Σαν σήμερα, στις 21 Φεβρουαρίου 1965, δολοφονήθηκε ο Malcolm X, ακτιβιστής για τα δικαιώματα των μαύρων. Με αφορμή αυτή την επέτειο, δημοσιεύουμε μεταφρασμένη στα ελληνικά την μπροσούρα που έγραψε για τη ζωή και το έργο του η σ. Andrea Enisuoh.
Τα πρώτα χρόνια
«Με αποκαλούσαν τον πιο οργισμένο νέγρο στην Αμερική»
Malcolm X
Ο μικρός Mάλκολμ γεννήθηκε το 1925 στην Ομάχα της Νεμπράσκα. Ήταν πολύ νέος ακόμα όταν η οικογένεια του μετά τις απειλές της Κου Κλουξ Κλαν αναγκάστηκε να φύγει για την Ομάχα. Ήταν μόνο 6 χρονών όταν ο πατέρας του δολοφονήθηκε από μια τοπική ομάδα ρατσιστών. Η ίδια ομάδα είχε νωρίτερα κάψει το σπίτι της οικογένειας του.
Στο σχολείο αναδείχτηκε υποσχόμενος μαθητής με ταλέντο και ενθουσιασμό που υπάρχει σε όλους τους νέους ανθρώπους. Δυστυχώς, όπως και με αρκετούς άλλους νέους μαύρους ακόμα και σήμερα, το σύστημα είναι ανίκανο ή απρόθυμο να αναπτύξει αυτά τα ταλέντα και τους πόθους τους. Αντί γι’ αυτό πρέπει να συντρίβονται. Ο δάσκαλος του είπε ότι το όνειρο του να γίνει δικηγόρος ήταν «μη ρεαλιστικό για έναν αράπη».
Μετά το σχολείο ο Mάλκολμ στράφηκε στα μικροεγκλήματα και πέρασε κάποιο χρόνο σε αναμορφωτήρια. Το 1945 καταδικάστηκε σε 8-10 χρόνια φυλακή για κλοπή. Κατά πάσα πιθανότητα η σκληρότητα της ποινής προκλήθηκε από την οργή των ενόρκων αφού τους είπαν ότι ο Mάλκολμ έλαβε βοήθεια από τη λευκή ερωμένη του.
Στα πρώτα 20 χρόνια της ζωής του, ο Malcolm X δε βίωσε τίποτα άλλο από ρατσισμό. Ήταν αυτές οι εμπειρίες που τον απομάκρυναν πρώτα από τους λευκούς και ύστερα από όλο το αμερικανικό σύστημα. Αργότερα άρχισε να καταλαβαίνει ότι το «αμερικανικό σύστημα» που απέτυχε να του προσφέρει οποιαδήποτε ελπίδα για ένα αξιοπρεπές μέλλον ήταν το καπιταλιστικό σύστημα. Εμείς πιστεύουμε ότι η πολιτική κατανόηση των ατόμων διαμορφώνεται με τις καθημερινές τους εμπειρίες. Ήταν οι προσωπικές συνθήκες και οι αυξανόμενες εμπειρίες του Mάλκολμ που τον οδήγησαν στο σωστό συμπέρασμα: «Δεν μπορείς να έχεις καπιταλισμό χωρίς ρατσισμό».
Στη διάρκεια του πρώτου χρόνου στη φυλακή, ο Mάλκολμ εξέφρασε την απογοήτευση και την απελπισία του με το μόνο τρόπο που ήξερε. Συνειδητά απομονώθηκε όχι μόνο από τους φρουρούς της φυλακής, αλλά επίσης από τους άλλους συγκρατούμενους του. Χρησιμοποίησε τελικά το χρόνο του για να μορφωθεί. Άρχισε μαθήματα αγγλικών και λατινικών και διάβαζε τόσο λαίμαργα, ακόμα κι όταν έσβηναν τα φώτα, ώστε έβλαψε μόνιμα την όραση του.
Ήταν στη φυλακή που τελικά ο Mάλκολμ προσχώρησε στο «Έθνος του Ισλάμ», μια μουσουλμανική οργάνωση μαύρων που πρέσβευε τον διαχωρισμό τους από τους λευκούς σαν το μόνο τρόπο που θα προωθούσε τη φυλή των μαύρων. Ήταν αυτή η ριζοσπαστική αίρεση που του παρουσιάστηκε σαν «η φυσική θρησκεία για τον μαύρο» η οποία φάνηκε να του δίνει διέξοδο. Ο Mάλκολμ την άρπαξε με όλη του την ψυχή και την καρδιά.
Το Έθνος του Ισλάμ
«Κάθε φορά που έχω μια θρησκεία η οποία δε με αφήνει να αγωνιστώ για το λαό μου, λεω: Στο διάολο να πάει αυτή η θρησκεία. Γι’ αυτό είμαι Μουσουλμάνος»
Malcolm X
Το «Έθνος του Ισλάμ» ιδρύθηκε το 1931 από τον Γουάλλας Nτ. Φαρντ. Ο Φαρντ παρουσιαζόταν σαν μουσουλμάνος προφήτης και κήρυσσε το μήνυμα της «συγχώρεσης των μαύρων δια μέσου του Ισλάμ». Υποστήριζε ότι «ο Ασιάτης μαύρος άντρας» ήταν ο πρώτος κάτοικος της γης. Στη λευκή φυλή δόθηκαν 6.000 χρόνια για να κυβερνήσει και τελικά οι λευκοί και ο χριστιανισμός τους θα καταστρεφόταν. Ο Eλάιτζα Μοχάμεντ που έγινε ηγέτης του «Έθνους του Ισλάμ» μετά την εξαφάνιση του Φαρντ το 1934, ανέπτυξε παραπέρα αυτή τη θεωρία. Ισχυριζόταν ότι η φυλή των μαύρων κατοικούσε στο φεγγάρι και κάποια στιγμή η γη και το φεγγάρι ήταν ένα. Ένας μαύρος επιστήμονας, ο Γιάκομπ, υποτίθεται ότι προκάλεσε μια έκρηξη που τα χώρισε πριν 6.000 χρόνια. Οι πρώτοι άνθρωποι που κατοίκησαν τη γη ήταν μια φυλή μαύρων που λεγόταν Σαμπάζ.
Ενώ αυτές οι θεωρίες φαίνονται εξωπραγματικές, δεν απέχουν πολύ από τη χριστιανική θεωρία του Αδάμ της Εύας και του κήπου της Εδέμ. Εν πάση περιπτώσει, ο χριστιανισμός των λευκών σε όλες του τις παραλλαγές αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια των αιώνων. Χρησιμοποιήθηκε για να δικαιολογήσει τη σκλαβιά, το ρατσισμό, τον ιμπεριαλισμό. Είναι η θεωρία που τη χρειαζόταν η άρχουσα τάξη για να συνεχίσει να επικρατεί.
Η έλξη του «Έθνους του Ισλάμ» για τους μαύρους διαφαίνεται στην ξεκάθαρη δυνατότητά του να δίνει φωνή στη δυσαρέσκεια και το θυμό που υπήρχε μέσα σε κάθε κοινότητα μαύρων. Χρησιμοποιούσαν ριζοσπαστική ρητορική και ήταν από τους πιο ένθερμους υποστηρικτές της «μαύρης υπερηφάνειας». Αλλά η διαχωριστική θεωρία και η άρνηση για ενεργητική συμμετοχή στον αγώνα για τα πολιτικά τους δικαιώματα τους άφησε απλούς παρατηρητές στο περιθώριο του κινήματος. Παρήγαγαν περήφανα βιβλία για την ιστορία των μαύρων. Αποβάλλοντας τα επώνυμά τους σαν ενδείξεις της σκλαβιάς, τα αντικατέστησαν με την κατάληξη «Χ». Οι πιστοί έπρεπε να ακολουθούν έναν αυστηρό κώδικα απαγορεύσεων: όχι χοιρινό, καπνό, αλκοόλ, ναρκωτικά, εξωσυζυγικό σεξ. Η συμμετοχή στην πολιτική δράση με μη μουσουλμάνους δεν ήταν επιτρεπτή. Μέχρι την ικανοποίηση του αιτήματός τους για ξεχωριστό κράτος, οι μουσουλμάνοι δεν έπρεπε να έχουν κοινωνική, πολιτική ή θρησκευτική επαφή με τους λευκούς. Απαιτούσαν αυτοδιάθεση, ανεξάρτητη πολιτεία των μαύρων στην Αμερική ή επιστροφή στην Αφρική.
Σαν μαρξιστές πιστεύουμε ότι αυτή η πολιτική είναι θεμελιακά λάθος. Πιστεύουμε ότι η συνεχιζόμενη διαίρεση της εργατικής τάξης στη βάση του ρατσισμού θα αποδυναμώσει πολύ τη δυναμική του αγώνα ενάντια στον καπιταλισμό. Μπορεί επίσης να ενισχύσει την πολιτική της άρχουσας τάξης που προσπαθεί να διατηρήσει τους διχασμούς μέσα στην εργατική τάξη. Για να κρατήσει τους μαύρους και άσπρους εργάτες διχασμένους, η άρχουσα τάξη δημιούργησε και ανέθρεψε οργανώσεις όπως η Kου Kλούξ Kλάν (ΚΚΚ).
Ενώ κρατάμε αυτή τη θέση, δεν αντιμετωπίζουμε υπεροπτικά τους μαύρους που έλκονται από τις εθνικιστικές ιδέες. Θα υποστηρίζαμε το δικαίωμα για αυτοδιάθεση για κάθε έθνος που το επιθυμεί, αλλά επίσης έχουμε καθήκον να ξεκαθαρίσουμε ότι αυτό είναι μη ρεαλιστικό σε συνθήκες καπιταλισμού. Ας δούμε το παράδειγμα του σιωνισμού, τη δημιουργία του κράτους του Ισραήλ σε καπιταλιστική βάση. Το Ισραήλ δεν έγινε ασφαλής τόπος για τους Εβραίους. Αποτελεί το ένοπλο στρατόπεδο του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού. Η δημιουργία ξεχωριστού κράτους μαύρων στην Αμερική θα δημιουργούσε ακόμα μεγαλύτερες δυσκολίες. Μέχρι τη δεκαετία του ‘60, οι μαύροι δεν ήταν πλειοψηφία σε καμία Πολιτεία των ΗΠΑ. Δύο στους τρεις μαύρους ζούσανε σε πόλεις. Έτσι για να δημιουργηθεί ένα έθνος μαύρων έπρεπε δεκάδες εκατομμύρια μαύρων και λευκών να ξεριζωθούν βίαια.
Ο εθνικισμός των μαύρων δεν είναι το ίδιο πράγμα με τον ρατσισμό των μαύρων. Ασφαλώς, αν το πάμε σε γελοίους εξτρεμισμούς μπορεί να αποβεί εντελώς αντιδραστικός. Ο Λούις Φάρακαν, σημερινός ηγέτης του «Έθνους», χρησιμοποιεί τον εθνικισμό των μαύρων για να δικαιολογήσει τον «μαύρο καπιταλισμό». Ο Mάλκολμ X σαν ηγέτης του «Έθνους του Ισλάμ» συναντήθηκε με την ΚΚΚ για να συζητήσει τρόπους εξασφάλισης του ξεχωριστού κράτους. Εν πάση περιπτώσει, πολλοί απλοί μαύροι που συμπεραίνουν ότι δεν υπάρχει δρόμος έξω από το καπιταλιστικό σύστημα γυρνάνε στις ιδέες του διαχωρισμού. Η δουλειά των μαρξιστών είναι, όχι να απορρίπτουν τους μαύρους που καταλήγουν σε αυτό το συμπέρασμα, αλλά να δείξουν ότι ο αγώνας για σοσιαλιστική επανάσταση είναι ο μόνος δρόμος για την απελευθέρωση των μαύρων.
Από μερικές εκατοντάδες υποστηρικτές αρχικά, στις αρχές της δεκαετίας του ‘60 το «Έθνος του Ισλάμ» έφτασε να έχει 100.000 μέλη. Οι απελευθερωτικοί αγώνες που σάρωναν Αφρική και Ασία εκείνη την περίοδο αναμφίβολα επέδρασαν στους μαύρους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η φυλετική υπερηφάνεια ήταν ενισχυμένη ανάμεσα στο σύνολο του μαύρου πληθυσμού. Ήταν χάρη στη δυναμική αυτού του νέου κύματος αυτοπεποίθησης που το «Έθνος του Ισλάμ» μπόρεσε να αναπτυχθεί. Ο Malcolm X ήταν ένας από τους πιο γνωστούς εκπροσώπους του και οι ρητορικές του ικανότητες τραβούσαν ένα νέο τμήμα της νεολαίας προς τη θρησκεία. Ακόμα και τα ΜΜΕ αβαντάριζαν τους «Μαύρους Μουσουλμάνους». Ένα τμήμα της άρχουσας τάξης αναγνώρισε ότι τελικά θα ήταν αναγκασμένοι να κάνουν παραχωρήσεις στις μάζες των μαύρων της Αμερικής. Έτσι επίτηδες πρόβαλαν το «Έθνος» σαν τη μοχθηρή πλευρά του κινήματος των μαύρων, ενισχύοντας έτσι το «νομιμόφρον» και ειρηνικό ρεύμα του Mάρτιν Λούθερ Κινγκ.
Αποτέλεσε συνειδητή στρατηγική του «Έθνους του Ισλάμ» να στοχεύσει στις φυλακές σαν έδαφος για στρατολόγηση. Αυτό πρέπει να αναχθεί πίσω στο 1942, όταν ο Eλάιτζα Mοχάμεντ και 62 από τους ακόλουθούς του κατηγορήθηκαν για άρνηση κατάταξης στο στρατό (η θρησκεία τους δεν τους επιτρέπει να υπηρετήσουν στις ένοπλες δυνάμεις) και φυλακίστηκαν για τρία χρόνια. Ενώ ήταν στη φυλακή, ο Mοχάμεντ αναγνώρισε το γόνιμο έδαφος που υπήρχε για κάθε ριζοσπαστική ιδέα ανάμεσα σε αυτούς που ήταν γνωστοί σαν οι μαύροι των δρόμων. Πολύς χρόνος και ενέργεια διατέθηκε αποκλειστικά για το κέρδισμα φυλακισμένων.
Αλλά για πολλούς, οι «Μαύροι Μουσουλμάνοι» ήταν γεμάτοι με αντιφάσεις. Δεν ήταν αρκετό απλά να επιτίθενται στην κοινωνία των λευκών και να διακηρύσσουν την ενότητα των μαύρων. Στις αρχές της δεκαετίας του ‘60, διαδηλώσεις, καθιστικές διαμαρτυρίες και πορείες απλώθηκαν σε κάθε πολιτεία. Την ώρα που οι μαύροι μαχητές ασχολούνταν με μαζική δράση, το «Έθνος» δεν έκανε τίποτα. Χτυπούσαν τη στρατηγική του κύριου ρεύματος των πολιτικών δικαιωμάτων, αλλά παρόλα αυτά δεν θα πρόσφεραν κανένα εναλλακτικό αγώνα έξω από τα όρια της δικής τους οργάνωσης.
Ο Malcolm X έγινε λαϊκός ηγέτης του «Έθνους». Έπεσε με τα μούτρα στη δουλειά και στην κοινότητα των μαύρων. Αναδείχθηκε σαν γνωστή φιγούρα στον τύπο. Πολύ περισσότερο ικανός από τον Eλάιτζα Μοχάμεντ να μετρήσει τα αισθήματα των νέων μαύρων, απογοητεύτηκε από τους περιορισμούς της οργάνωσης. Όταν τελικά έφυγε το 1964 από αυτούς, έλεγε:
«Αν έχω αποκτήσει οποιαδήποτε προσωπική απογοήτευση μέχρι τώρα ήταν γιατί πραγματικά πίστεψα πως το «Έθνος του Ισλάμ» θα μπορούσε να αποτελέσει μία ακόμα μεγαλύτερη δύναμη στον αγώνα για την ενότητα των μαύρων αν συμμετείχε σε μεγαλύτερη δράση».
Όλο και περισσότερο ακουγόταν στις κοινότητες των μαύρων πως «αυτοί οι μουσουλμάνοι μιλάνε πολύ αλλά δεν κάνουν τίποτα». Αν και τελικά η διάσπαση ανάχθηκε σε εσωτερικές διαφορές, δεν υπάρχει αμφιβολία πως αυτός ο πόθος του να οργανώσει πολιτικά τους μαύρους σε δράση ήταν ένας σπουδαίος παράγοντας. Στην πρώτη συνέντευξη τύπου μετά τη διάσπαση ακόμα υπερασπιζόταν το «Έθνος», τον Eλάιτζα Μοχάμεντ και την πολιτική του «πίσω στην Αφρική», αλλά είπε:
«η γραμμή “πίσω στην Αφρική” είναι ένα πρόγραμμα μακράς διαρκείας. Και ενώ δεν είναι υλοποιήσιμη ακόμα, 22 εκατ. από το λαό μας είναι ακόμα εδώ στην Αμερική και χρειάζονται καλύτερη τροφή, ένδυση, στέγη, δουλειά τώρα αμέσως. Τώρα που έχω περισσότερη ανεξαρτησία στη δράση έχω σκοπό να χρησιμοποιήσω μια πιο ευέλικτη προσέγγιση στο πώς να δουλέψουμε με άλλους για να βρούμε μια λύση στο πρόβλημα».
Το κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων
«Η επανάσταση των μαύρων είναι κάτι πολύ περισσότερο από έναν αγώνα για τα δικαιώματα των μαύρων. Είναι αλληλομπλεγμένα ρατσισμός, φτώχεια, ιμπεριαλισμός, μιλιταρισμός, δεινά που είναι βαθιά ριζωμένα στην όλη δομή της κοινωνίας μας»
Mάρτιν Λούθερ Κινγκ
«Από τη στιγμή που ο Τζορτζ Ουάσινγκτον δεν κέρδισε την ανεξαρτησία αυτής της χώρας χωρίς τη βία… και εσείς με διδάξατε να θαυμάζω τους ήρωες, τότε ήρθε η ώρα να καταλάβετε πως έχω διαβάσει τα βιβλία σας καλά»
Malcolm X
Το τεράστιο κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων των δεκαετιών 1950-60 μέχρι τις αρχές του ‘70 τάραξε συθέμελα την Αμερική. Ήταν ένα κίνημα που με τον ένα ή τον άλλο τρόπο άγγιξε κάθε οικογένεια μαύρων στις ΗΠΑ. Διεθνώς σε όλη την Αφρική, Καραϊβική και ακόμα και στην Ευρώπη, οι μαύροι οπλίστηκαν με νέα αυτοπεποίθηση. Φαινόταν πως σε κάθε ήπειρο γινόταν ένας απελευθερωτικός αγώνας. Δεν ήταν εξαίρεση ούτε η Αμερική, η «χώρα της ελευθερίας».
«Τζιμ Κρόου» (φυλετικός διαχωρισμός)
Αυτός ήταν ένας αγώνας που έπρεπε να γίνει. Οι μαύροι Αμερικάνοι δεν αντιμετώπιζαν μόνο τη φτώχεια, αλλά ένα ανήθικο, ρατσιστικό κοινωνικό σύστημα που ήταν γνωστό σαν «Τζιμ Κρόου» (φυλετικός διαχωρισμός). Στο Νότο τα δικαιώματα ψήφου, οργάνωσης ακόμα και του συνέρχεσθαι απαγορεύτηκαν για τους μαύρους. Φυλετικά ξεχωριστά σχολεία, μέσα συγκοινωνίας, δημόσιες τουαλέτες κλπ, έφερναν τους μαύρους στις χειρότερες συνθήκες.
Το «Τζιμ Κρόου» δεν ήταν απλά μια απαίσια νομοθεσία που εξελίχθηκε μέσα στο χρόνο. Ήταν ένα προσεχτικά σχεδιασμένο και εκτελεσμένο κοινωνικό σύστημα που προερχόταν από την άρχουσα τάξη. Σε καιρούς οικονομικής κρίσης, η άρχουσα τάξη συχνά χρησιμοποιεί το ρατσισμό για να διαιρεί τους εργαζόμενους. Επίσης τον χρησιμοποιεί για να υποβιβάσει τους μισθούς και τις εργασιακές συνθήκες, παρέχοντας έτσι φτηνή εργασία. Πριν το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, στο Νότο υπήρχαν τεράστια κομμάτια γης και ακόμα τεράστια έλλειψη εργατικών χεριών. Στερώντας τα δικαιώματα στους μαύρους, έδωσε στα αφεντικά τη δυνατότητα να τους σπρώξουν στη δουλειά με εξαιρετικά χαμηλά μεροκάματα. Μετά το 2ο παγκόσμιο πόλεμο, ο εκσυγχρονισμός της αγροτικής καλλιέργειας έλυσε το πρόβλημα των αφεντικών και οι μαύροι κυριολεκτικά εκδιώχθηκαν από τη γη. Τώρα, μετά τον πόλεμο, υπήρχε έλλειψη εργατών στα εργοστάσια του Βορρά. Άρχισε έτσι η μετανάστευση μεγάλου αριθμού μαύρων στο Βορρά. Συνεχίστηκε στις δεκαετίες 1950-60 και δημιούργησε τα γκέτο των μαύρων που βλέπουμε σήμερα.
Στη διάρκεια του 2ου παγκοσμίου πολέμου, πάνω από 3 εκ. μαύροι κατατάχτηκαν στο στρατό. Πάνω από 500.000 πολέμησαν και πολλοί πέθαναν για να «υπερασπίσουν τη δημοκρατία» σε φυλετικά απομονωμένες μονάδες. Αυτοί που επέστρεψαν, το έκαναν ξέροντας ότι τα πράγματα ποτέ δε θα είναι τα ίδια. Οι μαύροι επέστρεψαν προσδοκώντας και έτοιμοι να αγωνιστούν για αλλαγή.
1954 – Απόφαση του Ανώτατου Δικαστηρίου
Συχνά υπήρχαν δικαστικοί αγώνες από την πλευρά των μαύρων για να σταματήσει ο φυλετικός διαχωρισμός, αλλά είχαν μικρή επίδραση πριν το 1954. Τώρα η άρχουσα τάξη κατανόησε ότι κάτι έπρεπε να αλλάξει. Στην Αφρική και την Ασία υπήρξαν τεράστια κινήματα για ανεξαρτησία ενάντια στην στρατιωτική και οικονομική κυριαρχία του ιμπεριαλισμού. Η αποικιακή κυριαρχία στην προηγούμενή της μορφή έπνεε τα λοίσθια. Η ιμπεριαλιστική Αμερική βρέθηκε να πρέπει να διαπραγματευτεί με νέες «διεκδικητικές» κυβερνήσεις μαύρων. Για να διατηρήσει την επιρροή της, η Αμερική έπρεπε να προσπαθήσει να πείσει αυτές τις κυβερνήσεις ότι ήταν φιλική προς τους μαύρους. Μ’ αυτόν τον τρόπο κοίταζαν να κάνουν διακοσμητικές αλλαγές για την πατρίδα τους.
Αυτός ήταν ο λόγος για την απόφαση του ανώτατου δικαστηρίου που το 1954 κήρυξε παράνομο τον διαχωρισμό στα σχολεία. Αλλά αντί να ικανοποιηθούν οι μαύροι στην Αμερική, οδηγήθηκαν στο να ζητάνε κι άλλα. Απαιτούσαν το δικαίωμα για ψήφο και με θάρρος πήγαιναν να γραφτούν στους καταλόγους.
Λιντσαρίσματα
Υπήρξε πάντα σταθερή αντίσταση από την αστική τάξη στην αποδυνάμωση του «Τζιμ Κρόου». Το Δημοκρατικό κόμμα του Νότου αποτελούνταν από μερικούς μικροαστούς και ήταν βασισμένο στο ρατσιστικό σύστημα. Γιατί ενώ η εκβιομηχάνιση ενίσχυσε οικονομικά τις μεγάλες καπιταλιστικές εταιρίες, οι μικροαστοί ακόμα χρειάζονταν να εκμεταλλεύονται τους μαύρους για να κάνουν τις περιουσίες τους.
Για να διατηρηθεί το σύστημα «Τζιμ Κρόου», τα λιντσαρίσματα και τα ρατσιστικά εγκλήματα έγιναν κοινός τόπος. Οι μαύροι που πήγαν να ψηφίσουν δολοφονήθηκαν και όποιοι μαύροι με οποιοδήποτε τρόπο αγωνίστηκαν για τα δικαιώματά τους αντιμετωπίστηκαν με ένα καθεστώς τρόμου.
Τα λιντσαρίσματα έγινα βασικό συστατικό του συστήματος «Τζιμ Κρόου». Αντί να σταματήσουν, έγιναν θεσμός. Πολλοί άνθρωποι ταξίδευαν για μίλια για να δουν το λιντσάρισμα ενός μαύρου, ακόμα και με εκπτώσεις στο τρένο. Γινόταν συγκεντρώσεις με ομιλητές του Δημοκρατικού κόμματος πριν τα λιντσαρίσματα, τραβιόντουσαν ακόμα και φωτογραφίες και πουλιόντουσαν για σουβενίρ.
Το 1955 τα πράγματα άρχισαν να αλλάζουν. Ο Εμέτ Τιλ, ένα 14χρονο μαύρο αγόρι από το Σικάγο, επισκεπτόταν την οικογένειά του στο Μισισιπή. Καθώς προερχόταν από το Βορρά, οι λευκοί του Νότου θεώρησαν ότι έχει ιδέες πάνω από τα μέτρα του. Το τελικό χτύπημα ήρθε όταν φλέρταρε μια λευκή γυναίκα.
Για το «έγκλημά» του χτυπήθηκε, πυροβολήθηκε στο κεφάλι και το πτώμα του ακρωτηριάστηκε. Ωστόσο δεν επιτράπηκε ο θάνατός του να περάσει σαν ακόμα ένα λιντσάρισμα. Η μητέρα πήρε το πτώμα πίσω στο Σικάγο και ζήτησε μια κηδεία με ανοιχτό φέρετρο. Έτσι όλος ο κόσμος μπορούσε να δει τι είχε κάνει η Αμερική στο γιο της. Πάνω από 250.000 άνθρωποι ήρθαν να δουν το πτώμα. Το περιοδικό Τζετ δημοσίευσε μια εικόνα του ακρωτηριασμένου πτώματος του Εμμέτ που σόκαρε κάθε μαύρη κοινότητα. Συναντήσεις καλούνταν σε κάθε γκέτο μαύρων. Απλώνονταν αιτήματα για αποστολή στρατού στο Μισισιπή, για να προστατέψει του μαύρους όχι μόνο στο Νότο, αλλά και στο Βορρά. Η μητέρα του Τιλλ ζήτησε συνάντηση με τον πρόεδρο Αϊζενχάουερ, αλλά απορρίφτηκε. Αντί γι αυτό, το FBI στάλθηκε να ερευνήσει το ποιος οργάνωσε όλες αυτές τις διαμαρτυρίες. Μία δίκη «μαϊμού», με ένα σώμα ενόρκων που αποτελούνταν αποκλειστικά από λευκούς, άφησε ατιμώρητους τους δολοφόνους. Παντού μπορούσαν να ακουστούν αιτήματα για δράση και για διαδηλώσεις. Η κατάσταση είχε αρχίσει να αλλάζει.
Μποϋκοτάζ των λεωφορείων του Μοντγκόμερι
Μέσα σε αυτό το σκηνικό άρχισε να εξελίσσεται το μαζικό κίνημα. Η δράση άρχισε στο Μοντγκόμερι της Αλαμπάμα. Το Δεκέμβριο του 1955, η Ρόζα Παρκς, μια αγωνίστρια στην Εθνική Ένωση για την Ανάδειξη των Μαύρων (ΕΕΑΜ) έκανε την κίνησή της.
Η αστική συγκοινωνία στο Μοντγκόμερι ήταν τελείως φυλετικά διαχωρισμένη με προτεραιότητα στους λευκούς για τις καλύτερες θέσεις. Ενώ ο κύριος όγκος των επιβατών αποτελούνταν από μαύρους (70%) έπρεπε να στοιβάζονται στα πίσω καθίσματα των λεωφορείων. Αν όλες οι θέσεις των λευκών ήταν πιασμένες, τότε δικαιούνταν να απαιτήσουν από τους μαύρους να τους δώσουν τη θέση τους. Όταν ένας λευκός ζήτησε τη θέση της Ρόζας Παρκς, εκείνη αρνήθηκε λέγοντας ότι είναι κουρασμένη από τη δουλειά και βαρέθηκε να συμβιβάζεται. Για το λόγο αυτό συνελήφθηκε και τιμωρήθηκε με πρόστιμο 10 δολαρίων. Μαζί με έναν μαύρο συνδικαλιστή, τον Ε. Nίξον, αποφάσισαν ότι ήταν ώρα για αντίδραση και χρησιμοποίησαν την υπόθεση της Ρόζα για να οργανώσουν μποϋκοτάζ στα λεωφορεία.
Η καμπάνια οργανώθηκε μέσα από τις εκκλησίες που ήταν ο κορμός της μαύρης κοινότητας. Οι εκκλησιαστικοί επίτροποι που ήταν οι κατεξοχήν αποδεκτοί ηγέτες της μαύρης κοινότητας προσεγγίστηκαν για να ηγηθούν της προσπάθειας. Ένας από αυτούς που δέχτηκαν, ήταν ένας νεαρός επίτροπος στην πόλη, ο Mάρτιν Λούθερ Κινγκ. Έμελλε να γίνει ένας από τους πιο γνωστούς εκπροσώπους του αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα.
Όλη η μαύρη κοινότητα της περιοχής συσπειρώθηκε πίσω από το μποϋκοτάζ. Καθώς το μποϋκοτάζ συνεχιζόταν για κάθε μέρα για έναν περίπου χρόνο, τα αιτήματα γίνονταν όλο και πιο δυναμικά. Ενώ η καμπάνια αρχικά ζητούσε πιο «ανθρώπινη» αντιμετώπιση των μαύρων στα λεωφορεία, σύντομα κατάλαβαν ότι έπρεπε να προχωρήσουν ως το τέλος, και κατέληξαν να απαιτούν το τέλος του φυλετικού διαχωρισμού στα λεωφορεία.
Ακόμα και με την υποστήριξη του συνόλου της κοινότητας, ήταν ένας μακρύς και δύσκολος αγώνας. Ένα περίπλοκο σύστημα από ιδιωτικά αυτοκίνητα έπρεπε να χρησιμοποιηθεί για να μεταφέρει τους μαύρους. Ο Mάρτιν Λούθερ Κινγκ έκανε έκκληση να έρθουν στο Μοντγκόμερι 100 station wagon για να προσφέρουν δωρεάν υπηρεσίες στους μαύρους. Μερικοί συμπαθούντες λευκοί μετέφεραν με τα αυτοκίνητά τους μαύρους, ενώ άλλοι ήταν αναγκασμένοι να περπατάνε μίλια κάθε μέρα για να πάνε στη δουλειά. Αλλά το πείσμα μεγάλωνε κάθε μέρα. Μια μεσόκοπη μαύρη, όταν ρωτήθηκε από έναν ρεπόρτερ γιατί περπατάει, απάντησε: «για μένα, για τα παιδιά μου και για τα εγγόνια μου».
Το πείσμα των ρατσιστών όμως επίσης μεγάλωνε. Το «Συμβούλιο των λευκών πολιτών» αναπτύχθηκε και μαζικοποιήθηκε σαν η κύρια οργάνωση ενάντια στο μποϋκοτάζ σε όλη τη διάρκεια εκείνης της περιόδου. Η βία άρχισε να εξαπλώνεται και κατά τη διάρκεια της καμπάνιας έγιναν τουλάχιστον 8 βομβιστικές επιθέσεις. Η ΚΚΚ έκανε μεγάλες θεαματικές εκφοβιστικές συγκεντρώσεις. Μετά από 6 μήνες μποϋκοτάζ, έγινε ένα δεύτερο παρόμοιο στη Φλόριντα, που ανάγκασε την τοπική εταιρία συγκοινωνιών να κλείσει. Έντεκα μήνες μετά η μάχη είχε κερδηθεί. Η τεράστια πίεση οδήγησε στην κατάργηση του φυλετικού διαχωρισμού στα λεωφορεία του Μοντγκόμερι. Η μαύρη κοινότητα πήρε μια πρώτη γεύση του τι μπορούσε να πετύχει η μαζική δράση, εξακολουθούσε όμως να απαιτεί πολλά περισσότερα.
Μετά το μποϋκοτάζ στο Μοντγκόμερι, ο Mάρτιν Λούθερ Κινγκ έγινε ιδιαίτερα σεβαστός για τα ηγετικά του προσόντα. Πάντως ο Malcolm X γρήγορα απέρριψε τις ιδέες του για ειρηνική δράση και μη βία, σαν ιδέες που αφοπλίζουν τη μαύρη κοινότητα.
«Δεν χρειάζεται να κριτικάρεις τον σεβασμιότατο Kινγκ. Οι πράξεις του τον κριτικάρουν από μόνες τους. Κάθε νέγρος που διδάσκει τους άλλους νέγρους να γυρνάνε και το άλλο μάγουλο, τους αφοπλίζει».
Διαχωρισμός στα σχολεία
Στο τέλος της δεκαετίας του 1950 εμφανίστηκε η υπόθεση Μπράουν εναντίον Μπράουν, μια υπόθεση ενάντια στις διακρίσεις στα σχολεία. Αλλά θα χρειαζόταν κάτι πολύ παραπάνω από γραπτές διατάξεις για να έχουμε οποιαδήποτε πρακτική αλλαγή.
Στο Λιτλ Ροκ του Άρκανσας, το 1957, ήρθε η πρώτη κύρια σύγκρουση για την κατάργηση του διαχωρισμού στα σχολεία.
Εννιά μαύροι νέοι ήρθαν να παρακολουθήσουν το σχολείο της πόλης. Ο κυβερνήτης Όρβαλ Φόμπους, ήταν Δημοκρατικός και είχε εκλεγεί με την υποστήριξη οργανώσεων όπως η ΕΕΑΜ και του συνδικαλιστικού κινήματος. Ωστόσο σύντομα μετά την εκλογή του, πέταξε το φιλελεύθερο προσωπείο του. Ποντάροντας στη δυσαρέσκεια που υπήρχε ανάμεσα στους λευκούς για την πρόσμιξη με τους μαύρους, έγινε ένας σκληρός ρατσιστής. Αρνούνταν να υποστηρίξει οποιοδήποτε νόμο για μικτά σχολεία. Οι ρατσιστικές συμμορίες της περιοχής προσπάθησαν να εμποδίσουν με φυσική βία τους νεαρούς να πάνε στο σχολείο. Η πίεση έσπρωξε τον πρόεδρο Αϊζενχάουερ να κινηθεί. Έστειλε ομοσπονδιακά στρατεύματα να διασφαλίσουν την προσέλευση των μαύρων μαθητών στο σχολείο. Το γεγονός ότι η κυβέρνηση αναγκάστηκε να επέμβει, αντιμετωπίστηκε σαν άλλη μία νίκη για το κίνημα των μαύρων και αποθάρρυνε πολύ τους ρατσιστές.
Καθιστικές διαμαρτυρίες και διαδρομές της ελευθερίας
Μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του 1960 οι αγώνες των μαύρων ενάντια στις διακρίσεις, αποτελούνταν σχεδόν αποκλειστικά από δράσεις σε τοπικό επίπεδο. Από το 1960, αυτό αλλάζει σταδιακά, με το κίνημα να εξαπλώνεται από πολιτεία σε πολιτεία, και τους νέους ανθρώπους να παίζουν ένα ρόλο κλειδί.
Η αλλαγή αρχίζει με το κίνημα της καθιστικής διαμαρτυρίας. Μια νέα γενιά, συνεπαρμένη από τα κινήματα που δημιουργούνται στις ΗΠΑ και διεθνώς, αποφασίζει ότι πρέπει να αναμιχθεί σε αυτά. Θα έμπαιναν στη γραμμή για γεύμα και θα απαιτούσαν να εξυπηρετηθούν, και όταν θα τους το αρνούνταν θα έκαναν καθιστική διαμαρτυρία.
Η εισβολή στα μαγαζιά σήμαινε ότι οι ιδιοκτήτες τους έχαναν λεφτά. Τελικά καλούνταν η αστυνομία, και οι νέοι, (κυρίως φοιτητές) συλλαμβάνονταν και σε πολλές περιπτώσεις δέχονταν ξυλοδαρμό. Κάθε φορά που μια ομάδα συλλαμβάνονταν, μια άλλη ερχόταν να πάρει τη θέση της. Χιλιάδες συνελήφθησαν, αποβλήθηκαν από το σχολείο, αλλά οι καθιστικές διαμαρτυρίες συνεχίζονταν.
Ύστερα ήρθαν οι διαδρομές ελευθερίας, στις οποίες μαύροι και λευκοί φοιτητές ταξίδευαν με λεωφορεία στις πολιτείες του Νότου. Αυτές οι ενέργειες έγιναν για να πιέσουν για την κατάργηση του φυλετικού διαχωρισμού στα λεωφορεία, που ήδη είχε περάσει με μορφή νόμου. Πολλοί από τους ταξιδιώτες της ελευθερίας χτυπήθηκαν και προπηλακίσθηκαν από τις ρατσιστικές οργανώσεις, αλλά οι διαδρομές της ελευθερίας συνεχίστηκαν.
Έγινε καθαρό στη νεολαία ότι χρειάζονταν την δικιά τους οργάνωση για να συζητήσει τις στρατηγικές και τις ενέργειες που χρειαζόταν. Κλήθηκαν από τον Μάρτιν Λούθερ Κινγκ να σχηματίσουν την νεολαιίστικη πτέρυγα της «Συνόδου της Νότιας Χριστιανικής Ηγεσίας», μιας οργάνωσης που παρόλο που είχε ειρηνιστικές αντιλήψεις, υποστήριζε ευθείες ενέργειες ανυπακοής. Ωστόσο αυτή η προσφορά απορρίφθηκε και σχηματίστηκε η «Φοιτητική Επιτροπή Συνεργασίας Ενάντια στη Βία». Ενώ ακόμη υπεράσπιζαν την τακτική της μη βίας, ήταν γι αυτούς μια τακτική και όχι μια στρατηγική.
Mάρτιν Λούθερ Κινγκ
Ο Mάρτιν Λούθερ Κινγκ καθιερώθηκε σαν ο πιο σπουδαίος ηγέτης του κινήματος των πολιτικών δικαιωμάτων. Οι πασιφιστικές του θέσεις αποτελούσαν κυρίαρχο στοιχείο του κινήματος για μια μεγάλη περίοδο. Αλλά μόλις η νεολαία μπήκε στο πεδίο της μάχης ήταν πολύ πιο δύσκολο για εκείνον να κρατήσει τη γραμμή του. Αντιμέτωποι με χτυπήματα, λιντσαρίσματα και βόμβες μολότοφ, η ιδέα της μη βίας δε φαινόταν ρεαλιστική. Φιγούρες όπως ο Malcolm X με το μήνυμα της πιο μαχητικής δράσης, έγιναν πιο ελκυστικό παράδειγμα για τους νέους μαύρους. Ο Malcolm X γενικά απέρριπτε την ιδέα του να γυρίσεις και το άλλο μάγουλο και καλούσε τους μαύρους να υπερασπιστούν τον εαυτό τους «… με όποιο μέσο χρειαστεί. Αν κάποιος σας βάλει χέρι, στείλτε τον στο νεκροταφείο».
Ενώ ο Κινγκ πίστευε ότι οι μαζικές ειρηνικές διαμαρτυρίες θα έπειθαν την κυβέρνηση να προωθήσει μεταρρυθμίσεις, ο Malcolm X σύντομα έγινε ένας από τους κυριότερους αντιπάλους της στρατηγικής του Kινγκ για το κίνημα. Μετά τη φημισμένη δυναμική πορεία των 250.000 τον Μάρτη του 1963 στην Ουάσινγκτον, όπου ο Kινγκ έβγαλε τον πασίγνωστο λόγο του «Έχω ένα όνειρο», ο Malcolm X σχολίασε: «Ενώ αυτοί ονειρεύονται, ο λαός μας ζει ένα εφιάλτη». Ο Malcolm X δεν ήταν ο μόνος που έκανε κριτική στις διάφορες πτυχές της ηγεσίας του Κινγκ. Έκφραζε αποτελεσματικά τις σκέψεις πολλών νεότερων ακτιβιστών. Η Άνν Μούντ που ήταν στη διαδήλωση της Ουάσινγκτον θυμόταν:
«έκατσα στο χορτάρι και άκουσα τους ομιλητές για να ανακαλύψω ότι έχουμε ονειροπόλους ανθρώπους αντί για ηγέτες. Ο Mάρτιν Λούθερ Κινγκ συνέχισε να μιλάει για το όνειρό του. Έκατσα εκεί σκεπτόμενη ότι στο Κάντον του Μισισιπή ποτέ δεν είχαμε χρόνο να κοιμηθούμε, και ακόμα λιγότερο για να ονειρευτούμε».
Αφού ο Κινγκ βραβεύτηκε με το Νόμπελ ειρήνης, ο Malcolm X χρησιμοποίησε πάλι την ευκαιρία να αναλύσει τις διαφορετικές τους προσεγγίσεις:
«Αυτός πήρε το νόμπελ ειρήνης, εμείς έχουμε το πρόβλημα. Δεν θέλω τον λευκό να μου δίνει μετάλλια. Αν ακολουθώ ένα στρατηγό που με οδηγεί στη μάχη και ο εχθρός τείνει να του δώσει βραβεία ή τιμές θα τον υποπτεύομαι. Ειδικά αν πάρει βραβείο ειρήνης πριν τελειώσει ο πόλεμος».
Παρ’ όλα αυτά, ακόμα και ο Mάρτιν Λούθερ Κινγκ αναγκάστηκε να μιλήσει για επανάσταση προς το τέλος της ζωής του. Το 1967 σχολιάζει:
«Τα τελευταία 12 χρόνια, είμαστε ένα κίνημα μεταρρυθμίσεων. Μετά την Σέλμα και την απόφαση για δικαίωμα ψήφου (1965), κινούμαστε σε μία νέα περίοδο που πρέπει να είναι περίοδος επανάστασης. Τι νόημα έχει για ένα μαύρο να υπάρχουν κοινά εστιατόρια αν δεν μπορεί να αγοράσει ένα χάμπουργκερ;».
Αυτή η δήλωση ήταν πολύ συνταρακτική για την άρχουσα τάξη. Ο Κινγκ άρχισε να υποστηρίζει πορείες απεργών εργατών και δολοφονήθηκε καθώς ετοιμαζόταν να συμμετάσχει σε πορεία με ασυμβίβαστους εργάτες στο Μέμφις.
Τα τελευταία χρόνια
«Βλέπουμε μια παγκόσμια εξέγερση του καταπιεζόμενου ενάντια στον καταπιεστή, του εκμεταλλευόμενου ενάντια στον εκμεταλλευτή»
Malcolm X
Πίσω από τη διάσπαση
Η τελική αποχώρηση του Malcolm X από το «Έθνος του Ισλάμ», προκλήθηκε τελικά με το θάνατο του Τζον Φ. Κέννεντυ (JFK). Αντίθετα με τους ηγέτες του κύριου ρεύματος, ο Malcolm X ποτέ δεν έτρεφε αυταπάτες για τον Kέννεντυ ή για τους μεγαλοαστούς του Δημοκρατικού Κόμματος. Ο Kέννεντυ ανέλαβε την κυβέρνηση πατώντας πάνω στο κίνημα των πολιτικών δικαιωμάτων. Το 1960, όταν κέρδισε τον Ρίτσαρντ Νίξον είχε πάρει το 68% των ψήφων των μαύρων. Αλλά όπως ο κάθε πρόεδρος των ΗΠΑ, πολύ σύντομα ξέχασε τις προεκλογικές του υποσχέσεις. Για τον λόγο αυτό ο Mάλκολμ τον κατήγγειλε ανοιχτά:
«ο Κέννεντυ κατέβηκε με μια πλατφόρμα σαν ένας λευκός φιλελεύθερος τρία χρόνια πριν. Και είπε πως το μόνο που είχε να κάνει ήταν να βγάλει το στυλό του, και να βάλει το όνομα του σε ένα χαρτί, και το πρόβλημά μας θα μπορούσε να λυθεί. Ήταν τρία χρόνια στο γραφείο μέχρι να βρει το στυλό του… και το πρόβλημα δε λύθηκε ακόμη».
Ήταν έτσι φυσικό για τον Malcom να αρνηθεί να μείνει σιωπηλός μετά τον θάνατο του Kέννεντυ. Ο Ελάιτζα Μοχάμεντ διέταξε τα μέλη του να μην σχολιάζουν δημόσια το γεγονός της ανταρσίας του Mάλκομ. Παρ’ όλα αυτά, όταν ο Τύπος του έκανε την ερώτηση, ο Malcolm είπε απλά:
«Οι κότες επέστρεψαν στο κοτέτσι να κουρνιάσουν. Καθώς ο ίδιος προέρχομαι από φάρμα, πότε δεν με στενοχωρούσε το γεγονός ότι οι κότες επέστρεφαν στο κοτέτσι. Αντίθετα, με έκανε να αισθάνομαι ευχαρίστηση».
Ένας εξαγριωμένος Μοχάμεντ έθεσε σε διαθεσιμότητα τον Mάλκολμ για 90 μέρες. Στη διάρκεια αυτής της περιόδου ο Mάλκολμ δεν επιτρεπόταν να μιλήσει δημόσια εκ μέρους του «Έθνους». Μετά από 90 μέρες δεν άρθηκε η διαθεσιμότητα. Στην πραγματικότητα έγινε διαγραφή. Αυτό δεν ήταν πραγματική έκπληξη για τον Mάλκολμ, και αντανακλούσε τις εντεινόμενες διαφορές ανάμεσα σε αυτόν και τον Eλάιτζα Μοχάμεντ. Στις 8 Μαρτίου 1964, ο Mάλκολμ ανακοίνωσε επίσημα ότι αποχωρούσε από το «Έθνος του Ισλάμ» για να χτίσει μια καινούρια οργάνωση.
Ήταν ξεκάθαρο ότι ο Mάλκολμ και ο Μοχάμεντ είχαν αρχίσει να διαφωνούν στο ζήτημα των μεθόδων πάλης πολύ πριν τη διάσπαση. Το 1962 η αστυνομία του Λος Άντζελες, σε μια εντελώς προβοκατόρικη επίθεση, δολοφόνησε 7 μαύρους μουσουλμάνους. 16 συνελήφθησαν και κατηγορήθηκαν για αντίσταση κατά της αρχής.
Ο Mάλκολμ ταξίδεψε στο Λος Άντζελες για να ασχοληθεί με την υπόθεση. Αυτόματα αναγνώρισε τη μεγάλη προοπτική που υπήρχε στο να ενωθούν μουσουλμάνοι και μη μουσουλμάνοι σε μια καμπάνια ενάντια στη βία των αστυνομικών. Μαζικές συναντήσεις οργανώθηκαν αμέσως. Η κάλυψη των ΜΜΕ ανέδειξε το προφίλ της καμπάνιας. Το υλικό που παράχθηκε σκόπευε να γεφυρώσει τις θρησκευτικές διαφορές. Προκηρύξεις ξεκαθάριζαν ότι: «είναι μουσουλμανικό τζαμί τώρα, ύστερα θα είναι προτεσταντική εκκλησία, ύστερα καθολικός καθεδρικός ναός, τέλος ιουδαϊκή συναγωγή». Αλλά τα σχέδια του Mάλκολμ να ξεκινήσει μια μαζική πανεθνική καμπάνια σταμάτησαν τελικά στο βέτο της ηγεσίας. Γρήγορα έγινε ξεκάθαρο ότι ο Mάλκολμ εκπροσωπούσε τη μαχητική τάση μέσα στην οργάνωση. Οι συντηρητικές τάσεις του Eλάιτζα Μοχάμεντ κρατούσαν τα πράγματα πίσω. Σε μια δήλωση μετά τη διάσπαση, ο Mάλκολμ τόνισε το που βρισκόταν τώρα. Μιλώντας για την καινούρια οργάνωση που επρόκειτο να φτιάξει είπε:
«θα είναι διαφορετικά τώρα. Θα μπαίνω στον αγώνα οπουδήποτε οι μαύροι ζητάνε τη βοήθειά μου, και υποπτεύομαι ότι οι ενέργειές μου θα είναι σε μεγαλύτερη και πιο δυναμική κλίμακα απ’ ότι στο παρελθόν».
Ο Mάλκολμ δεν ήθελε να μείνει στο περιθώριο του μεγάλου επαναστατικού αγώνα που σάρωνε την Αμερική. Αλλά το μήνυμα των «Μαύρων Μουσουλμάνων» για «μποϊκοτάρισμα του αγώνα για τα πολιτικά δικαιώματα, να μην έχουμε τίποτα να κάνουμε με τον λευκό και την κοινωνία του», έκανε φανερό ότι αν δεν διασπαστεί από αυτούς θα έμενε κι αυτός στο περιθώριο. Η διάσπαση ήρθε στο απόγειο του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα όταν ο Mάλκολμ συνειδητοποίησε πως έπρεπε να συμμετέχει στον αγώνα.
Μια εβδομάδα πριν τη δολοφονία του, ο Mάλκολμ αποκάλυψε ότι οι ηγέτες των «Μαύρων Μουσουλμάνων» είχαν συμπράξει με την ΚΚΚ και τον Τ. Ρόκγουελ, τον ηγέτη του ναζιστικού κόμματος των ΗΠΑ. Αυτοί συζητούσαν να δώσουν οικονομική βοήθεια στον Eλάιζα Μοχάμεντ. Σε αντάλλαγμα αυτός θα συνέχιζε να προωθεί τη διαχωριστική προπαγάνδα, και την ίδια ώρα να αφήνει ανενόχλητες τις ρατσιστικές οργανώσεις. Αυτό δείχνει γραφικά το πώς θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί ο μαύρος εθνικισμός από τις ρατσιστικές οργανώσεις. Στην πορεία του αγώνα, ο Mάλκολμ αναγκάστηκε να διερωτηθεί αν ο μαύρος εθνικισμός ήταν η σωστή φιλοσοφία. Δεν έπαψε να υποστηρίζει την ιδέα της ξεχωριστής οργάνωσης, αλλά αναγνώριζε ότι η χρήση του όρου «μαύρος εθνικιστής» τον ξεχώριζε από τους «αληθινούς επαναστάτες, αφοσιωμένους στην κατάργηση του συστήματος εκμετάλλευσης που υπάρχει σε αυτή τη γη». Είπε:
«μπορούμε να φέρουμε τη λύση στα προβλήματά μας συντάσσοντας το λαό μας με το μαύρο εθνικισμό; Αν προσέξατε δεν έχω χρησιμοποιήσει αυτή την έκφραση για αρκετούς μήνες τώρα».
«Μουσουλμανικό τζαμί»
Η νέα οργάνωση του Mάλκολμ, το «Μουσουλμανικό Τζαμί», σκόπευε να οργανώσει σε δράση μουσουλμάνους και μη μουσουλμάνους. Ενώ ακόμα ήταν ένας αφοσιωμένος μαύρος εθνικιστής και είχε σκοπό την επιστροφή των μαύρων στην Αφρική, το είδε σαν κάτι το πολύ μακρινό. Ήθελε το «Μουσουλμανικό Τζαμί» να δουλέψει παράλληλα με άλλες ομάδες για τα πολιτικά δικαιώματα έτσι ώστε να απλωθεί μια καμπάνια ενάντια στην έλλειψη στέγης, μόρφωσης, δουλειάς, κλπ. Αντιλήφθηκε πολύ σωστά το κρίσιμο ρόλο που θα έπαιζε η νεολαία σε κάθε ριζοσπαστική οργάνωση λέγοντας:
«η έμφαση μας θα είναι στη νεολαία. Χρειαζόμαστε νέες ιδέες, νέες μεθόδους, νέες προσεγγίσεις. Δεν έχουμε καμία σχέση με τους παλιούς πολιτικούς του κατεστημένου. Θέλουμε καινούργια, πιο μαχητικά μέτωπα».
Άρχισε επίσης να αναπτύσσει τις ιδέες του για αυτοάμυνα στις κοινότητες των μαύρων.
«Όσον αφορά τη μη-βία: είναι έγκλημα να μην διδάσκεις σε έναν άνθρωπο πως να υπερασπίζεται τον εαυτό του όταν είναι το διαρκές θύμα ρατσιστικών επιθέσεων».
Καλούσε τους μαύρους να χρησιμοποιήσουν το νόμιμο δικαίωμα τους να έχουν όπλα. Όπου η πολιτεία αρνιόταν να παρέμβει στις κοινότητες που δέχονταν επίθεση, είπε ότι αυτές οι κοινότητες έπρεπε να σχηματίσουν ένοπλες λέσχες.
«Θα είμασταν ειρηνικοί νομιμόφρονες, αλλά ήρθε η ώρα για τον Αμερικάνο νέγρο να αμυνθεί πολεμώντας, οπουδήποτε και οποτεδήποτε άδικα και παράνομα του επιτίθενται. Αν η κυβέρνηση νομίζει ότι σφάλω λέγοντας αυτό, τότε ας αρχίσει να κάνει τη δουλειά της».
Παρ’ όλα αυτά, από την ίδρυσή του το Μουσουλμανικό Τζαμί είχε λίγη υποστήριξη ή βοήθεια από τις κατεστημένες ομάδες για τα πολιτικά δικαιώματα. Η «φοιτητική επιτροπή συνεργασίας ενάντια στη βία» αρνήθηκε να συμμετέχει σε όποιας μορφής συμμαχία. Τα ΜΜΕ επίσης αρνήθηκαν να προβάλουν τη νέα κατεύθυνση στην οποία άρχισε να κινείται ο Mάλκολμ. Όπως είπε και ο ίδιος είχε πιαστεί σε παγίδα. Ήθελε να χτίσει μια οργάνωση μαύρων,
«που κυριότερο καθήκον της θα ήταν η βοήθεια στη δημιουργία μιας κοινωνίας στην οποία θα υπάρχει μία φυλετική αλληλεγγύη ανάμεσα σε μαύρους και λευκούς».
Ίσως οι ηγέτες του κινήματος για τα πολιτικά δικαιώματα αναγνώρισαν τους κινδύνους που περιείχε η νέα αριστερή κατεύθυνση του Μάλκολμ. Τώρα ήταν κάτι παραπάνω από απλά ένας άλλος εξοργισμένος μαύρος. Άρχισε να επεξεργάζεται τις τακτικές και στρατηγικές που θα έστρεφαν τους μαύρους στη δράση. Τώρα περισσότερο από ποτέ αποτελούσε απειλή για την ηγεσία του κινήματος των πολιτικών δικαιωμάτων. Εξελισσόταν σε έναν επαναστάτη που αμφισβητούσε όχι μόνο το ρατσισμό, αλλά το σύνολο του καπιταλιστικού συστήματος.
Ο Mάλκολμ πέρασε μόλις 50 εβδομάδες μακριά από το «Έθνος του Ισλάμ» πριν δολοφονηθεί. Αλλά ακόμα και στο σύντομο αυτό διάστημα η πολιτική σκέψη του άλλαξε δραματικά. Πέρασε πάνω από το μισό διάστημα στο εξωτερικό, επισκεπτόμενος την Αφρική και τη Μέση Ανατολή. Αυτός ήταν ο πιο μεγάλος παράγοντας που του άλλαξε τον τρόπο σκέψης.
«Λένε ότι το ταξίδι ανοίγει το μυαλό» είπε «και πρόσφατα είχα την ευκαιρία να ταξιδέψω αρκετά. Ενώ ταξίδευα πρόσεξα ότι οι περισσότερες από τις χώρες που πρόσφατα ανεξαρτητοποιήθηκαν άρχισαν να απομακρύνονται από το αποκαλούμενο καπιταλιστικό σύστημα στην κατεύθυνση του σοσιαλισμού. Οι περισσότερες από τις χώρες που ήταν αποικιακές δυνάμεις ήταν καπιταλιστικές χώρες. Δεν μπορείς να έχεις καπιταλισμό χωρίς ρατσισμό».
Στην αρχή δυστυχώς απέρριπτε την ιδέα να ενωθούν μαύροι και λευκοί εργάτες ενάντια στην καταπίεση.
«Δεν θα ενωθούν ποτέ με την εργατική τάξη των λευκών οι μαύροι. Η ιστορία δείχνει ότι η εργατική τάξη των λευκών υπήρξε ενάντια όχι μόνο στους εργαζόμενους νέγρους, αλλά σε όλη τη φυλή των νέγρων. Νομίζω ότι ένα από τα λάθη που κάνουν οι νέγροι είναι αυτή η εργατική αλληλεγγύη. Δεν υπάρχει τέτοιο πράγμα. Αυτό δε δούλεψε ούτε και στη Ρωσία».
Αλλά η ιστορία διδάσκει και κάτι διαφορετικό. Οι μαύροι στους αγώνες ενάντια στην φυλετική καταπίεση πάντα κοίταζαν να ενωθούν με άλλες καταπιεσμένες ομάδες. Στη διάρκεια των μεγάλων εξεγέρσεων των σκλάβων στο παρελθόν, οι μαύροι σκλάβοι έκαναν ισχυρές συμμαχίες με ιθαγενείς ινδιάνους. Στη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου σχηματίστηκαν συμμαχίες με βόρειους συνδικαλιστές και το 1880 μαύροι και λευκοί μικροκτηματίες σχημάτισαν το κίνημα των ποπολάρων για να υπερασπίσουν τα κοινά τους συμφέροντα.
Και πάλι, μετά από επισκέψεις στο εξωτερικό η θέση του Mάλκολμ πάνω σε αυτό άρχισε να αλλάζει.
«Στα πρόσφατα ταξίδια μου σε αφρικανικές και άλλες χώρες με εντυπωσίασε η αναγκαιότητα της ύπαρξης μιας εργατικής ενότητας, ανάμεσα σε όλους τους ανθρώπους, μαύρους και λευκούς. Αλλά ο μόνος δρόμος για να επιτευχθεί αυτό, είναι το να ενωθούν πρώτα οι μαύροι».
Και συνέχισε για να πει:
«θα εργαστούμε με τον καθένα, με κάθε ομάδα, άσχετα με το πιο είναι το χρώμα της, αρκεί να ενδιαφέρονται ειλικρινά στο να κάνουν τα αναγκαία βήματα για να φέρουν ένα τέλος στις αδικίες που υφίστανται οι μαύροι σε αυτή τη χώρα».
Ακόμα και στο θέμα του μαύρου εθνικισμού, οι σκέψεις του Mάλκολμ άρχισαν να αλλάζουν:
«συνήθισα να ορίζω τον μαύρο εθνικισμό σαν την ιδέα ότι ο μαύρος θα έλεγχε την οικονομία και την πολιτική της κοινότητας, κοκ. Αλλά όταν ήμουν στην Αφρική, στη Γκάνα, μίλησα με τον Αλγερινό πρέσβη που είναι μαχητής και επαναστάτης με την πιο αληθινή σημασία της λέξης… όταν του είπα ότι η πολιτική, κοινωνική και οικονομική φιλοσοφία μου ήταν ο μαύρος εθνικισμός με ρώτησε που τον τοποθετούσα, γιατί ήταν λευκός. Ήταν Αφρικανός, Αλγερινός αλλά και λευκός. Όταν του είπα πως ορίζω τον αντικειμενικό μου στόχο σαν τη νίκη του μαύρου εθνικισμού, πάλι υπήρξε το ίδιο πρόβλημα. Τι θα γινόταν με τους επαναστάτες σε Μαρόκο, Αίγυπτο, Ιράκ, Μαυριτανία, Αλγερία; Έτσι μου έδειξε ότι αποστασιοποιήθηκα από ανθρώπους που ήταν αληθινοί επαναστάτες αφοσιωμένοι στο να ανατρέψουν το σύστημα της εκμετάλλευσης που υπάρχει σε αυτή τη γη με ότι μέσο χρειαστεί. Έτσι έπρεπε να σκεφτώ πολύ και να ανασκευάσω τον ορισμό μου για το μαύρο εθνικισμό. Μπορούμε τελικά να πούμε πως η λύση των προβλημάτων που αντιμετωπίζει ο λαός μας είναι ο μαύρος εθνικισμός; Και αν προσέξατε δεν έχω χρησιμοποιήσει αυτή την έκφραση εδώ και αρκετούς μήνες. Αλλά ακόμα θα δυσκολευόμουν πολύ να δώσω έναν συγκεκριμένο ορισμό της όλης φιλοσοφίας που νομίζω ότι είναι απαραίτητη για την απελευθέρωση των μαύρων αυτής της χώρας».
Οργάνωση Αφροαμερικάνικης Ενότητας (ΟΑΑΕ)
Τον Ιούνη του 1964, ο Mάλκολμ ανακοίνωσε τον σχηματισμό της «Οργάνωσης Αφροαμερικάνικης Ενότητας». Η αυτοάμυνα των Αφροαμερικάνων ήταν ένα σημαντικό στοιχείο στο πρόγραμμα αυτής της οργάνωσης.
Ένα εκλογικό εγχειρίδιο κυκλοφόρησε στη μαύρη κοινότητα για να κάνει «κάθε μη δηλωμένο εκλογέα ένα συνειδητό εκλογέα». Αυτό δεν ήταν με κανένα τρόπο απομάκρυνση από τη θέση ότι τα δύο καπιταλιστικά κόμματα της Αμερικής, το Ρεπουμπλικανικό και το Δημοκρατικό, με κανένα τρόπο δε θα έπρεπε να υποστηριχθούν από το λαό των μαύρων.
Η ΟΑΑΕ ξεκίνησε μια καμπάνια για να παρουσιαστεί στην επιτροπή του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα απαιτώντας την τιμωρία της κυβέρνησης των ΗΠΑ για τα εγκλήματά της ενάντια στους Αφροαμερικάνους. Ενώ αυτή μπορούσε να ήταν μια καλή προπαγανδιστική καμπάνια, δεν μπορούσε να ήταν τίποτα άλλο από αυτό. Ο ΟΗΕ ποτέ δεν ήταν και ποτέ δε θα γίνει διεθνής φρουρός της δικαιοσύνης.
Περισσότερο παίζει ένα ρόλο κάλυψης στα συμφέροντα των ΗΠΑ. Αρκεί μόνο να δούμε τον ρόλο του σήμερα στον πόλεμο του Κόλπου (σημ. 1991) και την άρνηση του ΟΗΕ να κάνει το παραμικρό ενάντια στο Ισραήλ παρά τη συμπεριφορά αυτής της κυβέρνησης ενάντια στους Παλαιστινίους. Ο ρόλος του ποτέ δεν ήταν να προστατεύει τα δικαιώματα μικρών χωρών και καταπιεσμένων μειονοτήτων.
Ο Mάλκολμ ήξερε προσωπικά τι απειλή αποτελούσε για το σύστημα. Αντιμετώπιζε κάθε βδομάδα προστριβές και επιθέσεις από την εφημερίδα του «Έθνους του Ισλάμ», αντιμετώπισε την ανατίναξη του σπιτιού του και την επιτήρηση του FBI. Είπε:
«ότι κάνω σήμερα το θεωρό επείγον. Δίνεται πολύ λίγος χρόνος σε κάθε άνθρωπο για να εκπληρώσει τους στόχους του. Αντιμετωπίζω την κατάσταση ξέροντας πως κάθε λεπτό κάθε μέρα ή κάθε νύχτα μπορεί να μου φέρει το θάνατό».
Ο Malcolm X δολοφονήθηκε πριν καταφέρει να μετατρέψει τις νέες ιδέες του σε πράξη. Πέθανε στην ηλικία των 40, αλλά όπως δείχνει το επόμενο κεφάλαιο, οι ιδέες του συνέχισαν να υπάρχουν.
Το κόμμα των Μαύρων Πάνθηρων
«Οι εργαζόμενοι λαοί όλων των χρωμάτων πρέπει να ενωθούν απέναντι στην εκμεταλλευτική και καταπιεστική άρχουσα τάξη. Θα το ξανατονίσω – πιστεύουμε ότι ο αγώνας μας είναι ένας ταξικός και όχι ένας φυλετικός αγώνας»
Μπόμπι Σιλ, συνιδρυτής του κόμματος των Μαύρων Πανθήρων.
Ο θάνατος του Malcolm X δημιούργησε ένα νέο αποφασισμένο στρώμα στη νεολαία των μαύρων. Έχοντας δοκιμάσει τη στρατηγική της «μη βίας» είχαν βρει ότι υστερεί. Ήταν τώρα έτοιμοι για ένα διαφορετικό είδος δράσης.
Το κόμμα των Μαύρων Πανθήρων που σχηματίστηκε το 1966, εμπνεύστηκε αρκετά από τις ιδέες του Mάλκολμ. Απέρριψαν τον πασιφισμό και το ρεφορμισμό για χάρη της μαχητικής δράσης και της αυτοάμυνας ενάντια στους ρατσιστές. Αποτελούσαν τη λογική ανάπτυξη του αγώνα προς ένα ανώτερο επίπεδο.
Το ασυμβίβαστο πρόγραμμά τους των 10 σημείων καλούσε για πλήρη απασχόληση, στέγη και μόρφωση για όλους τους μαύρους. Απαιτούσαν την εξαίρεση από τη στρατιωτική υπηρεσία γιατί δεν ήθελαν να υπερασπίσουν τη ρατσιστική Αμερικάνικη κυβέρνηση. Πιο δημοφιλές ήταν το αίτημα για ένα τέλος στη ρατσιστική αστυνομική βία.
Πολλοί νέοι μαύροι κουρασμένοι από την καθημερινή αστυνομική κακοποίηση ελκύστηκαν από τους Πάνθηρες, όχι μόνο από το πρόγραμμά τους, αλλά από την ικανότητά τους να οργανώσουν αγώνες για αυτά τα θέματα. Οι Μαύροι Πάνθηρες πήγαιναν μακρύτερα, αναγνώρισαν ότι για να αλλάξουν δραστικά τα πράγματα έπρεπε να αγωνιστούν για ένα τέλος στον καπιταλισμό και την εγκαθίδρυση της σοσιαλιστικής κοινωνίας.
Έγιναν πιο γνωστοί για την άσκηση του νόμιμου δικαιώματός τους να έχουν όπλα. Αυτό το χρησιμοποίησαν για να υπερασπίσουν τις κοινότητές τους και να ελέγξουν τις δραστηριότητες της αστυνομίας.
Επίσης δημιούργησαν προγράμματα δωρεάν τροφής, ένδυσης και ιατρικής περίθαλψης για τους φτωχούς. Πολλά από αυτά χρηματοδοτούνταν με λεφτά που απαιτούσαν από τους τοπικούς επιχειρηματίες. Έκαναν καμπάνια για το δημοκρατικό έλεγχο της αστυνομίας, για το δικαίωμα του εκλέγειν και το εκλέγεσθαι για τους μαύρους και καλούσαν για 30ωρη βδομάδα χωρίς μείωση αποδοχών για να δημιουργηθούν περισσότερες θέσεις εργασίας για τους άνεργους.
Σε όλη την Αμερική δημιουργήθηκαν πυρήνες των Πανθήρων. Όσοι Πάνθηρες πήγαν στο στρατό στη διάρκεια του πόλεμου στο Βιετνάμ έφτιαξαν και εκεί πυρήνες. Πυρήνες επίσης σχηματίστηκαν και στα συνδικάτα.
Το κράτος τρομοκρατήθηκε από τη δυναμική των Πανθήρων στο κέρδισμα μαζικής υποστήριξης. Η νεολαία των λευκών ήταν εξεγερμένη ενάντια στον πόλεμο του Βιετνάμ. Το 45% των Μαύρων που πολεμούσαν στο Βιετνάμ είπαν ότι ήταν αποφασισμένοι να κρατήσουν τα όπλα για να διασφαλίσουν την δικαιοσύνη στην πατρίδα τους.
Η κυβέρνηση απάντησε στο κίνημα, από τη μία πλευρά, με κάποιες παραχωρήσεις στις μάζες των μαύρων, αλλά επίσης άσκησε φοβερή πίεση στους περισσότερους μαχητικούς μαύρους ηγέτες. Σε κάποια φάση από ένα σύνολο 1.000 ηγετών των Πανθήρων, 300 από αυτούς περίμεναν δικαστήριο. 39 Πάνθηρες δολοφονήθηκαν από την αστυνομία στους δρόμους.
Σαν επαναστάτες σοσιαλιστές, οι ηγέτες των Μαύρων Πανθήρων στρέφονταν προς άλλους επαναστάτες σοσιαλιστές για καθοδήγηση. Στρέφονταν προς τον Μάο Τσε Τουνγκ στην Κίνα και τον Φιντέλ Κάστρο στην Κούβα. Αν και είχαν και οι δυο πραγματοποιήσει επιτυχώς σοσιαλιστικές επαναστάσεις, το ζωτικής σημασίας συστατικό που έλειπε ήταν η ηγεσία της εργατικής τάξης και η εργατική δημοκρατία. Το βασικό λάθος των Πανθήρων ήταν η μη καθαρή αναγνώριση του ρόλου της οργανωμένης εργατικής τάξης λευκών και μαύρων στον αγώνα για το σοσιαλισμό. Οι Πάνθηρες έπρεπε να οργανώσουν τους μαύρους εργάτες και να απευθυνθούν στους λευκούς εργάτες για να κάνουν έναν ενωμένο αγώνα για να αλλάξουν την κοινωνία. Ο αυθεντικός μαρξισμός θα συμβούλευε τους Πάνθηρες να κερδίσουν τους εργάτες όχι με το να ληστεύουν τους πλουσίους για να ταΐσουν και να υπερασπίσουν τους φτωχούς, αλλά καθοδηγώντας τους εργάτες να αναλάβουν δράση και να υπερασπίσουν και να ταΐσουν τους εαυτούς τους, με απεργίες και μαζικές διαμαρτυρίες που θα τους έδιναν την αυτοπεποίθηση της δικιάς τους δύναμης. Αυτό θα προετοίμαζε το κίνημα για ακόμα μεγαλύτερες συγκρούσεις με την άρχουσα τάξη που θα ήταν τελικά απαραίτητες για την αλλαγή της κοινωνίας.
Στην αυτοβιογραφία του με τίτλο «Επαναστατική Αυτοκτονία, ο Χιούι Nιούτον, ένας από τους συνιδρυτές του κόμματος είπε:
«μας αντιμετώπιζαν σαν μια εξ ορισμού μαχητική ομάδα που δρούσε έξω από την κοινωνική ζωή, πολύ ριζοσπαστική για να είναι κομμάτι της. Είδαμε τους εαυτούς μας σαν επαναστατική πρωτοπορία, αλλά δεν κατανοήσαμε ότι μόνο ο λαός μας μπορεί να δημιουργήσει την επανάσταση. Τελικά ο λαός δεν ακολούθησε τη γραμμή μας και δε σήκωσε τα όπλα».
Πιστεύουμε παρ’ όλα αυτά ότι οι Μαύροι Πάνθηρες αντιπροσώπευαν ένα μεγάλο βήμα μπροστά για το κίνημα ενάντια στη φυλετική καταπίεση.
Μερικοί προσπαθούν να ισχυριστούν ότι οι Μαύροι Πάνθηρες αγωνίζονταν για τον μαύρο διαχωρισμό. Αυτό είναι εντελώς εσφαλμένο. Στο βιβλίο του «Αδράξτε το Χρόνο», ο Μπόμπι Σιλ, άλλος συνιδρυτής του κόμματος των Μαύρων Πανθήρων τόνισε:
«δεν πολεμάμε το ρατσισμό με ρατσισμό. Πολεμάμε το ρατσισμό με αλληλεγγύη. Δεν πολεμάμε τον εκμεταλλευτικό καπιταλισμό με καπιταλισμό των μαύρων. Πολεμάμε τον καπιταλισμό με τον σοσιαλισμό. Πολεμάμε τον ιμπεριαλισμό με προλεταριακό διεθνισμό».
Αναγνώρισαν ότι η εργατική τάξη δεν είχε την πολυτέλεια να επιτρέψει εθνικές ή φυλετικές προκαταλήψεις να τη διαιρέσουν. Μιλώντας σχετικά με τους μαύρους διαχωριστές μέσα στο κίνημα, ο Μπόμπι Σιλ είπε:
«εκείνοι που ήθελαν να αποπροσανατολίσουν τον αγώνα σε εθνικές διαφοροποιήσεις είναι εκείνοι που βοηθάνε να διατηρηθεί η εκμετάλλευση των μαζών. Χρειαζόμαστε την ενότητα για να χτυπήσουμε την τάξη των αφεντικών, κάθε απεργία το δείχνει. Όλοι είμαστε μέλη της εργατικής τάξης… κατά την άποψή μας είναι ένας ταξικός αγώνας ανάμεσα στην μαζική προλεταριακή εργατική τάξη και τη μικρή μειοψηφούσα άρχουσα τάξη. Οι εργαζόμενοι όλων των χρωμάτων πρέπει να ενωθούν ενάντια στην εκμεταλλευτική άρχουσα τάξη».
Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η δυναμική της οργάνωσης των Μαύρων Πανθήρων τρομοκράτησε το αμερικανικό κράτος. Ο Τζ. Έντγκαρ Χούβερ, αρχηγός του FBI, τους θεώρησε σαν τη νούμερο 1 απειλή για την εσωτερική ασφάλεια των ΗΠΑ. Το κράτος προσπάθησε να τους εξουδετερώσει με όποιον τρόπο μπορούσε. Ακόμα και τώρα όμως, το μήνυμα των Μαύρων Πανθήρων μπορεί να ακουστεί. Διεθνώς, από τη Μέση Ανατολή, στην Καραϊβική, στην Αγγλία, ομάδες που έφεραν το όνομά τους σχηματίστηκαν. Από τον Malcolm X, στους Μαύρους Πάνθηρες, στο σήμερα, οι ιδέες για αγώνα και σοσιαλιστική επανάσταση ζουν ακόμα.
Αλλάξτε το σύστημα
«Το σύστημα δεν μπορεί να παράγει ελευθερία για τους Αφροαμερικάνους. Αυτό είναι αδύνατον γι αυτό το οικονομικό σύστημα, γι’ αυτό το πολιτικό σύστημα, γι’ αυτό το κοινωνικό σύστημα, για το σύστημα, τελεία και παύλα»
Malcolm X
Οι κυβερνήσεις, ο τύπος και τα ΜΜΕ θα προσπαθούσαν να μας πείσουν ότι πολλά έχουν αλλάξει για τους μαύρους από τις μέρες του κινήματος των πολιτικών δικαιωμάτων. Ωστόσο, η αυταπάτη που προσπαθούν να δημιουργήσουν γίνεται κομμάτια μπροστά στην πραγματικότητα. Ναι, μπορεί να υπάρχουν περισσότεροι μαύροι βουλευτές, δήμαρχοι, επιχειρηματίες, αλλά τα γεγονότα δείχνουν πως για την τεράστια πλειοψηφία των μαύρων τίποτα θεμελιακά δεν άλλαξε.
Μετά τη δολοφονία του Mάρτιν Λούθερ Kινγκ το 1968, οι βίαιες διαμαρτυρίες απλώθηκαν σε πάνω από 100 πόλεις των ΗΠΑ και 146 άνθρωποι σκοτώθηκαν σε συγκρούσεις που ταρακούνησαν την κυβέρνηση. Σε απάντηση στις φυλετικές εξεγέρσεις της εποχής δημιουργήθηκε η επιτροπή Κέρνερ για να ερευνήσει τα αίτια.
Έβγαλε το συμπέρασμα:
«Το έθνος μας κινείται προς τη δημιουργία δυο ξεχωριστών κοινωνιών, των μαύρων και των λευκών, ξεχωριστών και άνισων, υποστηρίζοντας τους εξτρεμιστές που προπαγανδίζουν την πολιτική αναταραχή».
Η άρχουσα τάξη κατανόησε ότι θα αναπτύσσονταν επαναστατικές εξάρσεις εκτός αν πραγματοποιούνταν μεταρρυθμίσεις. Η επιτροπή είχε συμπεράνει ότι θα ήταν μη ρεαλιστικό το να προσπαθήσει να καταργήσει τα γκέτο, δηλαδή τη φτώχεια. Αντί γι’ αυτό πρότεινε μια στρατηγική για να μεταφέρει σημαντικό αριθμό μαύρων στην κοινωνία έξω από τα γκέτο. Ακολούθησε μια πρακτική που με μια έννοια αναλογούσε σε μια πολιτική απελευθέρωσης, «για έναν την φορά» κι αυτό ήταν προς όφελος κάποιων. Ο αριθμός των μαύρων επιχειρηματιών ανέβηκε 50% στα 6 χρόνια μετά το 1970, αλλά για τους περισσότερους μαύρους τα πράγματα έμειναν ίδια. Οι ΗΠΑ, η πιο πλούσια και δυναμική χώρα του κόσμου ήταν ανίκανη να λύσει τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι Αφροαμερικάνοι.
Μετά τις εξεγέρσεις στις αρχές του 1980 στην Αγγλία (Moss Side, Toxeth, London, Bristol), κι εκεί η άρχουσα τάξη προσπάθησε να εφαρμόσει μία παρόμοια στρατηγική. Για να αφαιρέσουν τη δυναμική από τους αγώνες οι ηγέτες των μαύρων σύρθηκαν στην, καθοδηγούμενη από την κυβέρνηση, «βιομηχανία φυλετικών σχέσεων». Χιλιάδες έγγραφα γράφτηκαν για τα ανούσια προγράμματα ίσων ευκαιριών και μια μικρή μειοψηφία μαύρων απόκτησαν καλοπληρωμένες δουλειές μέσα από αυτή τη βιομηχανία. Σαν αποτέλεσμα γύρισαν την πλάτη τους στον αγώνα. Αλλά για τους περισσότερους μαύρους τίποτα δεν άλλαξε.
Το σύστημα αυτό, ο καπιταλισμός έχει αποτύχει φριχτά ως προς τους μαύρους. Επίσης και για τους λευκούς εργάτες και νεολαίους δεν έχει τίποτα να προσφέρει. Κάθε αγώνας των μαύρων ενάντια στη φυλετική καταπίεση έβγαλε το συμπέρασμα ότι είναι επιτακτική η ενότητα ενάντια στην ταξική καταπίεση.
Τα κινήματα ενάντια στη σκλαβιά, ο Martin Luther King, ο Malcolm X και ο Newton, ξεκίνησαν πιστεύοντας ότι η απελευθέρωση των μαύρων θα μπορούσε να επιτευχθεί στον καπιταλισμό. Τελικά όμως έβγαλαν το συμπέρασμα της ανάγκης για την επανάσταση και την ταξική ενότητα.
Καλούμε όλους τους ανθρώπους, μαύρους και λευκούς που θέλουν να αγωνιστούν ενάντια στο ρατσισμό να ενωθούν μαζί μας. Αλλά ο αγώνας μας δεν θα σταματήσει στην αντιμετώπιση του ρατσισμού. Όλο το σύστημα πρέπει να αλλάξει. Αγωνιζόμαστε για μια σοσιαλιστική κοινωνία που θα καταργήσει το ρατσισμό, την εκμετάλλευση και την καταπίεση μια για πάντα.
