βλέπουμε είναι περιορισμένες. Αυτό επιβεβαιώνει μια πολύ σημαντική θέση της οργάνωσης η οποία λέει πως οι αγώνες δεν αναπτύσσονται αυτόματα από την κρίση, αλλά σ’ αυτούς, στην ανάπτυξή τους, στην πορεία τους, κλπ, παίζουν ρόλο πολλοί παράγοντες. Στην προκειμένη, παίζει ρόλο η ανυπαρξία αντιπολίτευσης από τα αριστερά, αυτό που έχουμε ξανά περιγράψει σαν «πολιτικό κενό» στο χώρο της αριστεράς. Η αδυναμία δηλαδή του ΣΥΝ και του ΚΚΕ να δώσουν διέξοδο να πείσουν και να εμπνεύσουν το μαζικό κίνημα και τους αγώνες του.
11. Αυτή η «αδυναμία», προβλέπαμε, από την αρχή σαν Ο πως δεν θα μπορούσε να ξεπεραστεί, πως τα χαρακτηριστικά του ΚΚΕ και του ΣΥΝ είναι τέτοια που δεν θα μπορούσαν να μεταμορφωθούν, για διαφορετικούς λόγους το καθένα, σε κόμματα που να δώσουν διέξοδο στο μαζικό κίνημα και να μαζικοποιηθούν. Και, πάνω σ’ αυτή τη βάση, λέγαμε πως δημιουργούνταν οι προϋποθέσεις για την εμφάνιση μιας «νέας αριστεράς».
12. Το θέμα αυτό πιάστηκε πολύ αναλυτικά στο κείμενο του προηγούμενου συνεδρίου σε συνδυασμό με την τακτική της οργάνωσης απέναντι σε ευρύτερες συσπειρώσεις, την τακτική του «Ενιαίου Μετώπου».
13. Με δυο λόγια, εξηγούσαμε πως η εμφάνιση μιας "Νέας Αριστεράς", στην Ελλάδα αλλά και σε διεθνές επίπεδο, αποτελεί αναπόφευκτο στάδιο στην εξέλιξη της συνείδησης των εργατικών και λαϊκών στρωμάτων. Και εξηγήσαμε πως η οργάνωσή μας είχε ευθύνη να προσπαθήσει να παρέμβει σε αυτές τις διεργασίες.
14. Από τη μια γιατί η εμφάνιση νέων μαζικών κομμάτων της αριστεράς δίνει ώθηση στο ηθικό και την διάθεση της εργατικής τάξης για αγώνες ενάντια στο κεφάλαιο. Κι από την άλλη γιατί παρεμβαίνοντας μέσα σ’ αυτούς τους νέους σχηματισμούς θα «μπολιάζαμε» με τις ιδέες του επαναστατικού σοσιαλισμού, σημαντικά τμήματά τους, κι έτσι θα φέρναμε πιο κοντά τον στρατηγικό μας στόχο που είναι το κτίσιμο ενός μαζικού επαναστατικού κόμματος.
15. Εξηγούσαμε επίσης πως η νέα αυτή αριστερά δεν θα είχε επαναστατικό χαρακτήρα, αλλά θα ήταν ρεφορμιστική – την περιγράψαμε σαν αριστερή ρεφορμιστική. (Αυτή αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές μας διαφορές με άλλες οργανώσεις του «τροτσκιστικού χώρου»). Κι ακόμα προβλέπαμε πως τα κόμματα της «νέας αριστεράς» θα είχαν την τάση να μετακινούνται προς τα δεξιά. Ότι μέσα στις γραμμές αυτών των νέων κομμάτων της αριστεράς θα εμφανιζόντουσαν αποκλίνουσες τάσεις και εσωτερικές συγρκούσεις ανάμεσα στις δεξιές και αριστερές πτέρυγες ή ρεύματα που θα έτειναν να εμφανιστούν. Εξηγούσαμε επίσης πως λόγω αυτού του χαρακτήρα, του ρεφορμιστικού – κατά βάση – και όχι επαναστατικού, της νέας αυτής αριστεράς, η οργάνωσή μας δεν υπήρχε καμία περίπτωση να δεχτεί να διαχυθεί μέσα σε τέτοια σχήματα, αλλά ότι θα διατηρούσε την ανεξαρτησία της (ύπαρξη, λειτουργία, πρόγραμμα και δημόσια παρέμβαση) σαν κάτι το αδιαπραγμάτευτο.
16. Οι εξελίξεις έχουν επιβεβαιώσει αυτές τις προοπτικές. και σε διεθνές επίπεδο και σε ελληνικό.
Κόμματα της «νέας αριστεράς»
17. Σε διεθνές επίπεδο συνεχίζονται οι διεργασίες εμφάνισης νέων σχηματισμών.
18. Οι διαδικασίες ξεκίνησαν από τις αρχές της δεκαετίας του ’90 με την εμφάνιση της Κομμουνιστικής Επανίδρυσης στην Ιταλία, διάσπαση του παλιού ιταλικού κομμουνιστικού κόμματος. Στην συνέχεια ακολουθήθηκε από την εμφάνιση μιας σειράς τέτοιων σχημάτων στο δεύτερο μισό της δεκαετίας του 90 με μαζική ή ημιμαζική απήχηση. Όπως το Σοσιαλιστικό Κόμμα Σκοτίας, SSP, το Αριστερό Μπλοκ στην Πορτογαλία, το Κοκκινοπράσινο στη Δανία, το Σοσιαλιστικό Κόμμα στην Ολλανδία, παράλληλα με τις μεγάλες εκλογικές επιτυχίες της LCR (κομμουνιστική επαναστατική λίγκα, που ανήκει στη διεθνή οργάνωση USFI) στη Γαλλία, και του δικού μας, ΣΚ στην Ιρλανδία. Αυξημένη δραστηριότητα, εμφάνισαν την ίδια περίοδο, πέρα από τις δικές μας οργανώσεις με σημαντικές εκλογικές επιτυχίες σε μια σειρά χώρες, και κάποιες από τις οργανώσεις του IST ( η διεθνής οργάνωση του αγγλικού SWP και ελληνικού ΣΕΚ) μέσα από την «συμμαχία ενάντια στον πόλεμο».
19. Στη συνέχεια, από τις αρχές της δεκαετίας του 2000 η IST και η USFI επιδιώξανε να παίξουνε συνειδητά ένα ρόλο καταλύτη για τη δημιουργία των νέων σχηματισμών της αριστεράς σε πανευρωπαϊκό και διεθνές επίπεδο. Προχώρησαν στη δημιουργία της Ευρωπαϊκής Αντικαπιταλιστικής Αριστεράς (ΕΑΑ) η οποία συναντήθηκε αρκετές φορές στη διάρκεια αυτής της περιόδου. Στις συναντήσεις αυτές συμμετείχαν σαν παρατηρητές η Κομμουνιστική Επανίδρυση, ο ΣΥΝ και άλλα παρόμοια κόμματα, χωρίς όμως ποτέ να προσχωρήσουν στην ΕΑΑ.
20. Από το προηγούμενο συνέδριο μας, πριν 3 χρόνια, τα δύο πιο σημαντικά νέα σχήματα είναι το WASG στη Γερμανία και το P-SOL στη Βραζιλία. Πρόκειται για πολύ σημαντικές εξελίξεις γιατί συμβαίνουν στις πιο ισχυρές χώρες των δυο ηπείρων – της Ευρώπης και της Λατινικής Αμερικής. Και γι’ αυτό είναι αναπόφευκτο να έχουν συνέπειες και προεκτάσεις και σε άλλες γειτονικές τους χώρες. Νέα εξέλιξη, από το προηγούμενο συνέδριο μας, αποτελεί επίσης το Ρισπέκτ (Respect), που δημιουργήθηκε στη Βρετανία, με πρωτοβουλία του SWP, το οποίο όμως αποτελεί μια βρετανική ιδιομορφία καθώς στηρίζεται στις ψήφους της μουσουλμανικής μειονότητας και γι αυτό δεν μπορεί να έχει αντανάκλαση σε άλλες χώρες.
Μετακύλιση προς το δεξιό ρεφορμισμό
21. Η εμφάνιση νέων αριστερών σχηματισμών από μόνη της δεν είναι αρκετός παράγοντας για να επιταχυνθούν οι ταξικές εξελίξεις. Ο βαθμός που η νέα αριστερά μπορεί να έχει επιδράσεις στην ταξική πάλη εξαρτάται από το «πόσο αριστερά» είναι τοποθετημένη. Τα τελευταία χρόνια βλέπουμε μια ξεκάθαρη μετακίνηση των κομμάτων της νέας αριστεράς προς όλο και περισσότερο ρεφορμισμό, δηλαδή προς τα δεξιά. Αυτό αποτελεί ένα πολύ σημαντικό στοιχείο των εξελίξεων.
22. Από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα της τελευταίας περιόδου είναι το σοσιαλιστικό κόμμα Σκοτίας – SSP. Το οποίο μέχρι πρόσφατα θεωρούνταν κάτι σαν πρότυπο διεθνώς. Το SSP πέρασε από εσωτερική κρίση και έπαθε καθίζηση στις τελευταίες εκλογές. Αυτή η εξέλιξη έρχεται σαν συνέπεια των σταδιακών νερωμάτων του σοσιαλιστικού προγράμματος αυτού του κόμματος από την ηγεσία του. Η οποία όχι μόνο εγκατέλειψε το σοσιαλιστικό πρόγραμμα, (και το μαρξισμό στον οποίο αναφερόταν πριν κάποια χρόνια) αλλά εγκατέλειψε ακόμη και το αίτημα της εθνικοποίησης των βασικών επιχειρήσεων.
23. Παρόμοιες μετακινήσεις προς τον δεξιό ρεφορμισμό βλέπουμε στην Κομουνιστική Επανίδρυση στην Ιταλία, στο Σοσιαλιστικό Κόμμα της Ολλανδίας, και σαν γενική τάση εμφανίζεται σε όλους τους σχηματισμούς της «νέας αριστεράς».
24. Χαρακτηριστικό παράδειγμα επίσης είναι η περίπτωση του WASG στη Γερμανία, το οποίο απορρίπτει εξαρχής τον σοσιαλισμό στο πρόγραμμά του και μάλιστα επιθετικά (τα στελέχη του δηλώνουν υποστηρικτές του Κευνσιανισμού και ειρωνεύονται το μαρξισμό). Η προγραμματική αφετηρία βρίσκεται ακόμα πιο δεξιά από εκεί που έχουν καταλήξει οι σχηματισμοί της νέας αριστεράς σε άλλες χώρες της Ευρώπης.
25. Ακόμα και η LCR που μιλά στο όνομα του τροτσκισμού στη Γαλλία προχωρά σε όλο και πιο νερωμένα συνθήματα και πρόγραμμα.
26. Παρόμοια η κατάσταση και στο P-SOL στη Βραζιλία, το οποίο δημιουργήθηκε από διαγραμμένους αγωνιστές του Εργατικού Κόμματος, πολλοί από τους οποίους μιλούν στο όνομα του Τροτσκισμού, και σε συνθήκες της Λατ. Αμερικής η οποία είναι αντιμέτωπη με επαναστατικά γεγονότα, οι αρχικές προθέσεις των ηγετών του P-SOL ήταν να μην κάνουν αναφορά στο σοσιαλισμό. Ήταν η δική μας παρέμβαση (έχουμε σ. στην Εκτελεστική Επιτροπή του P-SOL) που λειτούργησε σαν καταλύτης και τελικά το πρόγραμμα του P-SOL αναφέρεται στην προοπτική και το καθήκον της πάλης για την ανατροπή του καπιταλισμού και για το σοσιαλισμό.
27. Η γενική διολίσθηση των κομμάτων της «νέας αριστεράς» προς την κατεύθυνση του δεξιού ρεφορμισμού, παίζει το ρόλο του να φρενάρει την ταξική πάλη, φρενάρει τις διαδικασίες ριζοσπαστικοποίησης στην κοινωνία και φρενάρει την ίδια τους την ανάπτυξη και μαζικοποίηση. Τελικά μπλοκάρει και το μαζικό κίνημα και τα ίδια.
Διπλό λάθος
28. Η μετακίνηση αυτή των κομμάτων της ν-α προς τα δεξιά δικαιολογείται θεωρητικά από διάφορους αριστερούς, και μάλιστα «τροτσκιστές», οι οποίοι θεωρούν πως ο τρόπος για να μαζικοποιηθεί ένας σχηματισμός είναι να μετακινηθεί προς τα δεξιά, για να ελκύσει υποτίθεται πλατύτερα στρώματα τα οποία δεν είναι πεισμένα για την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού… Πρόκειται για διπλό λάθος.
29. Από τη μια γιατί δεν νοείται να εγκαταλείπεται το σοσιαλιστικό πρόγραμμα για χάρη της λεγόμενης ευρύτερης απήχησης. Ο ρόλος των μαρξιστών, ιστορικά, είναι να διαπεδαγωγήσουν το κίνημα και την κοινωνία για την αναγκαιότητα του σοσιαλισμού. Οι μαρξιστές υπάρχουν για να παίξουν αυτό το ρόλο.
30. Όταν στο όνομα της «μαζικότητας» και «του κινήματος» εγκαταλείπουν το πρόγραμμα, αυτό ονομάζεται οππορτουνισμός / καιροσκοπισμός. Μ’ αυτή τη στάση, εκτός από το ότι υποσκάπτουν τη διαδικασία ριζοσπαστικοποίησης των μαζών, έχουν μπει στο δρόμο της εγκατάλειψης του μαρξισμού, στην πράξη αν όχι και στα λόγια. Το χαρακτηριστικότερο παράδειγμα που αποδεικνύει αυτό είναι η είσοδος της οργάνωσης της Ενιαίας Γραμματείας στη Βραζιλία, στην κυβέρνηση του Λούλα.
31. Από την άλλη γιατί αποτελεί αυταπάτη ότι το σοσιαλιστικό πρόγραμμα απωθεί τους εργαζόμενους και τη νέα γενιά από το να οργανωθούν και να παλέψουν. Ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Είναι η δεξιά πορεία των σχημάτων της ν-α που τα εμποδίζει να μαζικοποιηθούν κι όχι το αριστερό τους πρόγραμμα. Αυτό πια δεν είναι ένα αφηρημένο σχήμα – έχει αποδειχθεί στην πράξη στη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας. Τα κόμματα αυτά, μετά την πρώτη δυναμική εμφάνισή τους επιχειρήσανε να δώσουν νέα δυναμική στην απήχησή τους, νερώνοντας το πρόγραμμά τους και το αποτέλεσμα ήταν ακριβώς το αντίθετο, έμειναν στάσιμα ή συρρικνώθηκαν.
32. Για να έχουμε κάποιους ιστορικούς παραλληλισμούς στο μυαλό μας, χρειάζεται να μην ξεχνάμε πως αυτοί οι σχηματισμοί εξακολουθούν να χαρακτηρίζονται σαν «αριστεροί ρεφορμιστικοί» αλλά ούτε κατά προσέγγιση δεν πλησιάζουν τα αριστερά προγράμματα που είχαν τα σοσιαλιστικά κόμματα της Νότιας Ευρώπης, όπως το ΠΑ.ΣΟ.Κ. στη δεκαετία του ‘70. Το πολύ αριστερό πρόγραμμα του ΠΑΣΟΚ, (καθώς και των άλλων σοσιαλιστικών κομμάτων της περιόδου) δεν το εμπόδισε να μαζικοποιηθεί ταχύτατα.
IST και USFI
33. Στην πραγματικότητα η τελευταία τριετία έχει δείξει πως μόνες δυνάμεις οι οποίες κρατάνε με σταθερότητα και συνέπεια τη σημαία του μαρξισμού και του σοσιαλιστικού προγράμματος μέσα σ’ αυτούς τους σχηματισμούς είναι οι δικές μας οργανώσεις. Κι αυτό είναι εξαιρετικά διδακτικό.
34. Έχουμε ήδη αναφέρει το παράδειγμα της Βραζιλίας. Εκεί η οργάνωση της USFI αποφάσισε με πλειοψηφία την είσοδο μελών της στην κυβέρνηση του Λούλα η οποία εφαρμόζει τις πολιτικές που της υπαγορεύει το ΔΝΤ, κτυπά τους εργαζόμενους και τις συντάξεις, αθετεί τις υποσχέσεις της στους ακτήμονες κλπ. Αυτή η στάση αποτελεί ολοκληρωτική εγκατάλειψη αρχών. Οι μαρξιστές δεν μπαίνουν σε αστικές κυβερνήσεις, γιατί έτσι αθετούν όλο το πρόγραμμα και το ρόλο ύπαρξής τους, που είναι να εξηγούν πως ο καπιταλισμός είναι χρεοκοπημένος και πρέπει να ανατραπεί.
35. Το ζήτημα δεν είναι ότι απλά το βραζιλιανό τμήμα της USFI εγκατάλειψε τις αρχές του, το σημαντικότερο είναι ότι η ίδια η διεθνής γραμματεία της USFI, πέρα από κάποιες διπλωματικές εκφράσεις που δηλώνουν πως δεν συμφωνούν με την είσοδό του τμήματός τους στην κυβέρνηση Λούλα, δεν πήρε κανένα μέτρο. Αν ήθελε να είναι συνεπής στις διακηρυγμένες αρχές του τροτσκισμού η USFI όφειλε να ανοίξει μια πλήρη συζήτηση στις γραμμές της, διεθνώς, για τις εξελίξεις στη Βραζιλία και να εξηγήσει στο βραζιλιανό τμήμα πως είτε θα αλλάξει την πορεία του είτε θα τεθεί εκτός της USFI.
36. Πολύ χαρακτηριστικές επίσης είναι οι επιλογές των οργανώσεων της IST (οι αντίστοιχες οργανώσεις του ΣΕΚ διεθνώς, με κέντρο το βρετανικό SWP) τα τελευταία χρόνια. Έχουν προχωρήσει, στα τελευταία χρόνια στη συγκρότηση εκλογικών σχημάτων που προκύπτουν από το αντιπολεμικό κίνημα στο οποίο έπαιξαν γενικά σημαντικό ρόλο, στα οποία (εκλογικά σχήματα) σαν γενικός κανόνας δεν υπάρχει η παραμικρή αναφορά στο σοσιαλισμό.
37. Το SWP πήρε την πρωτοβουλία για τη δημιουργία του Ρισπέκτ στη Βρετανία, στην βάση της δημοτικότητας της «Συμμαχίας ενάντια στον Πόλεμο», σε συνεργασία με τον «αριστερό» βουλευτή του Εργατικού Κόμματος Γκάλαγουέι, και τις οργανώσεις των βρετανών μουσουλμάνων. Το Ρισπέκτ όχι μόνο είναι μια οργάνωση που δεν έχει καμία αναφορά στο σοσιαλισμό, αλλά, ακόμα χειρότερα, κάνει πολιτικές παραχωρήσεις στις προκαταλήψεις και των συντηρητισμό των μουσουλμάνων που ζουν στη Βρετανία για να πάρει τις ψήφους τους. Το ΣΕΚ όχι μόνο δεν προτείνει το σοσιαλισμό για το Ρισπέκτ, αλλά διαφωνεί ακόμα και με τη θέση υπέρ της ελευθερίας των εκτρώσεων, γιατί θα διώξει, λέει, τους μουσουλμάνους!
38. Χαρακτηριστική είναι η στάση του ΣΕΚ στη Γερμανία, στο WASG. Σε δημόσιες τοποθετήσεις, του, ανοικτά (και ξεδιάντροπα, θα λέγαμε) το ΣΕΚ δηλώνει πως η υιοθέτηση, ενός σοσιαλιστικού προγράμματος απ΄ το WASG είναι λάθος γιατί θα διώξει κόσμο. Στη δε Ελλάδα, όπως γράψαμε την περίοδο εκείνη, το πρόγραμμα της αντικαπιταλιστικής συμμαχίας, με το οποίο κατέβηκε το ΣΕΚ στις ευρωεκλογές, θα μπορούσε χωρίς καμιά δυσκολία να το υπογράψει η μισή ηγεσία του ΠΑΣΟΚ.
Ξεκαθαρίζουν την εικόνα
39. Η USFI και η IST αποτελούν, παράλληλα με εμάς, τις άλλες δύο από τις 3 βασικές οργανώσεις που κινούνται στο χώρο του τροτσκισμού σε διεθνές επίπεδο. Ο βαθμός στον οποίο έχουν μετακινηθεί προς τα δεξιά προκαλεί έκπληξη, ακόμα και σε μας που βλέπαμε τη δεξιόστροφη πορεία που ακολουθούσαν.
40. Αυτές οι εξελίξεις στο χώρο των νέων οργανώσεων και κομμάτων της «νέας αριστεράς» λειτουργούν επιβραδυντικά για το κίνημα και για την ανάπτυξη της συνείδησης του. Προκαλούν δηλαδή απογοήτευση και την αίσθηση στους πιο πρωτοπόρους πως «όλοι το ίδιο είναι».
41. Από την άλλη όμως ξεκαθαρίζουν ποιες είναι οι συνεπείς δυνάμεις για την επανάσταση και ποιοι θα μείνουν στα μισά του δρόμου. Για μια ακόμη φορά γίνεται καθαρό, ή μάλλον, σήμερα γίνεται ακόμα πιο καθαρό, ότι το άμεσο και πιο σημαντικό καθήκον μας είναι το χτίσιμο των δικών μας δυνάμεων.
42. Χρειάζεται βέβαια να συμπληρώσουμε αυτό που έχουμε πει ξανά, ότι η οργάνωσή μας δεν διακατέχεται από το σύνδρομο του "οι μόνοι επαναστάτες" (χαρκακτηριστικό του ΣΕΚ του ΝΑΡ κλπ). Αντίθετα είμαστε σίγουροι ότι θα «συναντηθούμε» με πολλούς επαναστάτες στον ίδιο δρόμο στις συνθήκες που θα διαμορφώνονται στην επόμενη ιστορική περίοδο. Αλλά γίνεται όλο και περισσότερο ξεκάθαρο ότι οι δικές μας οργανώσεις βασικά, είναι αυτές που σε διεθνές επίπεδο, θα παίξουν από τη μια τον κύριο ρόλο και από την άλλη τον ρόλο του καταλύτη για το χτίσιμο των μαζικών επαναστατικών κομμάτων του μέλλοντος.
Η ανεξαρτησία μας στα πλαίσια των νέων σχηματισμών
43. Είχαμε γράψει και στο κείμενο του προηγούμενου συνεδρίου μας πως επειδή προβλέπαμε τη δεξιά στροφή αυτών σχηματισμών σε κάποια φάση, η οργάνωσή μας δεν ήταν ποτέ και με τίποτα διατεθειμένη να εγκαταλείψει την ανεξαρτησία της και στο επίπεδο της προβολής του δικού της προγράμματος αλλά και στο επίπεδο της ξεχωριστής οργάνωσης.
44. Δηλαδή, ακόμα και στις περιπτώσεις που εμείς συμμετέχουμε στο χτίσιμο των κομμάτων της νέας αριστεράς το κάνουμε σαν οργάνωση, και όχι σαν "ρεύμα": Διατηρούμε αναλλοίωτες τις δομές, την λειτουργία, και την οργανωμένη δράση και προς τα έξω εμφάνιση της οργάνωσης μας. Διαφορετικές εμφάσεις μπορεί να υπάρχουν από περίπτωση σε περίπτωση, δηλαδή από χώρα σε χώρα, αλλά αυτό το βασικό σκεπτικό είναι αδιαπραγμάτευτο.
45. Αν αυτή η τοποθέτηση ήταν πριν από μερικά χρόνια κάπως αφαιρετική, ή «εγκεφαλική» σήμερα γίνεται ξεκάθαρη ακόμα και στους δύσπιστους. Η δεξιόστροφη πορεία των σχηματισμών της νέας αριστεράς επιβεβαιώνει για μια ακόμη φορά την απόλυτη ορθότητα αυτής της τοποθέτησης.
Εκτρωματική προσπάθεια στην Ελλάδα
46. Στο κείμενο του 2003 εξηγήσαμε αρκετά αναλυτικά τις διαδικασίες μέσα από τις οποίες θα έτειναν να συγκροτηθούν οι σχηματισμοί της ν-α. Είχαμε πει πως οποιαδήποτε τέτοια προσπάθεια δεν θα μπορούσε να είναι αποτέλεσμα κάποιας παρθενογένεσης. Αλλά ότι, θα είχε να κάνει και με διεργασίες στο χώρο της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς αλλά και με διεργασίες στο χώρο της παραδοσιακής αριστεράς.
47. Εξηγούσαμε πως μια πολύ σημαντική διαφορά του σήμερα σε σχέση με προηγούμενες ιστορικές περιόδους είναι πως λόγω του μαζικού πολιτικού κενού στο χώρο της αριστεράς, η εξωκοινοβουλευτική αριστερά, μέχρι πρόσφατα στο περιθώριο, θα μπορούσε να πάρει πρωτοβουλίες, που για πρώτη φορά στην ιστορία της να έχουν μαζικό αντίκτυπο.
48. Αλλά κι ότι από τη στιγμή που είχαν παρθεί τέτοιες πρωτοβουλίες θα έτειναν να αντανακλαστούν και σε κόμματα της παραδοσιακής αριστεράς, λαμβάνοντας πάντα υπόψη τις ιδιομορφίες κάθε χώρας ξεχωριστά.
49. Αναλύοντας τις σχετικές διεργασίες είχαμε κάνει την πρόβλεψη (στα προηγούμενα χρόνια) πως θα γινόταν προσπάθεια για τη συγκρότηση ενός σχηματισμού της νέας αριστεράς και στην Ελλάδα με πρωτοβουλία των δυνάμεων που κινούνταν γύρω από το ελληνικό κοινωνικό φόρουμ.
50. Αυτό και έγινε. Δημιουργήθηκε έτσι ο ΣΥΡΙΖΑ που κατέβηκε στις εκλογές του 2004. Η προσπάθεια ήταν όμως εκτρωματική.
Προβλέποντας πως θα ήταν εκτρωματική, η οργάνωση μας αρνήθηκε να συμμετέχει και να επωμιστεί μέρος της ευθύνης γι’ αυτό.
ΣΥΡΙΖΑ – γιατί απέτυχε
51. Ο βασικός λόγος που δεν συμμετείχαμε στο ΣΥΡΙΖΑ είναι γιατί εκτιμούσαμε πως δεν έχει κοινωνική δυναμική. Ότι δηλαδή δεν θα μπορούσε να έχει κοινωνική απήχηση ότι δεν θα μπορούσε να ελκύσει πλατύτερα εργατικά και νεολαιίστικα στρώμα.
52. Ο λόγος γι’ αυτό ήταν διπλός.
Από τη μια ήταν η κυριαρχία και η ηγεμονική θέση του ΣΥΝ μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ που δημιουργούσε την εντύπωση στην κοινωνία πλατιά ότι ο ΣΥΡΙΖΑ δεν αποτελούσε τίποτα το νέο, ήταν απλά μια συσπείρωση του ΣΥΝ με τους συμμάχους (ή και «δορυφόρους») του.
53. Από την άλλη, και εδώ έρχεται το ζήτημα της σημασίας του προγράμματος, η μόνη περίπτωση αυτό το σχήμα (ΣΥΡΙΖΑ) να εμφανιστεί σαν κάτι καινούργιο ήταν να υιοθετούσε ένα πολύ αριστερό πρόγραμμα, με έντονα σοσιαλιστικά χαρακτηριστικά, με σαφή τοποθέτηση υπέρ της ανατροπής του καπιταλισμού και της πάλης για μια εναλλακτική σοσιαλιστική κοινωνία (όπως το περιγράφαμε στα κείμενα που εκδώσαμε εκείνη την περίοδο).
54. Οι συνθήκες που επικρατούν στην Ελλάδα είναι τέτοιες που χωρίς ένα τέτοιο πρόγραμμα δεν μπορεί να επιβιώσει και πολύ περισσότερο να μαζικοποιηθεί ένα νέο αριστερό σχήμα. Οι μαχητικές παραδόσεις της αριστεράς στην Ελλάδα, σε συνδυασμό με την πολύ ισχυρή παρουσία του Κ.Κ.Ε., και την έντονη παρουσία εξωκοινοβουλευτικών οργανώσεων τόσο σε πολιτικό επίπεδο, όπως ΝΑΡ, όσο και σε συνδικαλιστικό επίπεδο, όπως ΕΑΑΚ στους φοιτητές και παρεμβάσεις / συσπειρώσεις στους εκπαιδευτικούς, καθώς και άλλων 30 – 40 οργανώσεων με εμφανή παρουσία, είναι στοιχείο αυτών των συνθηκών. Δυνατότητες ανάπτυξης μπορούν να υπάρξουν βασικά στα αριστερά του Κ.Κ.Ε. Το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ δεν πληρούσε τις πιο πάνω προϋποθέσεις. Επέτρεπε και στο Κ.Κ.Ε. και σε οποιαδήποτε οργάνωση της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς να το χτυπά σαν "δεξιό".
55. Με δυο λόγια ο ΣΥΡΙΖΑ δεν μπορούσε να αποκτήσει κοινωνική δυναμική, γιατί από τη μια κυριαρχούσε σ’ αυτό ο ΣΥΝ και από την άλλη το πρόγραμμά του ήταν, όπως είχαμε γράψει την περίοδο εκείνη, όχι απλά ρεφορμιστικό, αλλά δεξιό ρεφορμιστικό.
Οι προτάσεις του "Ξ"
56. Η θέση που πήρε το Ξ, στις διάφορες συσκέψεις των οργανώσεων που αποτελούσαν το «Χώρο διαλόγου» που προηγήθηκε του ΣΥΡΙΖΑ (ΑΚΟΑ, ΚΕΔΑ, ΔΕΑ, ΚΟΕ, ανένταχτοι κλπ) ήταν ότι για να μπορούσε ο ΣΥΡΙΖΑ να αποκτήσει κοινωνική δυναμική, έπρεπε να έχει όλα τα στοιχεία του εντελώς καινούργιου. Πάνω σ’ αυτή τη βάση κάναμε τις εξής προτάσεις:
– Να έχει ένα σαφές σοσιαλιστικό πρόγραμμα για να μπορέσει να απαντήσει και να δώσει διέξοδο στους προβληματισμούς των πιο ριζοσπαστικών στρωμάτων της νέας γενιάς και να αντιμετωπίσει την επίθεση της υπόλοιπης αριστεράς (ΚΚΕ, ΝΑΡ κλπ).
– Να ακολουθήσει μια επιθετική τακτική στο ζήτημα των εργατικών αγώνων, της ταξικής πάλης, και να απευθύνεται στο ΚΚΕ με βάση την τακτική του ενιαίου μετώπου (χωρίς αυταπάτες για την τελική στάση του ΚΚΕ)
– Να μην έχει κυρίαρχο ρόλο ο ΣΥΝ με τρόπο που να φαίνονται οι υπόλοιπες οργανώσεις σαν δορυφόροι του, να μην είναι επικεφαλής του ΣΥΡΙΖΑ ο πρόεδρος του ΣΥΝ, να ελέγχονται οι βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ απ’ το σύνολο των οργανώσεων που τον αποτελούν.
57. Η άρνηση του ΣΥΝ να αποδεχτεί τους πιο πάνω όρους ήταν αναμενόμενη. Αυτό το οποίο όμως πρέπει να σημειωθεί είναι η άρνηση των οργανώσεων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς να υποστηρίξουν αυτούς τους όρους.
58. Στη συνέχεια το Ξ πρόβαλε τη θέση της συσπείρωσης της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς που εργαζόταν και συνεργαζόταν μέσα στις γραμμές του Φόρουμ στον αντίποδα της συσπείρωσης γύρω από τον ΣΥΝ. Δηλαδή των οργανώσεων, ΑΚΟΑ, ΚΕΔΑ, ΔΕΑ, ΚΟΕ, ΟΚΔΕ-Σπάρτακος, ΟΚΔΕ-Εργατική Πάλη, Δίκτυο, οι οποίες έχουν σαν κοινό σημείο τον διακηρυγμένο στόχο τους της πάλης για την ανατροπή του καπιταλισμού, για τη δημιουργία μιας ομοσπονδίας της αντικαπιταλιστικής αριστεράς. Και πάλι οι ΑΚΟΑ, ΚΕΔΑ, ΔΕΑ, ΚΟΕ, αρνηθήκανε την πρόταση και επιλέξανε τη συνεργασία με τον ΣΥΝ για να φτιαχτεί ο ΣΥΡΙΖΑ. (η ΚΟΕ δεν συμμετείχε αλλά στήριξε τον ΣΥΡΙΖΑ).
59. Το αποτέλεσμα του ΣΥΡΙΖΑ επιβεβαίωσε την ορθότητα της δικής μας ανάλυσης. Τα ποσοστά του ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογές του 2004 δεν ξεπεράσανε στην ουσία τα ποσοστά που έπαιρνε πριν ο ΣΥΝ! Αυτό έριξε αμέσως τον ΣΥΡΙΖΑ σε κρίση. Ο ΣΥΝ αρνήθηκε να εκπληρώσει το μέρος της συμφωνίας που έλεγε πως τουλάχιστον ένας από τους βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ δεν θα ήταν από τον ΣΥΝ αλλά από μια από τις άλλες οργανώσεις (συγκεκριμένα ο Γ. Μπανιάς από την ΑΚΟΑ). Στις ευρωεκλογές που ακολούθησαν σύντομα μετά, ο ΣΥΝ κατέβηκε μόνος του, έχοντας διαλύσει τον ΣΥΡΙΖΑ. Η κατ’ εξακολούθηση αδυναμία του να ανεβάσει τα ποσοστά του οδήγησε σε κρίση το ΣΥΝ και σε παραίτηση τον πρόεδρό του, Ν. Κωνσταντόπουλο. Η κρίση του ΣΥΡΙΖΑ αντανακλάστηκε και στις υπόλοιπες οργανώσεις. Το πιο βαρύ κόστος το πλήρωσε η ΔΕΑ, με διπλή διάσπαση, μία προς τα δεξιά, μία προς τα αριστερά και με διάλυση της δουλειάς της στους Ασιάτες μετανάστες.
60. Μετά την εκλογή του Α. Αλαβάνου στην ηγεσία του ΣΥΝ, γίνονται νέες προσπάθειες για ανασύσταση του ΣΥΡΙΖΑ. Με δεδομένο όμως ότι δεν υπάρχει ουσιαστική κριτική επανεξέταση του εγχειρήματος και διόρθωση των λαθεμένων επιλογών της προηγούμενης περιόδου, αυτή η προσπάθεια δεν έχει πιθανότητες επιτυχίας.
Η πρόταση για ομοσπονδία της αντικαπιταλιστικής αριστεράς (ο.α.α.)
61. Η θέση μας υπέρ της σύγκλισης της εξωκοινοβουλευτικής – αντικαπιταλιστικής αριστεράς στη βάση ενός ομοσπονδιακού σχήματος, αναπτύσσεται σε μεγάλη έκταση στο κείμενο του προηγούμενου συνεδρίου.
62. Εκεί εξηγούσαμε πως κάτω από κάποιες προϋποθέσεις η συσπείρωση ενός αριθμού οργανώσεων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς, στα πλαίσια ενός συμμαχικού ομοσπονδιακού σχήματος, θα μπορούσε να λειτουργήσει σαν καταλύτης για να αλλάξει το τοπίο της αριστεράς στην Ελλάδα.
63. Αυτή η δυνατότητα δόθηκε στις ευρω-εκλογές του 2004, όπου τυχόν κάθοδος ενός τέτοιου συμμαχικού σχήματος θα μπορούσε να «κτυπήσει» για πρώτη φορά ημιμαζικά ποσοστά, του 1-2 %, κι έτσι να τοποθετήσει την αντικαπιταλιστική αριστερά στον πολιτικό χάρτη.
64. Κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δημιουργήσει τεράστια αναταραχή στο εσωτερικό του ΣΥΝ, ιδιαίτερα αν ο τελευταίος δεν κατάφερνε να περάσει το όριο του 3% για να μπει στη Βουλή. Πράγμα που με τη σειρά του θα είχε αντίκτυπο στο ΚΚΕ στο οποίο σοβεί μια διαρκής και υπόγεια σύγκρουση. Η ευκαιρία αυτή χάθηκε όμως λόγω της λαθεμένης στάσης των οργανώσεων που έχουμε αναφέρει.
Κάποια ζητήματα μεθόδου
65. Το σοσιαλιστικό πρόγραμμα δεν αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για τη συμμετοχή μας σε ένα νέο πολιτικό σχηματισμό της Αριστεράς.
66. Αυτό χρειάζεται να ξεκαθαριστεί γιατί στην αντιπαράθεσή μας με τις οργανώσεις του ΣΥΡΙΖΑ δώσαμε εξαιρετική έμφαση στο ζήτημα του προγράμματος καταγγέλλοντας οργανώσεις όπως τη ΔΕΑ και την ΚΟΕ, οι οποίες μιλάνε στο όνομα του μαρξισμού και της επανάστασης, ότι βάζανε την υπογραφή τους κάτω ένα πρόγραμμα καθαρά ρεφορμιστικό. Τους κάναμε αυστηρή κριτική λέγοντας τους πως βάζανε την υπογραφή τους κάτω από το πρόγραμμα του ΣΥΝ. Αυτή η κριτική ήταν απόλυτα σωστή και την επαναλαμβάνουμε και σήμερα.
67. Εξηγούμε όμως, για να είμαστε ακριβείς, πως, κατ’ αρχήν, εκλογική συνεργασία με τον ΣΥΝ ή και με οποιοδήποτε άλλο κόμμα (πχ ΚΚΕ ή ΝΑΡ) στη βάση ενός μίνιμουμ προγράμματος, στη βάση δηλαδή 5 ή 10 ελάχιστων αιτημάτων, πάνω σε ζητήματα που απασχολούν την κοινωνία, είναι και επιτρεπτή και αναπόφευκτη και απαραίτητη σε διάφορα στάδια. Αυτό δεν αποτελεί δημιουργία νέου πολιτικού σχηματισμού, αποτελεί απλά δημιουργία ενός μετώπου πάλης, ή μιας προσωρινής εκλογικής συνεργασίας, στη βάση των συγκεκριμένων ζητημάτων.
68. Είναι ένα πράγμα να υπογράφεις ένα πρόγραμμα συνολικής πολιτικής («μάξιμουμ πρόγραμμα»), που αποτελεί δηλαδή πρόταση κυβερνητικής πολιτικής, ενός πολιτικού φορέα–κόμματος, το οποίο να είναι ρεφορμιστικό (να αποδέχεται δηλαδή τον καπιταλισμό και να αναλαμβάνει τη διαχείρισή του) και είναι διαφορετικό να κάνεις κάποιο μέτωπο στη βάση της πάλης για κάποιες συγκεκριμένες μεταρρυθμίσεις προς όφελος των λαϊκών στρωμάτων. Η πρώτη επιλογή σε οδηγά στον οπορτουνισμό (καιροσκοπισμό, εγκατάλειψη αρχών) με χαρακτηριστικό παράδειγμα την USFI στη Βραζιλία. Η δεύτερη επιλογή είναι όχι μόνο σωστή σαν τακτική για τους μαρξιστές, αλλά απαραίτητη, όπως εξηγήσαμε στο κείμενο του προηγούμενου συνεδρίου και όπως θα αναπτύξουμε ξανά πιο κάτω αναφερόμενοι στο σεκταρισμό των ΚΚΕ και ΝΑΡ.
69. Και πάλι όμως πρέπει να διευκρινίσουμε, πως θεωρητικά, το Ξ θα μπορούσε να συμμετέχει σε ένα πολιτικό σχηματισμό με του οποίου το μάξιμουμ (συνολικό, εν είδη κυβερνητικού) πρόγραμμα δεν συμφωνεί.
70. Η προϋπόθεση όμως κάτω από την οποία θα μπορούσε να γίνει αυτό θα ήταν η ακόλουθη: το "Ξ" θα δήλωνε καθαρά πως δεν συμφωνεί με το πρόγραμμα, γιατί δεν μιλά για ανατροπή του καπιταλισμού και δεν είναι σοσιαλιστικό και μ’ αυτή την έννοια, το "Ξ" όχι μόνο δεν υπογράφει (το πρόγραμμα) αλλά παλεύει για να αλλάξει τα ισοζύγια στο εσωτερικό του σχήματος αυτού για να αλλάξει και το πρόγραμμά του και να το κάνει σοσιαλιστικό.
71. Αυτός ο στόχος θα ήταν δηλωμένος δημόσια και καθαρά. Αυτή είναι η ουσιαστική διαφορά μας σε σχέση με τις οργανώσεις που υπόγραψαν το πρόγραμμα του ΣΥΡΙΖΑ.
72. Έτσι, από τη μια τονίζουμε εμφατικά ότι, γενικά μιλώντας, η ύπαρξη ενός σοσιαλιστικού προγράμματος δεν αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για να συμμετέχει ή όχι το "Ξ" σ’ ένα ευρύτερο συνασπισμό. Από την άλλη όμως, ειδικά μιλώντας, στην Ελλάδα είναι αδιανόητο στη συγκυρία την οποία βρισκόμαστε να συμμετέχουμε σε πολιτικούς σχηματισμούς που αρνούνται με ένα καθαρό τρόπο να δηλώσουν πως παλεύουν για την ανατροπή του καπιταλιστικού συστήματος και για μια σοσιαλιστική κοινωνία.
73. Όπως αναφέραμε πιο πάνω, η βασική προϋπόθεση για να συμμετέχει το "Ξ" σε μια ευρύτερη προσπάθεια ανασύστασης της αριστεράς με τη δημιουργία ενός νέου πολιτικού φορέα, είναι αυτή να μπορεί να έχει κοινωνική απήχηση και να αποκτά κοινωνική δυναμική. Αν αυτή μπορούσε να αποκτηθεί χωρίς την ύπαρξη ενός σοσιαλιστικού προγράμματος το "Ξ" θα ήταν υποχρεωμένο να συζητήσει τις πιθανότητες συμμετοχής του. Είναι η ιδιομορφία της ελληνικής κοινωνίας και της ελληνικής αριστεράς που δεν επιτρέπει, τουλάχιστον στην ιστορική συγκυρία που βρισκόμαστε, κοινωνική δυναμική σε πολιτικούς σχηματισμούς που δεν έχουν ένα καθαρό σοσιαλιστικό προσανατολισμό.
74. Τονίζουμε για μια ακόμη φορά πως είναι άλλο πράγμα ένας νέος πολιτικός σχηματισμός της αριστεράς και άλλο πράγμα μια μετωπική συνεργασία η οποία μπορεί να στηρίζεται σε 2, 5 ή περισσότερα κοινά ζητήματα πάλης.
Προοπτικές για νέα σχήματα
75. Στο κείμενο του 2002 εξηγούσαμε αναλυτικά πως ήμασταν μπροστά σε εξελίξεις που αφορούσαν τη δημιουργία νέων σχηματισμών της αριστεράς στην Ελλάδα. Στο παρόν κείμενο η έμφαση είναι ακριβώς η αντίθετη, ότι δηλαδή, η προσπάθεια έγινε και απέτυχε (με τον ΣΥΡΙΖΑ) και μ’ αυτή την έννοια έχει κλείσει ένας κύκλος και θα χρειαστεί χρόνος προτού δημιουργηθούν ξανά οι προϋποθέσεις για κάτι σημαντικό.
76. Οι οργανώσεις της εξωκοινοβουλευτικής (αντικαπιταλιστικής) αριστεράς που συμμετείχαν στο Φόρουμ, και επέλεξαν να συνεργαστούν με τον ΣΥΝ για να φτιάξουν τον ΣΥΡΙΖΑ, φέρουν την ευθύνη της αποτυχίας της ελληνικής αντικαπιταλιστικής αριστεράς να πάρει κάποιες πρωτοβουλίες και να παίξει ρόλο στην πολιτική σκηνή. Στην πραγματικότητα ο ΣΥΡΙΖΑ, ‘κατάφερε’, πρώτον, να καταστρέψει τη δυνατότητα να εμφανιστεί ένας νέος αριστερός σχηματισμός και στην Ελλάδα και, δεύτερον, εμπόδισε τη δυνατότητα να συσπειρωθεί η αντικαπιταλιστική αριστερά και να παίξει ρόλο.
77. Με άλλα λόγια η προσπάθεια ανασύστασης της αριστεράς στην Ελλάδα, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο, απέτυχε για την φάση στην οποία αναφερόμαστε. Θα πρέπει να υπάρξουν καινούργιες ελίξεις και νέα δεδομένα στα επόμενα χρόνια για να ξανατεθεί το ζήτημα.
78. Πάνω σ’ αυτή τη βάση το "Ξ" αρνήθηκε πρόταση της ΟΚΔΕ-Σπάρτακος για να προχωρήσουμε σε μια ομοσπονδία οργανώσεων της αντικαπιταλιστικής αριστεράς με βάση 2-3 οργανώσεις. Το βασικό σημείο για μας ήταν ότι οι 2-3 οργανώσεις δεν μπορούσαν να αποτελέσουν την απαραίτητη κρίσιμη μάζα για να αποκτήσει το εγχείρημα μια ελάχιστη παρουσία στην κοινωνία έτσι ώστε έχει νόημα και να μπορεί να επιβιώσει η πρωτοβουλία. Δεν θα είχε κανένα θετικό αντίκτυπο στο κίνημα και την κοινωνία, δεν θα φαινόταν σαν κάτι νέο που υπόσχεται, δεν θα αποκτούσε έτσι δυναμική. Θα υπήρχε μεγάλο κόστος για τις οργανώσεις που θα ξοδεύανε τεράστια ενέργεια να συνυπάρξουν και να δράσουν από κοινού, χωρίς να υπάρχουν οφέλη.
79. Το Ξ πρότεινε τη συσπείρωση 8 τουλάχιστον οργανώσεων (η δυναμική που θα αποκτιόταν θα έφερνε κι άλλες οργανώσεις κοντά) για να δώσουν στο εγχείρημα ζωή. Και αρνήθηκε όταν μπήκε η πρόταση να προχωρήσουν οι ‘‘3’’ αφού δεν συμφωνούν οι ‘‘8’’.
80. Δεν προσπαθούμε να "βιάσουμε" τις εξελίξεις – βασικά γιατί δεν μπορούμε. Τα πράματα πρέπει να πάρουν το χρόνο τους. Και σ’ αυτό το χρόνο ο ρόλος της δικής μας οργάνωσης είναι να ισχυροποιήσει τις δυνάμεις της έτσι ώστε όταν θα προκύψουν ξανά αντίστοιχες δυνατότητες και διεργασίες, που αναπόφευκτα θα προκύψουν, να είμαστε πιο δυνατοί έτσι ώστε οι δικές μας προτάσεις να έχουν περισσότερο βάρος και πιεστεί ο υπόλοιπος κόσμος της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς να τις υιοθετήσει. Αυτό πρέπει να είναι ένα από τα πιο σοβαρά συμπεράσματα της προηγούμενης περιόδου.
Η νέα αριστερά στη Γερμανία
81. Το πώς θα εξελιχθούν τα πράγματα στην επόμενη περίοδο πρέπει να αφεθεί ανοικτό. Για μια περίοδο δεν πρέπει να περιμένουμε καμιά σοβαρή πρωτοβουλία στην κατεύθυνση ενός νέου αριστερού σχηματισμού στην Ελλάδα.
82. Σε σχέση όμως με την προηγούμενη περίοδο, ένας νέος παράγοντας έχει εμφανιστεί που πρέπει να ληφθεί υπόψη. Αυτός είναι η εμφάνιση του Αριστερού Κόμματος (WASG, PDS, Λαφοντέν) στη Γερμανία. Αυτός ο σχηματισμός βρίσκεται ακόμα στα πρώτα στάδια της εξέλιξής του, και γι’ αυτό δεν μπορούν να γίνουν ασφαλείς προβλέψεις για το μέλλον του. Λόγω όμως του βάρους που έχει η Γερμανία στην Ευρώπη, έχει ήδη αρχίσει να έχει αντίκτυπο.
83. Το Αριστερό Κόμμα συμμετέχει στο κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς, το ενισχύει, δηλαδή και του δίνει ώθηση, ενώ παράλληλες διεργασίες μ’ αυτές της Γερμανίας αναπτύσσονται και στη Γαλλία όπου η LCR συνομιλεί με το ΚΚΓ και αριστερούς του ΣΚ για τη συγκρότηση κάτι αντίστοιχου. Στο βαθμό που έχουμε μια τέτοια εξέλιξη και στη Γαλλία τότε οι εξελίξεις επιταχύνονται. Γιατί θα τείνει το παράδειγμά τους να ακολουθηθεί σε πανευρωπαϊκό επίπεδο.
Κόμμα Ευρωπαϊκής Αριστεράς (ΚΕΑ) και Ευρωπαϊκή Αντικαπιταλιστική Αριστερά (ΕΑΑ)
84. Το Κόμμα της Ευρωπαϊκής Αριστεράς αποτελείται από κόμματα όπως το PDS (πρώην κομουνιστικό κόμμα ανατολικής Γερμανίας) την Κομουνιστική Επανίδρυση, το γαλλικό κομμουνιστικό κόμμα, την ισπανική Ενωμένη Αριστερά, κλπ. κόμματα δηλαδή τα οποία βρίσκονται στη δεξιά πλευρά του φάσματος της αριστεράς. Κόμματα που έχουν συμμετοχή σε κυβερνήσεις μαζί με τους ΣΔ ή που υποστηρίζουν συμμετοχή σε τέτοιες κυβερνήσεις. Την τελευταία περίοδο το ΚΕΑ έχει βγει αρκετά δυναμικά στο προσκήνιο.
85. Ενώ μέχρι πριν μερικά χρόνια την πρωτοβουλία σε ευρωπαϊκό επίπεδο την είχαν οι οργανώσεις που ανήκαν στην ΕΑΑ (ευρωπαϊκή αντικαπιταλιστική αριστερά), στις συναντήσεις των οποίων συμμετείχαν σαν παρατηρητές αντιπρόσωποι από τα κόμματα που ανήκουν στο ΚΕΑ, σήμερα η εικόνα έχει αντιστραφεί, η πρωτοβουλία έχει περάσει στο ΚΕΑ και εκπρόσωποι των πιο ισχυρών οργανώσεων της ΕΑΑ τα παρακολουθούν σαν παρατηρητές (στο πρόσφατο συνέδριο στην Αθήνα, Οκτώβρη 2005 το ΚΕΑ, υπήρχαν «τροτσκιστές» παρατηρητές από τη LCR-USFI και το SWP-IST).
86. Αυτό αντανακλά αυτό που αναφέραμε πιο πάνω ότι δηλαδή γενικά ο χώρος των κομμάτων της νέας αριστεράς έχει μετακινηθεί προς τα δεξιά. Αντανακλά πιο ειδικά την πλήρη αποτυχία των οργανώσεων της USFI και IST να παίξουν τον πρωταγωνιστικό ρόλο που επεδίωκαν. Αυτή η αποτυχία τους οφείλεται στο γεγονός ότι επιχειρήσανε να πετύχουν τη δημιουργία νέων αριστερών σχηματισμών μετακινούμενοι προς τα δεξιά. Επιχειρήσανε δηλαδή να παίξουν το ρόλο των ρεφορμιστών στη θέση των ρεφορμιστών. Το μόνο που κατάφεραν ήταν να ανοίξουν το δρόμο και να διευκολύνουν το έδαφος για τους πραγματικούς ρεφορμιστές οι οποίοι να πάρουν τα ηνία.
87. Αυτές οι εξελίξεις βέβαια δεν είναι τελικές. Στη φάση την οποία βρισκόμαστε σήμερα πάντως, η εμφάνιση του WASG και του Αριστερού Κόμματος στη Γερμανία δημιουργεί νέα δεδομένα στην Ευρώπη και μετακινεί το βάρος από τη σημασία των συσπειρώσεων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς προς τη μεριά των κομμάτων του ΚΕΑ. Ο κύκλος πάντως του ΚΕΑ είναι συγκεκριμένος, δεν μπορεί δηλαδή να πάει πολύ μακριά, καθώς η υιοθέτηση κεντροαριστερών επιλογών από μέρους τους, αργά ή γρήγορα θα προκαλέσει νέες κρίσεις στις γραμμές τους. Δεν υπάρχει καμία περίπτωση να δώσουν απαντήσεις στο κενό της αριστεράς, με άλλα λόγια, και όλα τα σχετικά ζητήματα για το ποια αριστερά θέλουμε και πως τι κτίζουμε, θα μείνουν ανοικτά, μάλιστα θα ανοίξουν ακόμα περισσότερο στα χρόνια που έρχονται.
88. Αυτές οι διεργασίες είναι ακόμα σε πρωταρχικό στάδιο, οπότε το δικό μας καθήκον σ’ αυτή τη φάση είναι να το παρακολουθούμε και ανάλογα να καθορίσουμε και τις τακτικές μας.
Η τακτική μας απέναντι σε νέους σχηματισμούς.
89. Η εμφάνιση νέων αριστερών σχηματισμών, της μια ή της άλλης μορφής, αποτελεί, όπως έχουμε εξηγήσει σε πιο παλιά κείμενά μας, ένα αναπόφευκτο στάδιο στην διαδικασία ανασυγκρότησης του κινήματος σε διεθνές επίπεδο, μετά τις εξελίξεις της δεκαετίας του ’90.
90. Εξηγήσαμε επίσης πως είτε προέλθουν από πρωτοβουλίες της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς είτε από διασπάσεις τμημάτων της παραδοσιακής αριστεράς, ή των πρώην εργατικών κομμάτων όπως τα ΣΔΚ, θα είναι και στη μία και στην άλλη περίπτωση ρεφορμιστικοί σχηματισμοί. Και στο εσωτερικό τους θα αναπτυχθούν σε κάποια στιγμή συγκρούσεις.
91. Η τακτική της Ο μας είναι να επιλέγει αν η συμμετοχή μας σ’ αυτούς τους σχηματισμούς είναι χρήσιμη, και στο βαθμό που συμμετέχει στο χτίσιμό τους, να επιχειρεί να τα σπρώξει όσο γίνεται πιο αριστερά για να δοθεί μεγαλύτερη ώθηση και δυναμική στους αγώνες του κινήματος και στην ανάπτυξη της αντικαπιταλιστικής συνείδησης, από τη μια, κι από την άλλη, να προσπαθεί να κερδίσει ή αποσπάσει κομμάτια από τους νέους αυτούς σχηματισμούς στις ιδέες του μαρξισμού και να τα εντάξει στις γραμμές της CWI.
92. Η συμμετοχή μας στην προσπάθεια για την εμφάνιση νέων σχηματισμών της αριστεράς, είναι ένα ζήτημα τακτικής. Υπολογίζουμε δηλαδή, πόσο η δημιουργία ενός νέου κόμματος της αριστεράς θα έχει αντίκτυπο στην κοινωνία, σε συνδυασμό με το πόσο η συμμετοχή της δικής μας Ο υποβοηθά την προσπάθεια μας να θέσουμε τις προϋποθέσεις για την εμφάνιση ενός μαζικού επαναστατικού κόμματος ή αν αντίθετα την απομακρύνει. Ο στρατηγικός στόχος, δηλαδή ο τελικός στόχος σε επίπεδο παρέμβασης στο πολιτικό σκηνικό, της Ο είναι το κτίσιμο ενός μαζικού επαναστατικού κόμματος. Αν η πορεία αυτή εξυπηρετείται με τη συμμετοχή μας σε ένα σχηματισμό της νέας αριστεράς, τότε σωστά συμμετέχουμε. Μ’ αυτή την έννοια η συμμετοχή μας ή όχι είναι ένα ζήτημα τακτικής.
93. Σ’ αυτή τη θέση δεν υπάρχει συμφωνία με την μεγάλη πλειοψηφία των οργανώσεων με τις οποίες συνεργαζόμαστε εδώ και χρόνια, που τελικά πήρανε τη μορφή του φόρουμ.
94. Αυτές οι οργανώσεις θεωρούν τη δημιουργία τέτοιων σχηματισμών σαν στρατηγικό στόχο,, σαν στόχο αυτό καθεαυτό της αριστεράς, στον οποίο ‘υποτάσσουν’ τη δική τους λειτουργία, ανεξάρτητη εμφάνιση κλπ. Δεν είναι μόνο οργανώσεις όπως η ΑΚΟΑ και η ΚΕΔΑ, που ένθερμα υποστηρίζουν κάτι τέτοιο, αλλά και άλλες από το χώρο του «τροτσκισμού» με πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα, τις οργανώσεις της USFI (ΟΚΔΕ) σε διεθνές επίπεδο. Η USFI αφιερώνει όλη της την ενεργητικότητα στην προσπάθεια να φέρει σε πέρας αυτό το στόχο, δηλώνοντας μάλιστα πως το κάνει και σε βάρος των δικών της ‘‘συμφερόντων’’. Στελέχη της USFI αφιερώνονται στην προσπάθεια για το κτίσιμο κομμάτων και οργανώσεων της αριστεράς, χωρίς ποτέ να δηλώνουν την πολιτική τους ταυτότητα. Τελικά, με αυτή τη στάση, χάνουν την πολιτική τους ταυτότητα. Είναι στα λόγια τροτσκιστές και στην πράξη ρεφορμιστές. Το αποτέλεσμα είναι να κάνουν παραχωρήσεις στο πρόγραμμα για να πετύχουν αυτό τους τον στόχο. Αυτό, αποτελεί συνταγή για κρίση στις γραμμές της USFI. Η IST δεν το δηλώνει με την καθαρότητα που το κάνει η USFI, αλλά στην πράξη το ίδιο κάνει. Έτσι εξηγούνται και οι στενές σχέσεις που αναπτύξανε τα τελευταία χρόνια μεταξύ τους καθώς και το κοινό ενδιαφέρον τους για το ΚΕΑ.
95. Είχαμε επίσης εξηγήσει πως ακόμα και αν οι νέοι αριστεροί σ σχηματισμοί που εμφανίζονται έχουν ένα πολύ αριστερό πρόγραμμα δεν πρέπει να υπάρχει καμιά αυταπάτη ότι θα παραμείνουν συνεπή στις διακηρύξεις τους, γιατί δεν αποτελεί καμιά εγγύηση το να μιλάς απλά ή να αναφέρεις γραπτά την ανάγκη ανατροπής του καπιταλισμού. Το κλειδί βρίσκεται στην πράξη, και στην πράξη θα δοκιμαζόντουσαν όλοι οι νέοι αριστεροί σχηματισμοί.
96. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι αποδείχθηκε πως δεν μπορεί να υπάρχει καμία «εμπιστοσύνη». Όλα χωρίς καμία εξαίρεση τα σχήματα της νέας αριστεράς, ακόμα και τα πιο αριστερά απ’ αυτά, όπου κι αν εμφανίστηκαν, απόδειξαν πως δεν είναι επαναστατικά, στην καλύτερη περίπτωση είναι "κεντριστικά" – ταλαντεύονται δηλαδή ανάμεσα στον μαρξισμό και τον ρεφορμισμό. Πράγμα που σημαίνει πως όταν βρεθούν αντιμέτωπα με μεγάλες κοινωνικές πιέσεις αυτά τα σχήματα θα οδηγηθούν σε εσωτερικές συγκρούσεις και πιθανές διασπάσεις. Ένα κομμάτι θα μπορεί να περάσει με τη μεριά της επανάστασης . Το άλλο θα περάσει με τη μεριά αυτών που ξεπουλούν την επανάσταση.
97. Η ιστορική εμπειρία είναι απόλυτα διδακτική σ’ αυτό το επίπεδο. Επειδή ακριβώς οι νέοι σχηματισμοί της αριστεράς είναι είτε αριστεροί ρεφορμιστικοί είτε στην καλύτερη περίπτωση "κεντριστικοί" η οργάνωσή μας δεν διαπραγματεύεται ποτέ την ανεξαρτησία της, δεν συγχωνεύεται ποτέ σε ευρύτερο σχηματισμός, δεν αφήνεται να αφομοιωθεί ποτέ από ευρύτερους σχηματισμούς, δεν διαχέεται ποτέ. Λειτουργεί σαν ξεχωριστή οργάνωση στα πλαίσια των νέων σχηματισμών όπου προκύψουν, έχει το δικό της ανεξάρτητο πρόγραμμα και τη δική της ανεξάρτητη φωνή. Αυτός είναι ο μόνος τρόπος για να μην χάσει τα επαναστατικά της χαρακτηριστικά. Και είναι αυτός ο μόνος τρόπος να μπορέσει να λειτουργήσει σαν καταλύτης για ευρύτερες μαζικές συσπειρώσεις όταν οι νέοι αυτοί σχηματισμοί "μείνουν στη μέση του δρόμου".
98. Μ’ βάση όλα αυτά δεν έχει κάποια ιδιαίτερη σημασία, για μας, το αν τα σχήματα αυτά είναι πρωτοβουλία οργανώσεων της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς ή διασπάσεων από κόμματα της παραδοσιακής αριστεράς, δεν είναι καθοριστικό για τη δική μας εμπλοκή το αν κινούνται στο χώρο της αντικαπιταλιστικής αριστεράς (ΕΑΑ) ή του κόμματος της ευρωπαϊκής αριστεράς (ΚΕΑ). Σε κάθε περίπτωση μελετάμε τις συγκεκριμένες συνθήκες σε κάθε χώρα και αποφασίζουμε. Σε κάθε περίπτωση αγωνιζόμαστε για την υιοθέτηση του σοσιαλιστικού προγράμματος από τους σχηματισμούς αυτούς. Και ποτέ δεν εγκαταλείπουμε την ανεξαρτησία μας.
Φόρουμ
99. Μια σύντομη αναφορά χρειάζεται να γίνει και σε σχέση με το Φόρουμ. Είναι γνωστό σε όλους πως τα φόρουμ, διεθνώς, βρίσκονται σε καθίζηση. Την περίοδο της ανόδου τους, από το 2001 μέχρι και το 2003 τα Φόρουμ είχαν δημιουργήσει τεράστιες προσδοκίες και αυταπάτες. Όλες οι οργανώσεις με τις οποίες συνεργαζόμασταν και οι οποίες εμπλακήκανε σ’ αυτή τη διαδικασία, μιλούσανε για «κοσμογονία» για το «κίνημα των κινημάτων» και βλέπανε όλες τις διαδικασίες του κινήματος να καταλήγουν τελικά και να κινούνται μέσα από τα φόρουμ.
100. Το Ξ διαφώνησε κάθετα με όλες αυτές τις προσεγγίσεις. Εξηγήσαμε από την πρώτη στιγμή πως κάθε προσπάθεια να μετατραπεί το φόρουμ από ένα μέτωπο / συμμαχία για πρακτικά ζητήματα πάλης σε κάτι που να αντικαταστήσει τις οργανώσεις του κινήματος –συνδικαλιστικές, κοινωνικές, πολιτικές- ήταν καταδικασμένη. Συγκρουστήκαμε επίσης στο ζήτημα του προγράμματος. Παλέψαμε για ένα φόρουμ αριστερό και όχι για ένα φόρουμ νερόβραστο, σε επίπεδο προγράμματος, καθώς και για ένα Φόρουμ το οποίο θα απέκλειε τη Σοσιαλδημοκρατία (ΠΑΣΟΚ).
101. Ήμασταν η μόνη οργάνωση μ αυτές τις θέσεις! (Είχαμε βέβαια την υποστήριξη σημαντικών ανένταχτων αριστερών – πράγμα πολύ σημαντικό). Οι άλλες οργανώσεις κατάγγειλαν το Ξ για ‘‘σεκταρισμό’’ και για ‘‘απομονωτισμό’’, ότι δεν ενδιαφέρεται για την πλατύτητα και τη μαζικότητα του κινήματος, κλπ κλπ. Υποστήριζαν ότι το Φόρουμ έπρεπε να είναι πλατύ και μαζικό, και για να το πετύχει αυτό έπρεπε να έχει ένα ελάχιστο πρόγραμμα τριών τεσσάρων σημείων στο οποίο οι πάντες να συμφωνούν. Το Ξ ανταπάντησε πώς όσο περισσότερο νερώνανε το φόρουμ τόσο περισσότερο το καταδικάζανε σε αποτυχία.
102. Τα αποτελέσματα είναι πια εδώ και μιλούν από μόνα τους. Το Φ έχει αποτύχει στο βασικό του στόχο να μετατραπεί σε δύναμη ανατροπής και αναγέννησης του κινήματος.
103. Την ευθύνη γι’ αυτό πρέπει να πάρουν αυτοί που αποτέλεσαν την πλειοψηφία στις συνελεύσεις που είναι οι ίδιοι που ανέλαβαν τη διεύθυνση του Φ σε καθημερινή βάση, ανταγωνιζόμενοι μάλιστα ποιος θα είναι περισσότερο φόρουμ από τον άλλο. Οργανώσεις όπως ο ΣΥΝ, η ΔΕΑ, η ΑΚΟΑ, η ΚΟΕ, οι δύο ΟΚΔΕ κλπ, ακόμα και τώρα, σε διαφορετικούς βαθμούς, ασκούν κριτική στο Ξ για το ότι δεν ασχολείται όσο αυτοί θέλουν με το Φόρουμ. Έτσι όμως αναποδογυρίζουν την πραγματικότητα. Γιατί σίγουρα το Ξ δεν είναι διατεθειμένο να ξοδεύει δυνάμεις σε μια κατεύθυνση με την οποία διαφωνεί. Όμως και να ξόδευε, δεν θα άλλαζε η εικόνα. Η γραμμή που εφαρμόστηκε ήταν η γραμμή αυτών των οργανώσεων οι οποίες και ανάλαβαν την ευθύνη για την πορεία του Φόρουμ. Η αποτυχία του Φόρουμ είναι επομένως η δική τους αποτυχία – η αποτυχία της δικής τους γραμμής, ανάλυσης και προσέγγισης.
Ξανά για το ενιαίο μέτωπο
104. Το κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση στην Ελλάδα εμφανίστηκε περισσότερο κατακερματισμένο από οποιαδήποτε άλλη χώρα. Το ίδιο ισχύει για το αντιπολεμικό κίνημα και παρόμοιες τάσεις/διεργασίες αναπτύσσονται σε σχέση με το εργατικό-συνδικαλιστικό κίνημα. Η βασική ευθύνη γι’ αυτό βαρύνει το Κ.Κ.Ε.. Κατά δεύτερο λόγο βαρύνει το ΝΑΡ (δεν είναι τυχαίο ότι το ΝΑΡ προέρχεται από τις γραμμές του Κ.Κ.Ε.).
105. Το Ξ συμμετείχε στο Φόρουμ παρά τις διαφωνίες του με το πρόγραμμα και γενικά τη φυσιογνωμία του Φόρουμ. Και συνεχίζει να συμμετέχει. Ο λόγος είναι ότι το Φόρουμ αποτελεί ένα μέτωπο. Σε ένα μέτωπο, συμμετέχει κανείς όχι επειδή συμφωνεί με τη «γενική πολιτική φυσιογνωμία» του αλλά γιατί συμφωνεί με τα ειδικά ζητήματα πάλης τα οποία το συνδέουν με την κοινωνία. Υπάρχουν πολλά τέτοια ή αντίστοιχα μέτωπα, στα οποία η Ο μας συμμετέχει και θα συνεχίσει να συμμετέχει. Για παράδειγμα τα συνδικάτα είναι ένας τέτοιος, ειδικός, χώρος. Εκεί απαιτείται και επιδιώκεται κατ’ αρχήν συντονισμός των αριστερών παρατάξεων αλλά στη συνέχεια επιδιώκεται και η συμφωνία, έστω κάτω από την πίεση της βάσης, με όλες τις συνδικαλιστικές παρατάξεις συμπεριλαμβανομένων του ΠΑΣΟΚ ή της ΝΔ. (Διαφορετικά, ένα σωματείο, ή μια ομοσπονδία, δεν θα πάρουν ποτέ κάποιες αποφάσεις για κινητοποιήσεις) Ένα άλλο παράδειγμα είναι τα ζητήματα που αφορούν τους μετανάστες – το Συντονιστικό Μεταναστών στο οποίο έχουμε σημαντική παρουσία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί, για παράδειγμα, «αριστερό».
106. Η συμμετοχή σε ένα μέτωπο από την άλλη, δεν έχει από την αρχή ένα και προκαθορισμένο τρόπο. Υπάρχουν άπειροι διαφορετικοί τρόποι, που αφορούν το πόση έμφαση δίνει η οργάνωση στο μέτωπο σε σχέση, για παράδειγμα, με τη δική της ανεξάρτητη παρέμβαση. Το ζήτημα είναι τελικά ζήτημα ισορροπιών. Η ισορροπία που έχουμε εμείς στο ζήτημα της συμμετοχής μας στο Φόρουμ, για παράδειγμα, είναι εντελώς διαφορετική σε σχέση με αυτή άλλων οργανώσεων. Οι ισορροπίες αυτές δεν είναι ποτέ προκαθορισμένες – τις καθορίζουμε πάντα μελετώντας τις συγκεκριμένες συνθήκες με τις οποίες είμαστε αντιμέτωποι.
ΚΚΕ και ΝΑΡ
107. Το ΚΚΕ και το ΝΑΡ (και ο χώρος γύρω απ’ αυτό) έχουν εξαπολύσει ομοβροντίες ενάντια στο φόρουμ, καταγγέλλοντας κάθε οργάνωση η οποία συμμετέχει σ’ αυτό, επειδή «το Φόρουμ είναι ρεφορμιστικό». Επίσης αρνούνται να παρευρίσκονται σε μαζικές κινητοποιήσεις στις οποίες παρευρίσκεται και η ηγεσία του συνδικάτων – είτε αυτές είναι τα αντιπολεμικά, είτε για εργατικές διεκδικήσεις. Η βασική αιτιολόγηση της θέσης τους αυτής είναι ότι "αρνούνται τη συνεργασία με τους ρεφορμιστές", αρνούνται να παραβρεθούν στην ίδια συγκέντρωση με τους "προδότες".
108. Με αυτό τον τρόπο δείχνουν πως δεν έχουν ασχοληθεί ή προσπαθήσει να καταλάβουν την α-β του τι σημαίνει μέτωπο, με βάση τα γραπτά, αν όχι του Τρότσκι τον οποίο δεν αποδέχονται, τουλάχιστο με αυτά του Λένιν και τις αποφάσεις της Τρίτης Διεθνούς πάνω στο «ενιαίο μέτωπο». Δεν έχουν καν ασχοληθεί με το βιβλίο του Λένιν, «Αριστερισμός, παιδική αρρώστια του κομουνισμού».
109. Η α-β του ενιαίου μετώπου είναι ότι εξορισμού ενιαίο μέτωπο σημαίνει συνεργασία με τους ρεφορμιστές. Εξορισμού! Η συνεργασία αυτή κρίνεται απαραίτητη γιατί χωρίς την προσπάθεια να υπάρξει κοινή δράση και πάλη με τους εργαζόμενους που ανήκουν σε ρεφορμιστικά κόμματα και οργανώσεις το κίνημα θα οδηγείται από ήττα σε ήττα. Και οι απανωτές ήττες κάθε άλλο παρά βοηθούν το κίνημα να βγάλει συμπεράσματα, κάθε άλλο παρά βοηθούν τις δυνάμεις του μαρξισμού να ενισχυθούν. Επίσης το ενιαίο μέτωπο με τους ρεφορμιστές είναι ο τρόπος με τον οποίο οι μαρξιστές θα έρθουν σε πιο στενή επαφή με τις μάζες που έχουν αυταπάτες για τους ρεφορμιστές, για να τις πείσουν για την ορθότητα των δικών τους θέσεων και να αποκαλύψουν τον πραγματικό ρόλο των ρεφορμιστών.
110. Να για παράδειγμα πως αναφέρεται στο ζήτημα της στάσης απέναντι στα ρεφορμιστικά συνδικάτα ο Λένιν στον ‘Αριστερισμό’:
Αφού περιγράφει με τα πιο κάτω λόγια την ηγεσία του συνδικαλιστικού κινήματος στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης,
«.. ένα στρώμα συντεχνιακής, στενής, εγωιστικής, πωρωμένης, ιδιοτελούς, μικροαστικής, με ιμπεριαλιστικό πνεύμα, εξαγορασμένης και διεφθαρμένης από τον ιμπεριαλισμό ‘εργατικής αριστοκρατίας’…»
συμπληρώνει:
«..το να μη δουλεύεις μέσα σ’ αυτά τα αντιδραστικά συνδικάτα, σημαίνει πως εγκαταλείπεις τις όχι αρκετά αναπτυγμένες ή και καθυστερημένες εργατικές μάζες στην επιρροή των αντιδραστικών ηγετών, των πρακτόρων της αστικής τάξης…
«.. η ανόητη ‘θεωρία’ της μη συμμετοχής των κομμουνιστών στα αντιδραστικά συνδικάτα δείχνει πεντακάθαρα πόσο επιπόλαια αντιμετωπίζουν οι ‘αριστεροί’ κομουνιστές το πρόβλημα της επιρροής πάνω στις μάζες, πόση κατάχρηση κάνουν με τις κραυγές τους της λέξης ‘μάζα’.
«…για να μπορέσεις να βοηθήσεις τη ‘μάζα’ και να κατακτήσεις τη συμπάθεια, την αγάπη και την υποστήριξη της ‘μάζας’ πρέπει να μη φοβάσαι τις δυσκολίες… τις τρικλοποδιές.. τις προσβολές.. και τους διωγμούς από μέρους των ηγετών που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με την αστική τάξη και με την αστυνομία… αλλά να δουλεύεις εκεί που είναι η μάζα…
«…το καθήκον των κομμουνιστών είναι να ξέρουν να πείθουν τους καθυστερημένους, να ξέρουν να δουλεύουν ανάμεσά τους κι όχι να απομονώνονται από αυτούς με επινοημένα παιδιάστικα ‘αριστερά’ συνθήματα.»
111. Ο Λένιν είναι καταπέλτης. Πιο καθαρή τοποθέτηση δεν μπορεί να υπάρξει. Κι όμως στο όνομα του Λένιν, ΚΚΕ και ΝΑΡ, αρνούνται να παραβρεθούν σε μαζικές κινητοποιήσεις γιατί «θα είναι και ο Πολυζωγόπουλος εκεί» και παραβλέπουν έτσι την παρουσία 200 χιλιάδων και περισσότερων στο Σύνταγμα στα αντιπολεμικά συλλαλητήρια, καθώς και την ανάγκη των κοινών πορειών και συγκεντρώσεων για κοινά ζητήματα του εργατικού συνδικαλιστικού κινήματος.
112. Επαναλαμβάνουμε για μια ακόμη φορά. Ενιαίο μέτωπο σημαίνει μέτωπο με τους ρεφορμιστές, με τελικό στόχο την αποδυνάμωση των ρεφορμιστών. Όποιες από τις ηγεσίες της αριστεράς δεν κατανοούν αυτό, δεν έχουν καταλάβει λέξη από τον Λένιν.
Αντιφάσεις στην πράξη
113. Το ΚΚΕ επιδιώκει συνειδητά τη διάσπαση της ΓΣΕΕ. Αλλά δεν του βγαίνει, δεν μπορεί να βρει αρκετή ανταπόκριση κι έτσι η στάση του μετατρέπεται σε αντιφάσεις και σπασμωδικές ενέργειες.
Αρνείται να συμμετέχει στις πορείες που καλεί η ΓΣΕΕ, αλλά, συμμετέχει στις απεργίες που καλεί η ΓΣΕΕ!
Αρνείται να συμμετέχει στις πορείες και συγκεντρώσεις που καλούν ομοσπονδίες πχ η ΟΤΟΕ, ή ΟΛΜΕ, αλλά συμμετέχει στις απεργίες που καλούν!
114. Τους πρώτους μήνες μετά τη νίκη της ΝΔ το ΚΚΕ-ΠΑΜΕ συμμετείχε σε κοινές συγκεντρώσεις μαζί με τη ΓΣΕΕ. Μετά άλλαξε πάλι γνώμη!… Σε άρθρα στο Ριζοσπάστη οι συνδικαλιστές του ΚΚΕ εξηγούσαν πως όταν η ΓΣΕΕ καλεί γενικές απεργίες το ΠΑΜΕ δεν είναι υποχρεωμένο να συμμετέχει. Στη συνέχεια, το Νοέμβρη του 2004 επιχείρησε για πρώτη φορά να καλέσει το ίδιο το ΠΑΜΕ γενική απεργία. Ήταν και η τελευταία – ήταν τόσο παταγώδης η αποτυχία!
115. Όσο και αν σε μαζικά στρώματα του κινήματος η ηγεσία των συνδικάτων είναι εκτεθειμένη, η στάση αυτή του ΚΚΕ όχι μόνο δεν πείθει, αλλά λειτουργεί αρνητικά μέσα στο κίνημα, γιατί είναι διασπαστική. Είναι χαρακτηριστική η στάση του ΠΑΜΕ στην απεργία των τραπεζοϋπαλλήλων (ΟΤΟΕ) την άνοιξη του 2005. σε μια απεργία που κράτησε ένα σχεδόν μήνα, τα στελέχη του ΚΚΕ – ΠΑΜΕ όχι μόνο δεν συμμετείχαν στις πορείες των τραπεζοϋπαλλήλων που καλούσε η ομοσπονδία, αλλά καλούσαν σε δικές τους ανταγωνιστικές συγκεντρώσεις σε άλλο χώρο και ώρα! Αυτός ήταν ο πιο αποτελεσματικός τρόπος το ΚΚΕ να αποξενωθεί μια και καλή από τους εργαζόμενους στις τράπεζες, αλλά και από πολλούς άλλους καθώς η στάση του αυτή συζητήθηκε σε πολλούς χώρους!
116. Το ΝΑΡ (μαζί με τα ΕΑΑΚ) από την άλλη έχει επιχειρήσει να κάνει κάποιες ‘θεωρητικές’ υποτίθεται επεξεργασίες για την ανάγκη κτισίματος ενός ‘νέου εργατικού κινήματος’. (οι επεξεργασίες του ΝΑΡ και των ΕΑΑΚ είναι κατά κανόνα ακατανόητες, αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία) Με βάση αυτές τις ‘επεξεργασίες’ οι επαναστάτες δεν πρέπει να καλούν κοινές συγκεντρώσεις με τους ρεφορμιστές του ΠΑΣΟΚ (επειδή είναι προδότες κλπ- εδώ είναι το ίδιο σκεπτικό με το ΚΚΕ) αλλά ούτε και με τις άλλες αριστερές κινήσεις, ούτε με το ΣΥΝ αλλά ούτε και με το ΚΚΕ γιατί, τελικά, όλοι τους αυτοί είναι ρεφορμιστές και προδότες. Το ΝΑΡ είναι της άποψης πως πρέπει να κτιστεί ένα «νέο εργατικό – συνδικαλιστικό κίνημα».
117. Το ερώτημα είναι βέβαια πώς κτίζεται ένα τέτοιο «νέο εργατικό κίνημα», πέρα και έξω από το υπόλοιπο συνδικαλιστικό κίνημα; Αν δηλαδή έχουν κάποιες δυνάμεις σε ένα χώρο θα φτιάξουν ξεχωριστό σωματείο από τους υπόλοιπους εργαζόμενους; Αν καταφέρουν να πάρουν πλειοψηφία σε ένα σωματείο θα πάρουν απόφαση αυτό το σωματείο να αποχωρήσει από τη ΓΣΕΕ; Να αποχωρήσει από την ομοσπονδία του κλάδου του; Να αποχωρήσει από το Εργατικό Κέντρο της πόλης του; Αν όχι, τότε τα περί «νέου εργατικού κινήματος» κλπ δεν σημαίνουν απολύτως τίποτε. Και αν ναι, τότε είναι σίγουρο πως δεν πρόκειται ποτέ να κάνουν ούτε μισό βήμα μπροστά γιατί η συντριπτική πλειοψηφία των εργαζομένων θα τους θεωρεί τρελούς.
118. Φαίνεται πως η τακτική του πλήρους απομονωτισμού αρχίζει να αλλάζει από φέτος καθώς σε πρόσφατη συνέλευσή τους τα ΕΑΑΚ λίγο πολύ κατέληξαν πως η στάση τους απέναντι στο οργανωμένο κίνημα πρέπει να είναι «εντός, εκτός και εναντίον»!!! Αυτό δείχνει πως και οι ίδιοι καταλαβαίνουν πως η τακτική της πλήρους απομόνωσης των επαναστατών από όλους τους άλλους δεν αποδίδει και τους οδηγεί σε κρίση. Αλλά από την άλλη, με τέτοιες προσεγγίσεις («εντός, εκτός, και εναντίον») δείχνουν πως δεν μπορούν να καταλήξουν σε κάτι θετικό. Όποιος θέλει καταλαβαίνει ότι θέλει, από κάτι τέτοια «επινοημένα παιδιάστικα συνθήματα»… πάντως το «εργατικό κίνημα» που θέλει το ΝΑΡ δεν πρόκειται να καταλάβει λέξη από τέτοιες ανοησίες!
119. Δεν είναι καθόλου τυχαίο που μετά τις «μεγάλες επιτυχίες» των ΕΑΑΚ στις διαδηλώσεις της θεσσαλονίκης το 2003 το ΝΑΡ μπήκε σε κρίση, από την οποία δεν έχει ακόμα μπορέσει να βγει. Όπως έχουμε αναλύσει στη σχετική μπροσούρα που εκδώσαμε, το ΝΑΡ, με τη σημερινή του μορφή δεν έχει καμιά πιθανότητα να ξεπεράσει την κρίση που το μαστίζει. Είναι χαρακτηριστικό ότι εδώ και ενάμιση περίπου χρόνο αποφάσισαν τη διενέργεια συνεδρίου για να λύσουν τα ζητήματα που τους απασχολούν – το συνέδριο ακόμα θα γίνει, πάει από αναβολή σε αναβολή…
120. Αν υπήρχε μία οργάνωση της εξωκοινοβουλευτικής αριστεράς η οποία είχε αριθμητικά τις δυνάμεις να παίξει στην Ελλάδα το ρόλο του καταλύτη για διεργασίες στην κοινωνία για το κτίσιμο μιας νέας αριστεράς κλπ, αυτό είναι το ΝΑΡ, το οποίο έφυγε το ‘90 από το ΚΚΕ παίρνοντας μαζί του όλη την ΚΝΕ που αριθμούσε κοντά στις 15.000 μέλη και το οποίο στην πρώτη του μαζική συνέλευση είχε γεμίσει το Σπόρτινγκ. Αν αναλογιστεί κανείς τον καταλυτικό ρόλο που έχουν παίξει σε άλλες χώρες πολύ μικρότερες δυνάμεις, πχ η LCR στη Γαλλία ή το SSP στη Σκοτία που ξεκίνησαν με λιγότερα από 2000 και 500 μέλη αντίστοιχα, δείχνει τι είδους ανατροπές θα μπορούσε να είχε πετύχει το ΝΑΡ. Η αδυναμία του επομένως δεν έχει να κάνει ούτε με τους μικρούς αριθμούς του, ούτε με αντικειμενικά προβλήματα. Έχει να κάνει αποκλειστικά και μόνο με τη λαθεμένη μεθοδολογία που το διακατέχει – χαοτικό και ασαφές ιδεολογικό στίγμα, λάθος πολιτική και λάθος τακτική.
Συμπέρασμα
121. Στα χρόνια που πέρασαν από το προηγούμενο συνέδριο η Ο δοκιμάστηκε στο επίπεδο της τακτικής. Βρέθηκε αντιμέτωπη με εξαιρετικά σύνθετες και περίπλοκες καταστάσεις και έπρεπε να προχωρήσει σε επιλογές που δεν ήταν καθόλου απλές και εύκολες. Τέτοιες, ήταν, για να θυμηθούμε, το αν θα συμμετείχαμε ή όχι στο «χώρο διαλόγου και κοινής δράσης της αριστεράς», το αν θα συμμετείχαμε στο Φόρουμ, το πώς θα δίναμε τις μάχες από τη σκοπιά μιας αριστερής αντιπολίτευσης στο Φ., το πόση ενέργεια θα ξοδεύαμε στο Φ σε σχέση με την δική μας ανεξάρτητη παρέμβαση, και τελικά το αν θα συμμετείχαμε ή όχι στον ΣΥΡΙΖΑ, αν θα δίναμε κριτική ψήφο στο ΣΥΡΙΖΑ στις εκλογικές αναμετρήσεις του 2004 ή αν θα επαναλαμβάναμε την προηγούμενη θέση για «ψήφο στην αριστερά» γενικά, χωρίς να προτείνουμε συγκεκριμένο κόμμα.
122. Ο τρόπος με τον οποίο η Ο συζήτησε και πήρε τις πιο πάνω αποφάσεις ήταν απόλυτα δημοκρατικός και συλλογικός, συζητώντας κάθε σημαντική στροφή για βδομάδες. Η Ο πήρε όλες τις σχετικές αποφάσεις χωρίς απώλειες μελών, χωρίς εσωτερικές συγκρούσεις και χωρίς καμιά διασάλευση της εσωτερικής της ενότητας και ομοψυχίας. Οι τελικές επιλογές που κάναμε σαν οργάνωση έχουν στεφθεί από πλήρη δικαίωση. Πρόκειται για ένα πολύ σημαντικό τεστ το οποίο πέρασε η Ο.
123. Τελικά η ορθότητα της τακτικής μετριέται από το αποτέλεσμα. Αν το αποτέλεσμα είναι αύξηση του κύρους και της επιρροής, αύξηση των αριθμών και των στελεχών της Ο, τότε οι τακτικές που ακολουθήθηκαν ήταν σωστές. Και σ’ αυτό το επίπεδο η Ο ξεχωρίζει. Όπως εξηγούμε στο επόμενο κεφάλαιο η ανάπτυξη της Ο αυτή την περίοδο είναι εντυπωσιακή. Αυτό το αναγνωρίζουμε όχι μόνο εμείς αλλά και οι απέξω – ακόμα και εχθρικά διακείμενες οργανώσεις. Οι υπόλοιπες οργανώσεις της αριστεράς, δεν μπορούν να υπερηφανευτούν για παρόμοια αποτελέσματα. Μερικές μάλιστα με χαρακτηριστικότερα παραδείγματα τη ΔΕΑ και το ΝΑΡ βρέθηκαν αντιμέτωπες με σοβαρή κρίση, πράγμα εντυπωσιακό μετά από ένα κίνημα πρωτοφανές όπως αυτό του 2003. Άλλες οργανώσεις όπως το ΣΕΚ αποδείξανε πως το μόνο που κατάφεραν να φτιάξουν ήταν μια φούσκα. Συγκρινόμενη λοιπόν με την εικόνα της υπόλοιπης αριστεράς, η επιτυχία της Ο γίνεται ακόμα μεγαλύτερη. Κι αυτό οφείλεται όχι μόνο στις σωστές αναλύσεις και την ιδεολογική και πολιτική καθαρότητα της Ο, οφείλεται και στις σωστές αποφάσεις που πήραμε στο επίπεδο της τακτικής.
