Του Ανδρέα Παγιάτσου
Πριν 60 χρόνια, Μάρτιο μήνα, στη Ρώμη, μπήκαν οι βάσεις για τη σημερινή Ευρωπαϊκή Ένωση (ΕΕ). Στις 25 Μάρτη, φέτος, στη Ρώμη, ετοιμάζονται να «γιορτάσουν» τα 60χρονα του «μεγάλου γεγονότος». Μόνο που όσο και να προσπαθήσουν δεν θα μπορέσουν να κρύψουν την απελπισία τους για τα αδιέξοδα με τα οποία είναι αντιμέτωπη η ΕΕ και η Ευρωζώνη (ΕΖ).
Τα 5 σενάρια του Γιούνγκερ
Στις αρχές Μάρτη ο πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ζαν Κλοντ Γιούνγκερ κατάθεσε στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο μία «Λευκή Βίβλο» με τις «σκέψεις» της Επιτροπής για το μέλλον της ΕΕ.
Ο Γιούνγκερ είναι γνωστός σαν «φανατικός Ευρωπαϊστής». Όμως στη Λευκή του Βίβλο δεν μίλησε για τον «μονόδρομο» της «περισσότερης Ευρώπης» στον οποίο συνηθίζει να αναφέρεται. Μίλησε για τα πιθανά σενάρια με τα οποία ήταν αντιμέτωπη η ΕΕ και η ΕΖ. Και ανέφερε 5 διαφορετικά πιθανά σενάρια (δείτε π.χ. Huffingtonpost 05-03-2017, Ελεύθερος Τύπος 01/03/2017 κλπ):
1. Να συνεχίσουμε όπως είμαστε χωρίς καμία προσπάθεια για αλλαγές. Όμως, με την κρίση που μαστίζει την ΕΕ κάτι τέτοιο θα οδηγούσε σε διαλυτικές τάσεις – κι αυτό το ξέρουν οι επικεφαλής της ΕΕ.
2. Μόνο Κοινή Αγορά. Αυτό σημαίνει εγκατάλειψη της νομισματικής ένωσης για όλους, της κοινής άμυνας, της κοινής εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής ενοποίησης. Θα αποτελούσε ένα τεράστιο, διαλυτικό βήμα προς τα πίσω.
3. Ευρώπη πολλαπλών ταχυτήτων. Εδώ τα πράγματα γίνονται πολύ συγκεκριμένα: «όσοι μπορούν» προχωρούν, οι υπόλοιποι αφήνονται «στην τύχη τους».
4. Λιγότερη Ευρώπη με έμφαση σε επιλεγμένους τομείς όπου μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική. Είναι μια διαφορετική διατύπωση για την Ευρώπη των πολλών ταχυτήτων.
5. Πολύ περισσότερη Ευρώπη, με στόχο το 2025 η Ευρώπη να μιλάει ως μία οντότητα. Αυτή είναι η μόνη πρόταση με «θετική προοπτική» για την ΕΕ και την ΕΖ. Το ζήτημα είναι αν περιέχει οποιοδήποτε ρεαλισμό.
Στην πραγματικότητα το σενάριο είναι ένα
Πίσω από αυτά τα 5 πιθανά σενάρια στην πραγματικότητα υπάρχει μόνο ένα: είναι η Ευρώπη των πολλαπλών ταχυτήτων.
Κι αυτό γιατί το 5ο σενάριο, το μόνο που μιλά για «πολύ περισσότερη Ευρώπη για το σύνολο των χωρών μελών» είναι εντελώς εκτός πραγματικότητας και αποκλείεται.
Τα υπόλοιπα 4 βασικά κατεβάζουν δραματικά τον πήχη και τις προσδοκίες. Αλλά όταν ο πήχης κατεβαίνει για όλους, είναι αφέλεια να πιστεύει κανείς ότι όσες από τις χώρες «θέλουν να φύγουν μπροστά», γιατί έχουν πιο ψηλή παραγωγικότητα, ανταγωνιστικότητα και ισχύ, θα δεχτούν να αφήσουν τις υπόλοιπες να λειτουργούν σαν φρένο στη δική τους πορεία. Έτσι πίσω από τα 5 διαφορετικά σενάρια, αυτό που πρακτικά προκύπτει για την ΕΕ είναι η Ευρώπη των πολλαπλών ταχυτήτων.
Αν κανείς αμφιβάλλει, ας προσέξει τα λόγια της Μέρκελ, στις 3 Φεβρουαρίου, στη Μάλτα (Καθημερινή, 06/03/2017):
«Θα υπάρξει μια ΕΕ διαφορετικών ταχυτήτων, δεν θα συμμετέχουν όλοι κάθε φορά σε όλα τα στάδια της ενσωμάτωσης».
Που θα είναι η Ελλάδα;
Σε ποια ταχύτητα θα είναι η Ελλάδα; Ο τελευταίος εργαζόμενος έχει την απάντηση στο ερώτημα αυτό. Οι μόνοι που φαίνεται πως ακόμα θεωρούν πως είναι και θα παραμείνουν στον σκληρό πυρήνα είναι η κυβέρνηση και τα υπόλοιπα κόμματα του κατεστημένου. Γι’ αυτούς, όποιος λέει το αντίθετο είναι απλά… ανθέλληνας! Όπως ο Economist, για παράδειγμα:
«Συνεχίζουμε να πιστεύουμε ότι αργά ή γρήγορα η Ελλάδα θα αναγκαστεί να αποχωρήσει από την Ευρωζώνη. Τοποθετούμε το ρίσκο του να συμβεί αυτό μέσα σε πέντε χρόνια στο 60%». (Economist Intelligence Unit: Η Ελλάδα θα βγει από το ευρώ, αργά ή γρήγορα, Star 16/02/2017)
Ή όπως ο υπουργός Οικονομικών της Βαυαρίας, Μάρκους Ζέντερ, σε συνέντευξη στην οικονομική εφημερίδα Handelsblatt όπου είπε:
«Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα πρέπει να είμαστε ειλικρινείς και να συζητήσουμε ένα σχέδιο Β΄. Κάποτε θα μας προκύψει (το θέμα). Η Ελλάδα δεν θα αντέξει κατά πάσα πιθανότητα να παραμείνει στην ευρωζώνη». (dikaiologitika.gr 21/03/2017)
Το «όραμα» κλείνει τον κύκλο του
Στην πραγματικότητα το όραμα της «Ενωμένης Ευρώπης» σε καπιταλιστική βάση κείται στο έδαφος καταρρακωμένο. Σε αυτό το μήκος κύματος κινούνται και μια σειρά σοβαροί αναλυτές και διεθνή οικονομικά επιτελεία.
Για παράδειγμα η εφημερίδα Financial Times (3 Μαρτίου) δημοσιεύει άρθρο με τίτλο
«Η Ευρώπη αρχίζει να σκέφτεται το αδιανόητο: τη διάσπασή της»
Σ’ αυτό, ανάμεσα σε άλλα παραθέτει την έκθεση του Ιταλικού think tank «MacroGeo» η οποία αναφέρει
«Μέχρι τον εκλογικό κύκλο του 2021-22 η ΕΕ μπορεί να έχει εισέλθει στα τελευταία 5 χρόνια της ”πραγματικής” ύπαρξής της».
Το σχέδιο της ευρωπαϊκής ενοποίησης σε καπιταλιστική βάση είναι, όπως έχει εξηγήσει άπειρες φορές το «Ξ», έωλο. Αλλά γι’ αυτό το έωλο και καταδικασμένο σχέδιο ο ελληνικός λαός συνεχίζει να ματώνει προδομένος από μια γιαλαντζί «Αριστερά» που ποτέ δεν κατάλαβε τη λειτουργία του καπιταλιστικού συστήματος και την ταξική φυσιογνωμία της ΕΕ και της ΕΖ.
Οι άρχουσες τάξεις της Ευρώπης, και ιδιαίτερα η ελληνική, θα συνεχίσουν να προσπαθούν να κρατάνε το «όραμα» της ΕΕ και της ΕΖ, ζωντανό, για να δικαιολογούν τις πολιτικές της λιτότητας που εφαρμόζουν. Όμως όλο και περισσότερο θα αποτυγχάνουν να πείσουν.
Οι αντιδράσεις στο επίπεδο της κοινωνίας, στην Ελλάδα και παντού θα ενισχύονται, όμως η πραγματικότητα είναι πως η Αριστερά βρίσκεται μακράν των καθηκόντων της αφήνοντας ελεύθερο πεδίο δράσης στην Ακροδεξιά. Για να πάρει η αντίδραση των λαϊκών μαζών συγκεκριμένο και προοδευτικό χαρακτήρα χρειάζεται το κτίσιμο μιας μαζικής Αριστεράς που να είναι διατεθειμένη να δώσει τη μάχη μέχρι το τέλος: για την ανατροπή του σάπιου καπιταλιστικού συστήματος και της αντιδραστικής ΕΕ, για τη διεθνιστική πάλη των λαών, για μια Ευρώπη των εργαζομένων και του σοσιαλισμού.
