Του Nick Wozniak, Σικάγο
Κατά την ανακοίνωση της νέας εμπορικής συμφωνίας ΗΠΑ – Ηνωμένου Βασιλείου, ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ σχολίασε ότι η συμφωνία κατέστη δυνατή χάρη στο γεγονός ότι «ανατίναξε ολόκληρο το διεθνές εμπορικό σύστημα».
Η δήλωση αυτή αποτυπώνει μια πραγματικότητα: την άγρια επίθεσή του Τραμπ ενάντια στο status quo. Ο Τραμπ επέστρεψε (στη δεύτερη θητεία του στην προεδρία των ΗΠΑ) πιο έμπειρος και καλύτερα προετοιμασμένος, με ένα πιο συμπαγές κίνημα γύρω από την ιδέα του MAGA (Make America Great Again – Κάντε την Αμερική μεγάλη ξανά) για να υλοποιήσει μια ατζέντα αντιδραστική, εθνικιστική, αυταρχική και στην υπεράσπιση των συμφερόντων των πλουσίων. Με μεγάλη χαρά και άνεση, σπάει τα ταμπού και επιτίθεται σε όλους όσοι στέκονται απέναντί του. Υπόσχεται ότι η καταστροφή που σπέρνει στο διάβα του, θα ανοίξει τον δρόμο για «συμφωνίες» και «μια νέα χρυσή εποχή για την Αμερική».
Ωστόσο, μετά από τους πρώτους μήνες, κατά τους οποίους φαινομενικά διέλυσε την αντιπολίτευση, αλλά και άλλαξε τους κανόνες του παιχνιδιού, η τακτική του «σοκ και δέος» αρχίζει να καταλαγιάζει. Το προκλητικό στυλ του Ίλον Μασκ και η πρωτοβουλία DOGE (Department of Government Efficiency– μια νέα υπηρεσία με επικεφαλής τον Μασκ με στόχο τις δραστικές περικοπές των δημόσιων δαπανών), όπως και η λογική του «κινήσου γρήγορα και σπάσε πράγματα» έχει κοπάσει. Παρά το γεγονός ότι οι Δημοκρατικοί αποδείχτηκαν ανίκανοι να τον περιορίσουν, ο Τραμπ προσκρούει πάνω σε εμπόδια που έχουν να κάνουν με την ίδια την πραγματικότητα. Η κατάσταση πλέον παίρνει νέα τροπή.
Η λογική πίσω από τον «τρελό βασιλιά»
Ο Τραμπ βρίσκεται πλέον αντιμέτωπος με το εξής πρόβλημα: με τι θα αντικαταστήσει το παλιό σύστημα που «ανατίναξε». Το να δώσει στον αμερικανικό καπιταλισμό νέα κατεύθυνση, είναι κάτι που απαιτεί σοβαρό και συνεπή σχεδιασμό. Και είναι γνωστό ότι ο Τραμπ και όσοι τον περιβάλλουν είναι ασυνεπείς, ανίκανοι, κοντόφθαλμοι, διχαστικοί και διεφθαρμένοι. Παρόλα αυτά, η φιλολογία περί «τρελού βασιλιά», περισσότερο μπερδεύει, παρά φωτίζει την κατάσταση.
Στην πραγματικότητα, ο Τραμπ έχει ένα συνολικό σχέδιο και μια κατεύθυνση στο μυαλό του. Το σχέδιο αυτό επιχειρεί να δώσει απάντηση στη βαθιά κρίση στην οποία είναι βυθισμένος ο αμερικανικός καπιταλισμός, την πιο παρατεταμένη στα 80 χρόνια που έχουν περάσει από τότε που η άρχουσα τάξη των ΗΠΑ έγινε η ισχυρότερη στον πλανήτη.
Δεκαεπτά χρόνια μετά την κρίση του 2008, κανένα από τα κόμματα των ΗΠΑ δεν έχει καταφέρει να αντιμετωπίσει την κληρονομιά της Μεγάλης Ύφεσης, την οικονομική στασιμότητα και την κατάρρευση της λαϊκής νομιμοποίησης για σχεδόν όλους τους σημαντικούς θεσμούς του καπιταλισμού και του κράτους.
Θα έπρεπε μάλλον να δούμε τον Τραμπ ως έναν χρήσιμο πολιορκητικό κριό που προσπαθεί να εξασφαλίσει μια ευρεία συναίνεση της άρχουσας τάξης των ΗΠΑ για την αντιμετώπιση αυτού του αδιεξόδου. Υπάρχουν πολλά στοιχεία συνέχειας στις πολιτικές που εφαρμόζει, που πηγαίνουν πίσω ακόμη και στα τέλη της διακυβέρνησης Ομπάμα, όπως:
(i) η αναδιοργάνωση του παγκοσμιοποιημένου διεθνούς εμπορίου γύρω από την προσπάθεια αποδυνάμωσης της Κίνας και σε έναν βαθμό την επαναβιομηχανοποίηση των ΗΠΑ,
(ii) η διατήρηση των ΗΠΑ ως κυρίαρχης οικονομίας και του δολαρίου ως παγκόσμιου αποθεματικού νομίσματος- και
(iii) η πίεση στους συμμάχους των ΗΠΑ να πληρώσουν και να αναλάβουν μόνοι τους το βάρος της στρατιωτικής τους υπεράσπισης, στο πλαίσιο του παγκόσμιου καπιταλιστικού συστήματος που κυριαρχείται από τον αμερικανικό ιμπεριαλισμό.
Η δυναμική του Τραμπ επιβραδύνεται, αλλά το MAGA θα συνεχίσει να επιτίθεται
Ακόμα και μέσα στο παραπάνω πλαίσιο, υπάρχει φυσικά πολύ έντονη σύγκρουση, συζήτηση και σύγχυση μέσα στην ίδια την άρχουσα τάξη, σχετικά με το πως πρέπει να κινηθούν και τι είδους πολιτικές να εφαρμόσουν. Η ατζέντα του Τραμπ προσκρούει σήμερα στις τριβές και την πόλωση που ταλαιπωρούν τις ελίτ των ΗΠΑ.
Οι διαφωνίες που βρισκόταν σε εξέλιξη εδώ και χρόνια στο εσωτερικό της τραμπικής δεξιάς, σήμερα οξύνονται και συμπληρώνονται με τους προβληματισμούς που θέτουν σημαντικά κομμάτια του επιχειρηματικού κόσμου, της Wall Street και της Silicon Valley. Φαίνεται πως πολλά στελέχη ανταγωνίζονται για μια ευκαιρία να παρουσιάσουν στον Πρόεδρο τις ιδέες τους, ενώ ταυτόχρονα ο ίδιος ο Τραμπ, αυτή τη φορά παίζει πιο κεντρικό ρόλο στον καθορισμό κρίσιμων πολιτικών. Αυτό γίνεται εμφανές σε θέματα όπως η υποτιθέμενη προσπάθεια «ειρήνευσης» στην Ουκρανία, την Γάζα και το Ιράν, τα μέτρα για περικοπές των δημόσιων δαπανών και τις φοροελαφρύνσεις στο κεφάλαιο που περνάει, αλλά και στις δασμολογικές/εμπορικές πολιτικές του. Ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής των διαφορετικών απόψεων που υπάρχουν μέσα στο στρατόπεδο του Τραμπ είναι ότι μια τραμπική στρέφεται ακόμη και δικαστικά ενάντια στις δασμολογικές πολιτικές του.
Οι πολιτικές του MAGA έχουν οδηγήσει σε χαοτικές καταστάσεις. Συνεργάτες του Τραμπ φαίνεται να βαδίζουν στα τυφλά, ενώ το πολυδιαφημισμένο DOGE του Ίλον Μασκ, πέρα από το χάος που το συνοδεύει, ήταν και άκρως αναποτελεσματικό και αντιπαραγωγικό. Μια αποτυχία συνολικά.
Στις προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει ο Τραμπ έρχονται να προστεθούν και οι κοινωνικές διαμαρτυρίες, που αρχίζουν να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο. Αν και η ηγεσία του κινήματος είναι σε μεγάλο βαθμό βασικά ευθυγραμμισμένη με το Δημοκρατικό Κόμμα (που είναι θλιβερά ανίκανο να ασκήσει αντιπολίτευση στο Κογκρέσο), οι κινητοποιήσεις που βρίσκονται σε εξέλιξη είναι οι μεγαλύτερες από το 2020.
Κομμάτια της ελίτ, τα οποία δέχονται επίθεση από τον Τραμπ, αρχίζουν να αντιστέκονται. Ακόμη και το Χάρβαρντ μετατράπηκε σε παράδειγμα αντίστασης, αρνούμενο να υποταχθεί στην επιθετική παρέμβαση του Τραμπ.
Μέχρι στιγμής όμως, αυτό που έχει κατά βάση βάλει φρένο στις επιθέσεις των εκτελεστικών διαταγμάτων του Τραμπ είναι οι δικαστικές αποφάσεις εναντίον τους. Οι δικαστές έχουν διατάξει την επαναπρόσληψη εργαζομένων που απολύθηκαν από το DOGE, την ανάκληση περικοπών, την επαναλειτουργία οργανισμών, την επιστροφή μεταναστών και την απελευθέρωση συλληφθέντων του κινήματος. Η κυβέρνηση μέχρι στιγμής συμμορφώνεται με τις αποφάσεις τους.
Ωστόσο, η προκλητική ρητορική του Τραμπ απέναντι στους δικαστές, η χρήση νομικών θεωριών της «ενιαίας εκτελεστικής εξουσίας» και η ανυπακοή σε κάποιες αποφάσεις που ανέτρεψαν τα διατάγματά του, όπως η απέλαση του Κίλμαρ Αμπρέγκο Γκαρσία, έχει εξοργίσει ακόμη και τους δεξιούς, διορισμένους από τον Τραμπ δικαστικούς. Το Ανώτατο Δικαστήριο, στο οποίο κυριαρχούν οι Ρεπουμπλικάνοι, θα προσπαθήσει να συμβιβαστεί με τον Τραμπ, δίνοντας του νέες εξουσίες. Αλλά η επιθετική στάση του Τραμπ τους έχει οδηγήσει σε αποφάσεις εναντίον του σε κάποιες περιπτώσεις, ενώ το μέλλον θα φέρει μεγαλύτερες συγκρούσεις.
Ο Τραμπ έχει ήδη κάνει τεράστια ζημιά και έχει ακόμη πολλά σχέδια. Σκοπεύει να περάσει από το Κογκρέσο μέχρι το καλοκαίρι νομοθεσία που θα επιτρέπει ακόμη περισσότερες απελάσεις, θα απορρυθμίσει την αγορά προς όφελος των επιχειρήσεων, θα δώσει φοροελαφρύνσεις στους πλούσιους, θα στερήσει από εκατομμύρια ανθρώπους από υγειονομική περίθαλψη, θα επιτεθεί στα δικαιώματα των τρανς και θα περικόψει την επισιτιστική βοήθεια.
Θα συνεχίσει επίσης να εφαρμόζει τις δύο βασικές πρωτοβουλίες του: τον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο και τις προσπάθειες να συγκεντρώσει όλο και περισσότερες εκτελεστικές εξουσίες στο πρόσωπο του.
Ο Τραμπ ποντάρει πολλά στον παγκόσμιο εμπορικό πόλεμο
Ο εμπορικός πόλεμος στοχεύει στην αναδιάταξη του παγκόσμιου εμπορίου και στην δημιουργία ελεύθερου χώρου για «συμφωνίες» για ιδιωτικές ή ξένες επενδύσεις που θα χρηματοδοτήσουν την ανανέωση του αμερικανικού καπιταλισμού. Το όραμα του Τραμπ παρουσιάστηκε στην επίσκεψή του στον Κόλπο, όπου υποσχέθηκε πάνω από 3 τρισεκατομμύρια δολάρια (αν και είναι λογικό να υπάρχουν αμφιβολίες για αυτό το ποσό).
Η υπόσχεση του είναι πως η μεταποίηση θα επιστρέψει στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Τραμπ δεν είναι καθόλου συγκεκριμένος ως προς το ποιοι τομείς είναι αυτοί που πρέπει να αναζωογονηθούν, σίγουρα όμως δεν είναι οι τεχνολογίες «πράσινης» ενέργειας που προσπαθούσε να προωθήσει ο Μπάιντεν. Τα σχέδια του Τραμπ κινούνται γύρω από την επέκταση της παραγωγής ορυκτών καυσίμων.
Οι ΗΠΑ παραμένουν πολύ ισχυρές οικονομικά και στρατιωτικά, ακόμη και απέναντι στην ανερχόμενη Κίνα. Ο Τραμπ σκοπεύει να αξιοποιήσει πλήρως αυτή την κατάσταση, με απειλές μαφιόζικου τύπου και απύθμενο θράσος. Αυτό φάνηκε στην ανακοίνωση του για την επιβολή δασμών της 2ας Απριλίου, την αποκαλούμενη «Ημέρα της Απελευθέρωσης», η οποία σόκαρε ακόμα και τα μέλη της κυβέρνησης και προκάλεσε πανικό στο χρηματιστήριο.
Η κατάσταση έχει έκτοτε ηρεμήσει, κυρίως επειδή ο Τραμπ υποχώρησε ανακοινώνοντας παύση 90 ημερών στην εφαρμογή των δασμών. Οι επιχειρηματικές ελίτ ελπίζουν ότι ο πρώην δωρητής των Δημοκρατικών και διαχειριστής hedge fund, υπουργός Οικονομικών Σκοτ Μπέσεντ, μπορεί να κατευθύνει τον Τραμπ προς συμφωνίες που θα μειώσουν τους δασμούς. Ο Μπέσεντ δικαίωσε την εμπιστοσύνη της Wall Street εξασφαλίζοντας την πιο σημαντική υποχώρηση: κατάφερε να χαμηλώσει τους δασμούς, που κινδύνευαν να φτάσουν στο επίπεδο εμπάργκο μεταξύ Κίνας και ΗΠΑ.
Παρ’ όλα αυτά, η άτσαλη εφαρμογή της πολιτικής δασμών του Τραμπ έχει θέσει υψηλά διακυβεύματα για τις συμφωνίες που έχει υποσχεθεί. Αν και το χρηματιστήριο έχει ανακάμψει, οι επενδυτές εξακολουθούν να είναι επιφυλακτικοί απέναντι στα αμερικανικά κρατικά ομόλογα. Φαίνεται πως αυτό το αποτέλεσμα δεν ήταν στις προβλέψεις της κυβέρνησης. Τα κρατικά ομόλογα είναι συνήθως ένα ασφαλές καταφύγιο χρημάτων για τους πλούσιους σε ταραγμένους καιρούς. Το γεγονός ότι η ασφάλεια των κρατικών ομολόγων ταλαντεύεται επικίνδυνα, δείχνει ότι οι εκπρόσωποι του παγκόσμιου καπιταλισμού έχουν χαμηλή εμπιστοσύνη στον Τραμπ.
Υπάρχουν όμως κι άλλοι κίνδυνοι, όπως ο υψηλότερος πληθωρισμός και πτώση των ρυθμών ανάπτυξης, αν όχι ύφεση. Όλες οι εκτιμήσεις βέβαια είναι υπό την αίρεση των γεγονότων, που κινούνται με πολύ γρήγορους ρυθμούς και αλλάζουν κατεύθυνση συνεχώς. Οι «δεκάδες συμφωνίες» που είχε ανακοινώσει ο Τραμπ δεν έχουν μέχρι στιγμής υλοποιηθεί.
Εμπορικός πόλεμος
Η συμφωνία που έκλεισε ο Τραμπ με το Ηνωμένο Βασίλειο, δεν περιείχε πολλές και σημαντικές οικονομικές δυνατότητες για τις ΗΠΑ. Ωστόσο, προϊδεάζει για ορισμένες τάσεις:
- Δασμοί 10% σε όλα τα αγαθά – αυτό είναι ένα υψηλό ποσοστό σε σύγκριση με τις προηγούμενες δεκαετίες και αποτελεί ένα χοντροκομμένο, παρά ένα στοχευμένο εργαλείο.
- Οι συμφωνίες πιθανότατα θα αποτελούνται από ορισμένες συγκεκριμένες πτυχές, όπως τη μείωση ορισμένων δασμών, παράλληλα με αόριστες δεσμεύσεις για μια σειρά θέματα που θα συζητηθούν στο μέλλον. Με άλλα λόγια, η διαδικασία «σύναψης συμφωνίας» θα πάει πολύ πιο μακριά προκειμένου να καταλήξει, παρά τις εξαγγελίες του Τραμπ για «γρήγορες συμφωνίες».
- Ο Τραμπ επιδιώκει δεσμεύσεις συνεργασίας που θα περιορίζουν συγκεκριμένες κινεζικές βιομηχανίες και τομείς του εμπορίου.
Κάπως έτσι, είναι πιθανό οι διαπραγματεύσεις για τους δασμούς να τελματώσουν και να τραβήξουν σε μάκρος, ίσως και μέχρι το τέλος της θητείας του Τραμπ. Η Κίνα προχώρησε σε διαμαρτηρία για την εμπορική συμφωνία Βασιλείου-ΗΠΑ και αναμένεται ότι οι προσπάθειες απομόνωσης της τεράστιας της οικονομίας και των εντυπωσιακών τεχνολογικών εξελίξεων της θα είναι περιορισμένες.
Ωστόσο, το κοινό ενδιαφέρον για τον περιορισμό της κινεζικής ισχύος θα μπορούσε μακροπρόθεσμα να αποτελέσει το πλαίσιο για τη σύναψη πιο συνεκτικών συμφωνιών με την Ευρώπη, την Ιαπωνία και ορισμένες άλλες μεγάλες χώρες, όπως η Ινδία. Ο Τραμπ υπονομεύει αυτή την προοπτική με τις απειλές του και την προσπάθεια εγκατάλειψης των αμερικανικών εγγυήσεων ασφαλείας. Οι διπλωματικές προσπάθειες που βρίσκονται σε εξέλιξη με μια σειρά χώρες με κυριότερες την Ευρώπη – Ουκρανία – Ρωσία είναι ακόμη χαοτικές, χωρίς ένα αποφασιστικό σχέδιο που θα μπορούσε να διευθετήσει ζητήματα ασφάλειας και εμπορικές συμφωνίες.
Παρά τις εθνικιστικές και «φιλεργατικές» τάσεις των τραμπικών που αντιπολιτεύονται τον Τραμπ, η επιδίωξή του να κλείσει εμπορικές συμφωνίες και να εξασφαλίσει ξένες επενδύσεις, μέχρι στιγμής παραπέμπει σε μια πιο σκληρή μορφή νεοφιλελευθερισμού, που πλασάρεται στην αγορά με την εξύμνηση και τη φαντασίωση του ατομικού πλουτισμού.
Κατά βάση, ο Τραμπ προσπαθεί να εξάγει την κρίση του αμερικανικού καπιταλισμού στο εξωτερικό. Μια έστω και κατά το ήμισυ επιτυχία αυτής της προσπάθειας, θα έχει την υποστήριξη των αμερικανικών μεγάλων επιχειρήσεων. Αν και δεν είναι δυνατόν να προσδιοριστούν οι πιθανότητες σε αυτό το στάδιο, η Αριστερά πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει τη δύναμη που θα μπορούσε να αναπτυχθεί πίσω από αυτό το σχέδιο.
Σημάδια αντίστασης
Ο Τραμπ προτρέπει τον κόσμο να κάνει υπομονή μέχρι να φέρουν αποτελέσματα οι πολιτικές του. Μιλάει για βραχυπρόθεσμες θυσίες, που θα ακολουθηθούν από μακροπρόθεσμα κέρδη. Και μέχρι στιγμής διατηρεί ανέπαφη την επιρροή του στην κοινωνική βάση στην οποία απευθύνεται. Η τελευταία μάλιστα, βλέπει τον ανεμοστρόβιλο που έχουν προκαλέσει οι πολιτικές του Τραμπ ως ένδειξη ότι είναι σταθερός στις εξαγγελίες του. Η βάση του MAGA θα δώσει χρόνο στις πολιτικές του Τραμπ και θα είναι ανοιχτή στο να φορτώσει την οργή για τις επιπτώσεις τους σε αποδιοπομπαίους τράγους.
Αλλά ο Τραμπ φαίνεται να αγνοεί το γεγονός ότι, για να εκλεγεί, χρειάστηκε την υποστήριξη ενός άλλου στρώματος, που τον επέλεξε ως το μικρότερο κακό, σαν τον υποψήφιο που θα καταπολεμούσε τον πληθωρισμό. Το τεράστιο στοίχημα του Τραμπ στον εμπορικό πόλεμο έχει ανατρέψει την οικονομική εμπιστοσύνη στο πρόσωπό του, η οποία ήταν καθοριστική για τη νίκη του το 2024. Χάνει την ευρύτερη υποστήριξή του, με τα δημοσκοπικά ποσοστά του να πέφτουν με τον ταχύτερο ρυθμό στη σύγχρονη ιστορία.
Πολλοί ψηφοφόροι του 2024 δεν συμπαθούσαν τον Τραμπ, ούτε πολλές από τις πολιτικές του. Με την προώθηση μιας σκληρής δεξιάς ατζέντας σε όλα τα μέτωπα, ο Τραμπ ικανοποιεί τη βάση των παραδοσιακών δεξιών οπαδών του, αλλά αποξενώνει την πλειοψηφία της χώρας. Σε μια σειρά θέματα που αποτελούσαν τα δυνατά του χαρτιά, όπως η μετανάστευση, η Ουκρανία, ο πληθωρισμός, η οικονομία, σήμερα βρίσκεται πολύ χαμηλά στις δημοσκοπήσεις.
Όλα αυτά πριν από τις αναμενόμενες επιπτώσεις του εμπορικού πολέμου. Οι χαμένες αγορές και ο πληθωρισμός θα επανέλθουν και θα επηρεάσουν ακόμη και τους μικρούς καπιταλιστές, τους αγρότες και τους εργαζόμενους που αποτελούν την εκλογική βάση του Τραμπ.
Η πολιτική σταθερότητα στο απαρχαιωμένο και αντιδημοκρατικό εκλογικό σύστημα των ΗΠΑ απαιτεί την υποστήριξη μιας «υπερπλειοψηφίας» για ένα μόνο κόμμα ή μπλοκ. Η βάση του MAGA που στηρίζει Τραμπ είναι η μεγαλύτερη και πιο συμπαγής στη χώρα αυτή τη στιγμή, αλλά εξακολουθεί να αποτελεί μειοψηφία, με κάτω από το 40%. Οποιαδήποτε ελπίδα εδραίωσης των αποτελεσμάτων του 2024 μακροπρόθεσμα, εξαρτάται από τον εμπορικό πόλεμο και τις άλλες οικονομικές πολιτικές του Τραμπ, και τα αποτελέσματα που θα φέρουν.
Κανένας πρόεδρος δεν έχει ανακάμψει από τα χαμηλά επίπεδα υποστήριξης στα οποία βρίσκεται σήμερα ο Τραμπ. Τον βοηθά βέβαια το γεγονός ότι το αντιπολιτευόμενο Δημοκρατικό Κόμμα είναι επίσης εξαιρετικά αντιδημοφιλές και σε σύγχυση μετά την κατάρρευση της προεδρίας Μπάιντεν. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι οι Δημοκρατικοί δεν μπορούν να αναζωογονηθούν εκλογικά. Στις ενδιάμεσες εκλογές του 2026 θα επωφεληθούν από μια εκλογική αναμέτρηση με χαμηλότερη συμμετοχή που θα κλίνει προς τους πιο πλούσιους και πιο μορφωμένους υποστηρικτές τους.
Ο Τραμπ αναμφίβολα θέλει να απολαμβάνει την υποστήριξη της πραγματικής πλειοψηφίας. Αλλά αν χρειαστεί να αντισταθμίσει με κάποιον τρόπο τη χαμηλή του αποδοχή, αν δει το κόμμα του να κρατιέται με δυσκολία στην κυβέρνηση, θα χρησιμοποιήσει τη μεγάλη συγκέντρωση δύναμης στην εκτελεστική εξουσία στην οποία επενδύει σήμερα.
Πώς θα αντιδράσει ο Τραμπ στις αναταράξεις που έρχονται;
Συγκεντρώνοντας εξουσίες και αρμοδιότητες, ο Τραμπ συνεχίζει μια τάση που αναπτύχθηκε από προέδρους και των δύο κομμάτων, αλλά σίγουρα ανοίγει νέους δρόμους. Θα συνεχίσει να πιέζει και να απαιτεί από τα δικαστήρια να του παραχωρήσουν επισήμως όσο το δυνατόν περισσότερες αρμοδιότητες.
Η διακυβέρνησή του έχει προκαλέσει φόβο σε κάποια κοινωνικά στρώματα και έχει οδηγήσει σε συνθηκολόγηση πανεπιστήμια, μεγάλα δικηγορικά γραφεία και μεγάλα μέσα ενημέρωσης. Την ίδια ώρα το Κογκρέσο δειλιάζει. Ο Τραμπ διατηρεί ακόμη και κάποιο έλεγχο στις πολιτικές των εταιρειών, για παράδειγμα διατάζοντάς τους δημόσια να μην αυξήσουν τις τιμές εξαιτίας των δασμών. Αλλά μέχρι πότε θα μπορεί να παραμένει στην εξουσία; Όσο η αντιδημοτικότητά του βαθαίνει, τα μαζικά κινήματα ενισχύονται και η ισορροπία δυνάμεων μετατοπίζεται (πράγματα που είναι αναμενόμενα) πώς θα αντιδράσει ο ίδιος;
Η άρνηση του Τραμπ να αποδεχτεί την ήττα του το 2020 και η υποδαύλιση της επίθεσης της ακροδεξιάς στις 6 Ιανουαρίου 2021 στο κτίριο του Καπιτωλίου δείχνει ότι είναι πρόθυμος και ικανός να στραφεί στον αυταρχισμό, ακόμη και στη βία, για να αντιδράσει στην πολιτική του απομόνωση ή αποδυνάμωση. Στις ΗΠΑ, είναι δημοφιλές να αποκαλείται ο Τραμπ «φασίστας» λόγω των πολύ σοβαρών τάσεων του προς την αυταρχική διακυβέρνηση.
Οι συγκρίσεις του Τραμπ και του MAGA με ιστορικά φασιστικά κινήματα δεν στέκουν. Θα μπορούσε όμως ο Τραμπ να βρεθεί επικεφαλής μιας πιο αυταρχικής κυβέρνησης, που να συγκρίνεται για παράδειγμα με πτυχές του μοντέλου Πούτιν;
Οι μεγάλες πολυεθνικές που κυριαρχούν στον αμερικανικό καπιταλισμό δεν βλέπουν σήμερα να τις συμφέρει κάτι τέτοιο. Δεν αισθάνονται ότι απειλούνται από την αντιπολίτευση των Δημοκρατικών στον Τραμπ, τα χαμηλά ποσοστά του στις δημοσκοπήσεις, ή τις κινητοποιήσεις στους δρόμους στην παρούσα φάση τους, και επομένως δεν νιώθουν ότι πρέπει να «διασωθούν» από μια αυταρχική διακυβέρνηση. Ο πιο πιθανός κίνδυνος αυτή τη στιγμή είναι η συγχώνευση της τραμπικής δεξιάς και της νεοφιλελεύθερης εταιρικής εξουσίας μέσα στα όρια του σημερινού συστήματος και συντάγματος.
Όπως και αν εξελιχθούν τα γεγονότα, η απειλή που εκπροσωπεί ο Τραμπ μετασχηματίζει την καπιταλιστική δημοκρατία και το πολιτικό status quo στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Τραμπ κατέστρεψε την αξιοπιστία του δικομματικού συστήματος και της αστικής τάξης, συγκέντρωσε περισσότερες αρμοδιότητες στην εκτελεστική εξουσία με αποσταθεροποιητικό τρόπο, πολιτικοποίησε τον κρατικό μηχανισμό και γέννησε μια ριζοσπαστική αντιδημοκρατική, σκληρή δεξιά που θα τον ξεπεράσει. Αυτές οι διαδικασίες θα βαθύνουν αν ο Τραμπ καταφέρει να βρει διάδοχο. Οι Δημοκρατικοί θα μπορούσαν να αντικαταστήσουν τον Τραμπ στην εξουσία, αλλά μπροστά στην παγκόσμια δυναμική που αναπτύσσει η Ακροδεξιά, τα «κεντρώα» καπιταλιστικά κόμματα όπως οι Δημοκρατικοί το μόνο που κάνουν είναι να προσπαθούν κατά βάση να αντιγράψουν το πρόγραμμα της, σε μια απέλπιδα προσπάθεια εξουδετέρωσής της.
Ο Τραμπ είναι πολύ επικίνδυνος. Αλλά όσο κι αν η πορεία του παραμένει απρόβλεπτη, επιθετική, αντιδημοφιλής, ταυτόχρονα δίνει ευκαιρίες στην Αριστερά και την εργατική τάξη. Η κατάρρευση της παλιάς νεοφιλελεύθερης τάξης ανοίγει χώρο για ριζοσπαστισμό και νέες μορφές οργάνωσης, όπως ένα ανεξάρτητο πολιτικό κόμμα της εργατικής τάξης.
Η Αριστερά αντιμετωπίζει δυσκολίες αυτή τη στιγμή, με βασικότερη τον μικρό αριθμό εργαζομένων και ακτιβιστών που να διεκδικούν ένα μέλλον πέρα από τον καπιταλισμό. Αλλά η μαζική αντίθεση στον Τραμπ σημαίνει ότι υπάρχει η βάση για ένα ισχυρό και διεκδικητικό κίνημα ενάντια στη Ακροδεξιά και τους καπιταλιστές. Οι νέοι αγώνες μπορούν να ανασυγκροτήσουν αυτά τα στρώματα και να ανοίξουν χώρο για τις μαρξιστικές ιδέες και πεδίο δράσης για την Αριστερά.
