Για άλλη μια χρονιά, θα λάβει χώρα την Παρασκευή 29 Νοέμβρη στην Ελλάδα, η «Black Friday» (Μαύρη Παρασκευή). Πρόκειται για θεσμό που ξεκίνησε στην Αμερική, όπου σηματοδοτεί την ημέρα εκκίνησης της αγοραστικής περιόδου των Χριστουγέννων και τα καταστήματα προσφέρουν ειδικές εκπτώσεις που διαρκούν 3 μέρες.
Συχνά συγκεντρώνονται εκατοντάδες άνθρωποι (και σε κάποιες περιπτώσεις χιλιάδες) από τα χαράματα έξω από τα πολυκαταστήματα, περιμένοντας να ανοίξουν οι πόρτες, και προσπαθώντας να μπουν όσο γίνεται νωρίτερα, για να προλάβουν τις προσφορές.
Στην Ελλάδα, μια σειρά από καταστήματα προετοιμάζονται για άλλη μια χρονια για την μεγάλη «γιορτή» των καταναλωτών.
Αλλά πραγματικά, για ποιους είναι «γιορτή» αυτή η μέρα;
Για κάποιους δεν είναι γιορτή
Το μόνο σίγουρο είναι πως τα «σπασμένα» της «Μαύρης Παρασκευής» τα πληρώνουν οι εργαζόμενοι στα καταστήματα. Είναι γνωστό ότι στα καταστήματα αυτά (Public, Πλαίσιο κ.α.) επικρατεί εργασιακός μεσαίωνας.
Οι εργαζόμενοι έχουν να αντιμετωπίσουν καθημερινά τους χαμηλούς μισθούς, την εντατικοποίηση, τις απλήρωτες υπερωρίες, την Κυριακάτικη δουλειά, τη μερική απασχόληση, τα ελαστικά ωράρια, την επισφάλεια. Σαν να μην φτάνουν όλα αυτά λοιπόν, τώρα έρχεται να προστεθεί ένα επιπλέον φορτίο, αυτό της εξαντλητικής εργασίας της «Μαύρης Παρασκευής» με τις «ορδές» των καταναλωτών.
Ενδεικτικά είναι και τα νούμερα που παρουσίασαν οι εταιρείες που συμμετείχαν σ’ αυτό το θεσμό το 2016. Στο Πλαίσιο οι online παραγγελίες ξεπέρασαν τις 4.100 πριν από τις 2 το μεσημέρι, ενώ το τηλεφωνικό του κέντρο δέχτηκε πάνω από 7.000 κλήσεις μέσα σε 5 ώρες.
Η Media Markt δέχτηκε περίπου 200.000 καταναλωτές και τα Public σημειώνουν πως έκαναν ρεκόρ επισκεψιμότητας με 392.000 πελάτες σε 50 καταστήματα, μέσα σε μια μέρα.
Επίσης, σε ελέγχους που έκανε το Σώμα Επιθεώρησης Εργασίας στη «Μαύρη Παρασκευή» το 2017 διαπιστώθηκαν παραβάσεις σε 21 επιχειρήσεις για υπερωριακή απασχόληση καθώς και ζητήματα υγείας και ασφαλείας των εργαζομένων.
Επομένως μιλάμε για την απόλυτη εντατικοποίηση της εργασίας και το ξεζούμισμα των εργαζομένων.
Ψωνίζοντας… επί πτωμάτων
Δεν είναι λίγες οι φορές που η «Μαύρη Παρασκευή» δικαιολογεί το χρώμα της.
Πίσω από τις «υπερπροσφορές για λίγες ώρες» κρύβεται η παράνοια του «τρέχω να προλάβω» – σαν αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια έχουν καταγραφεί στην Αμερική 12 θάνατοι και 117 τραυματισμοί.
Το 2008 ένας εργαζόμενος της Wal-Mart στο Λονγκ Άιλαντ της Αμερικής έχασε τη ζωή του. 2.000 άτομα που είχαν στηθεί από τα ξημερώματα έξω από το πολυκατάστημα, έσπασαν τα στόρια 5 λεπτά πριν από το επίσημο άνοιγμα του καταστήματος και εισέβαλαν σε αυτό. Το αποτέλεσμα ήταν να ποδοπατηθεί το πλήθος και ανάμεσά τους ένας 34χρονος υπάλληλος του καταστήματος ο οποίος έχασε την ζωή του. Ακόμα κι όταν έφτασε η αστυνομία για να τον σώσει το πλήθος συνέχιζε να σπρώχνει και να ποδοπατείται.
Ταυτόχρονα, έχουν σημειωθεί δεκάδες περιστατικά όπου καταναλωτές διαπληκτίστηκαν ώστε να προμηθευτούν τα πολυπόθητα φτηνά προϊόντα. Μαχαιρώματα, πυροβολισμοί, τσακωμοί, σπρέι πιπεριού αποτελούν χαρακτηριστικές ειδήσεις της ημέρας.
Μόνο στη περσινή «γιορτή» της «Μαύρης Παρασκευής» στην Αμερική, τρία άτομα σκοτωθήκαν και άλλα εφτά τραυματίστηκαν σε διαφορετικά περιστατικά που σημειώθηκαν έξω από πολυσύχναστα εμπορικά κέντρα στο Σαν Αντόνιο, στο Νιου Τζέρσεϊ, την Νεβάδα και το Τενεσί.
Ποιος ευθύνεται για αυτή τη βαρβαρότητα;
Προφανώς κανένας δεν σχεδιάζει να πάει σ’ ένα πολυκατάστημα και να ποδοπατήσει μέχρι θανάτου έναν υπάλληλο. Όπως και κανένας δεν σχεδιάζει να ανταλλάξει γροθιές με έναν άλλο καταναλωτή. Οι περισσότεροι βρίσκονται εκεί για να εξασφαλίσουν φτηνές αγορές (ειδικά ενόψει Χριστουγέννων) για τις οικογένειές τους.
Δεν μπορούμε όμως να φανταστούμε κάποιον πλούσιο να καταδέχεται να χάσει τον ύπνο του, για να ψωνίσει φτηνότερα. Θύματα αυτής της ιστορίας είναι φυσικά οι φτωχοί. Το γεγονός ότι άνθρωποι φτάνουν σε αυτό το σημείο, να γρονθοκοπούνται και να ποδοπατούνται για να αγοράσουν κάτι είναι αποτέλεσμα της οικονομικής στέρησης. Πίσω απ’ αυτό βρίσκεται το σκληρό πρόσωπο του καπιταλισμού. Το σύστημα που γεννά την ανεργία, τη πτώση των μισθών και των συνθηκών διαβίωσης και την έλλειψη βασικών αγαθών, είναι υπεύθυνο για αυτές τις εικόνες.
Kυριολεκτικά μαύρη
Η εμπειρία της «Μαύρης Παρασκευής» στην Αμερική είναι αποκαλυπτική. Κάθε χρόνο ο τζίρος του συγκεκριμένου τριημέρου ξεπερνά τα 50 δισεκατομμύρια δολάρια.
Επομένως αν είναι κάτι που πρέπει να συμφωνήσουμε είναι αυτό: ότι οι μόνοι κερδισμένοι απ’ όλο αυτό είναι οι μεγάλες επιχειρήσεις κι ότι για τους εργαζόμενους η συγκεκριμένη μέρα είναι κυριολεκτικά μαύρη.
