Του Ανδρέα Παγιάτσου
Πρέπει να ήταν το πιο μαζικό, το πιο αισιόδοξο, το πιο ενθουσιώδες συνέδριο που διεξήγαγε o ΣΥΝ, από την εποχή της διάσπασης με το Κ.Κ.Ε. το 1991.
Το συνέδριο αυτό μπορεί να θεωρηθεί σαν μια καμπή. Ήταν το πρώτο συνέδριο στην ιστορία του ΣΥΝ για το οποίο υπήρξε τόσο μεγάλο ενδιαφέρον από την κοινή γνώμη. Με αυτή την έννοια, είναι πιθανά το μοναδικό συνέδριο στην ιστορία του κόμματος το οποίο επηρεάζει αισθητά τις πολιτικές εξελίξεις και την πορεία του εργατικού κινήματος.
Το συνέδριο αυτό,
– εδραίωσε την αριστερή στροφή του κόμματος καθώς και την παρουσία του ΣΥΡΙΖΑ στην πολιτική σκηνή
– Ξεκαθάρισε την αποφασιστικότητα του ΣΥΝ να εμπλακεί στα κινήματα και στην ταξική πάλη στο μεγαλύτερο δυνατό βαθμό.
– Απέρριψε με τον πιο καθαρό μέχρι σήμερα τρόπο, την προοπτική της συγκυβέρνησης με το ΠΑ.ΣΟ.Κ.
– Έκλεξε ένα νέο στέλεχος, τον Αλέξη Τσίπρα, με συντριπτικό ποσοστό, 70,4% πρόεδρο, μέσα από μια έντονη αντιπαράθεση με την μετριοπαθή πτέρυγα του κόμματος που στήριξε τον Φώτη Κουβέλη, στέλνοντας ένα μήνυμα φρεσκάδας και ανανέωσης, κι ενισχύοντας παραπέρα την απήχηση του ΣΥΝ.
Ο Αλέκος Αλαβάνος έκανε μια από τις πιο αριστερές ομιλίες του δηλώνοντας το πρωτάκουστο από πρόεδρο του ΣΥΝ: «Ένας είναι ο εχθρός, ο καπιταλισμός».
Μαζί δε με τον νέο πρόεδρο, τον Αλέξη Τσίπρα δήλωσαν ότι στόχος του κόμματος είναι μια κυβέρνηση της αριστεράς, αποκλείοντας ρητά μια κυβέρνηση της κεντροαριστεράς.
Ο Αλέξης Τσίπρας προχώρησε ένα βήμα παραπέρα προκαλώντας και ανοίγοντας μέτωπο με την ηγεσία του ΠΑ.ΣΟ.Κ., με τη δήλωση ότι το ΠΑΣΟΚ δεν έχει κανένα δικαίωμα να συμπεριλαμβάνει τον εαυτό του στην Αριστερά.
Πρόκειται για διεργασίες πολύ σημαντικές, που δείχνουν πως κάτι αλλάζει στην ελληνική κοινωνία.
Τι αντανακλά
Η αριστερά ενισχύει τις δυνάμεις της με γοργούς ρυθμούς. Στις εκλογές, το Σεπτέμβρη, το Κ.Κ.Ε. και ο ΣΥΝ-ΣΥΡΙΖΑ πήραν 8% και 5% αντίστοιχα, από 5% και 3% που έπαιρναν για χρόνια. Οι τελευταίες δημοσκοπήσεις δίνουν 8% στο ΚΚΕ και στον ΣΥΡΙΖΑ μέχρι και 9%. Άμα γίνουν οι αναγωγές, που λαμβάνουν υπόψη τους αναποφάσιστους, η Αριστερά ξεπερνάει το 20% (από 8% πριν δύο χρόνια). Πρόκειται για πραγματικό άλμα ιδιαίτερα για τον ΣΥΡΙΖΑ: η άνοδος του ΚΚΕ αντιστοιχεί σε 60% του ΣΥΡΙΖΑ σε πάνω από 250%!
Αυτό αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές πολιτικές εξελίξεις στην Ελλάδα στην διάρκεια των τελευταίων δύο δεκαετιών!
Παρά τις μεγάλες διαφωνίες που έχει το "Ξ" με την ιδεολογία και την πολιτική που εκπροσωπούν το Κ.Κ.Ε. και ο ΣΥΝ, εντούτοις θεωρεί την άνοδο της αριστεράς ευεργετική για το κίνημα και την κοινωνία.
Γιατί αυτή η άνοδος ενισχύει την αυτοπεποίθηση των εργαζομένων, ενθαρρύνει την ανάπτυξη αγώνων, δημιουργεί την αίσθηση ότι «μπορούμε να παλέψουμε» , και ότι δεν είναι «όλα χαμένα», και ξαναθέτει στην κοινωνία ζητήματα, όπως, ποιος είναι ο δρόμος για να προχωρήσουμε μπροστά, ποιος είναι ο δρόμος για να νικήσουμε, πώς οι τελικά μπορούμε να αλλάξουμε την κοινωνία.
Αυτή η γενική μετατόπιση του πολιτικού πεδίου προς τα αριστερά δημιουργεί ευνοϊκό έδαφος για τις μαρξιστικές ιδέες. Οργανώσεις και ρεύματα τα οποία παλεύουν για την επαναστατική ανατροπή του καπιταλισμού δεν έχουν τίποτα να φοβηθούν από την ενίσχυση των μαζικών κομμάτων της αριστεράς τα οποία δεν είναι επαναστατικά (ΚΚΕ και ΣΥΝ), γιατί αυτή η ενίσχυση εντείνει παράλληλα τις τάσεις ριζοσπαστικής αναζήτησης στην κοινωνία, θέτει αντικειμενικά το ερώτημα «πως μπορεί να ξεπεραστεί η κρίση της κοινωνίας και της οικονομίας που γεννά το καπιταλιστικό σύστημα». Και αυτό το ερώτημα από μόνο του παραπέμπει σε απαντήσεις που μόνο ο μαρξισμός μπορεί να δώσει.
Αντιπαραθέσεις
Στο συνέδριο του ΣΥΝ κάθε άλλο παρά έλειψαν οι αντιπαραθέσεις. Αυτή τη φορά όμως η αριστερή πτέρυγα του κόμματος είχε το πάνω χέρι, και μιλούσε με πολλή αυτοπεποίθηση για την ορθότητα των δικών της απόψεων. Η αριστερή βάση του κόμματος, είπε αυτό που όποιος θέλει να δει βλέπει: Ότι δηλαδή ο λόγος που ο ΣΥΝ έχει σήμερα την εκλογική απήχηση και το κύρος που απολαμβάνει είναι γιατί,
– πρώτον, στο τελευταίο του συνέδριο το 2004 αποφάσισε μια σαφή πορεία προς τα αριστερά και,
– δεύτερον, έδωσε έμφαση στο χτίσιμο του ΣΥΡΙΖΑ
Πραγματικά. Χωρίς την αριστερή στροφή μετά την εκλογική αποτυχία του 2004, χωρίς την εμπλοκή του ΣΥΝ στα κινήματα της πρόσφατης περιόδου, χωρίς την επιθετική αντιπολίτευση του Αλαβάνου ο ΣΥΝ δεν θα μπορούσε ποτέ να σημειώσει τις επιτυχίες της τελευταίας περιόδου.
Με αυτή την αίσθηση της δικαίωσης τα αριστερά στελέχη του ΣΥΝ μίλησαν με ενθουσιασμό για την δικαίωση τις δικές τους τοποθετήσεις και στηλίτευσαν τις Κασσάνδρες της μετριοπαθούς πτέρυγας (λεγόμενη «Ανανεωτική Πτέρυγα») που το 2004 υποστήριζαν ότι αν ο ΣΥΝ πάει περισσότερο αριστερά, και αν ξανασυστήσει τον (κλινικά νεκρό τότε) ΣΥΡΙΖΑ θα οδηγηθεί στον γκρεμό – την συρρίκνωση και την περιθωριοποίηση.
Πολλά αριστερά στελέχη μίλησαν επιθετικά ζητώντας ακόμη περισσότερα βήματα προς τα αριστερά και καταγγέλλοντας τη στάση των μετριοπαθών του ΣΥΝ οι οποία όχι μόνο δεν έκαναν καμία αυτοκριτική για τα λάθη της προηγούμενης περιόδου αλλά επιχείρησαν να βγουν κι επιθετικά.
Αριστερά ή κεντροαριστερά;
Οι μετριοπαθείς του ΣΥΝ, («ανανεωτικοί») επιχείρησαν να μιλήσουν ακόμα και για δικαίωση των απόψεών τους, όταν πρόσφατα ο Αλέκος Αλαβάνος μίλησε για την ανάγκη ο ΣΥΝ να δώσει την δική του πρόταση εξουσίας στην κοινωνία. Η φράση που χρησιμοποίησε ο Αλαβάνος, για μια «κυβέρνηση με πυρήνα την ριζοσπαστική Αριστερά», μπορεί ασφαλώς να ερμηνευθεί με διάφορους τρόπους…
Ο τρόπος που η αριστερή βάση του κόμματος ερμηνεύει αυτή την θέση είναι ότι μέσα από την δυναμική ανάπτυξη του ΣΥΡΙΖΑ θα υποχρεωθεί το Κ.Κ.Ε. να εγκαταλείψει τον απομονωτισμό του και να συνεργαστεί σε μια πλατιά, ενωμένη αριστερά και, έτσι, θα δημιουργηθούν οι προϋποθέσεις για να αποσπαστεί ένα κομμάτι της εργατικής βάσης του ΠΑ.ΣΟ.Κ. Πάνω σ’ αυτή τη βάση θα μπορέσει να υπάρξει μια κυβέρνηση στην υπηρεσία των εργαζομένων, αριστερή, με ένα σοσιαλιστικό πρόγραμμα. Αυτή η προσέγγιση στηρίζεται σε μια μακροπρόθεσμη προοπτική.
Η «ανανεωτική» πτέρυγα από την άλλη, ερμηνεύει την «κυβερνητική πρόταση» του ΣΥΝ σαν κάτι που αφορά το σύντομο μέλλον και, θεωρώντας ότι κάθε συνεργασία με το Κ.Κ.Ε. αποκλείεται, καταλήγει πως, ρεαλιστικά, αυτό σημαίνει συνεργασία με το ΠΑ.ΣΟ.Κ. Οι «ανανεωτικοί» λένε βέβαια, πως μέσα από την άνοδο του ΣΥΝ το ΠΑΣΟΚ θα αναγκαστεί να μετακινηθεί προς τα αριστερά (όμως δεν πείθουν και πολλούς γι’ αυτό… πιθανά ούτε και τους ίδιους τους εαυτούς τους).
Τσίπρας vs Κουβέλη
Παρά τα ενωτικά καλέσματα, τους εναγκαλισμούς και τη διπλωματική γλώσσα, η αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο βασικές πτέρυγες, η οποία δεν έλειπε από το συνέδριο, ήταν συχνά πολύ έντονη. Και αντανακλάστηκε βέβαια στους δύο υποψήφιους για την προεδρία του κόμματος. Το 70% του Αλέξη Τσίπρα δείχνει πως στο εσωτερικό του ΣΥΝ η αριστερά ενισχύεται.
Παρά τις διαφορές και την αντιπαράθεση, όμως, οι δύο υποψήφιοι έχουν κάτι κοινό.
Θεωρούν και οι δύο ότι ο σοσιαλισμός στον οποίο αναφέρονται θα είναι το αποτέλεσμα μεταρρυθμίσεων που θα επιβληθούν από κάποιας μορφής προοδευτικές κυβερνήσεις, σιγά-σιγά και μέσα από το κοινοβούλιο. Ιστορικά, το ρεύμα το οποίο πιστεύει ότι μπορεί να φτάσουμε στην σοσιαλιστική κοινωνία, η οποία να χαρακτηρίζεται από ευημερία, δικαιοσύνη, ισότητα, κοκ, μέσα απ’ αυτό το δρόμο, είναι ο Ρεφορμισμός.
Ρεφορμισμός ή Σοσιαλισμός;
Δυστυχώς όμως ο δρόμος αυτός δεν οδηγεί, ούτε στην ισότητα, ούτε στην δικαιοσύνη, ούτε στην ευημερία – πολύ περισσότερο δεν οδηγεί στον σοσιαλισμό.
Και σ’ αυτό υπάρχει μια μεγάλη ιστορική εμπειρία η οποία δεν επιδέχεται παρανοήσεις. Κατ’ αρχήν στην ίδια τη χώρα μας, όπου το ΠΑΣΟΚ και ο Α. Παπανδρέου ξεκίνησαν από θέσεις που ήταν πιο αριστερές από τις σημερινές θέσεις του ΣΥΝ, αλλά κατέληξαν στο να τα ξεπουλήσουν όλα.
Διεθνώς, η ιστορία των ρεφορμιστικών κομμάτων δείχνει πως υπάρχει ένας κανόνας από τον οποίο δεν μπορούν να ξεφύγουν: όταν δυναμώσουν αρκετά για να διεκδικήσουν συμμετοχή στην εξουσία, εγκαταλείπουν τις σοσιαλιστικές ιδέες. Αυτό, δε, σε συνθήκες μεγάλων επαναστατικών γεγονότων οδηγεί σε ιστορικές προδοσίες.
Η ιστορία της αριστεράς βρίθει από τέτοιες προδοσίες. Οι «αγνοί αριστεροί» οι οποίοι μετατράπηκαν σε διεφθαρμένους γραφειοκράτες είναι άπειροι. Τι διασφαλίζει τη σημερινή ηγεσία του ΣΥΝ από αυτό τον κίνδυνο;
Η απάντηση του ρεφορμισμού σ’ αυτή την επιχειρηματολογία είναι ότι η έννοια της επανάστασης είναι ξεπερασμένη και αποτυχημένη. Αυτή η τοποθέτηση είναι ρηχή και λαθεμένη – θα την απαντήσουμε σε επόμενο άρθρο γιατί εδώ δεν επιτρέπει ο χώρος. Αρκούμαστε όμως να πούμε εδώ πως αυτή η τοποθέτηση δεν απαντά στο ερώτημα «πώς θα τα καταφέρει ο ΣΥΝ να ξεφύγει από τον ιστορικό κανόνα που οδηγεί τέτοια κόμματα σε εγκατάλειψη των αρχών που σήμερα διακηρύσσουν;».
