Τάκης Γιαννόπουλος
Το 20ο συνέδριο του ΚΚΕ θα γίνει 30/3-2/4.
Όπως είναι φυσιολογικό οι θέσεις του μεγαλύτερου κόμματος της Αριστεράς και του μοναδικού που βρίσκεται στο κοινοβούλιο, απασχολούν ολόκληρο το εργατικό κίνημα και την Αριστερά. Στο παρόν άρθρο θα επιχειρήσουμε να ασχοληθούμε με κάποια βασικά ζητήματα που αναδεικνύονται από τις θέσεις και όχι σε μια συνολική και εφ όλης της ύλης κριτική.
Βασικά ένα κείμενο κομματικών καθηκόντων
Κάτι που προκαλεί εντύπωση από την αρχή είναι ότι από τις 106 σελίδες του κειμένου των Θέσεων της ΚΕ του ΚΚΕ μόλις 34 καταπιάνονται με το σύνολο των διεθνών και ελληνικών εξελίξεων. Οι υπόλοιπες 68 σελίδες –πέραν των 4 σελ. της εισαγωγής– ασχολούνται με τον απολογισμό δράσης και τα κομματικά καθήκοντα.
Ασφαλώς κάθε κόμμα επιλέγει τις εμφάσεις που αυτό θεωρεί σημαντικές. Όμως στην προκειμένη αυτό που προκύπτει είναι ότι το κομμάτι των Θέσεων που αφορά τις διεθνείς και ελληνικές εξελίξεις είναι ιδιαίτερα φτωχό, περιγραφικό και δημοσιογραφικό παρά μια ουσιαστική μαρξιστική ανάλυση για το διεθνές και ελληνικό γίγνεσθαι.
Πρόβλεψη για παγκόσμιο πόλεμο;
Ακόμα και όταν μπαίνουν σημαντικές θέσεις ή προβλέψεις όπως πχ
«το κάθε κομμουνιστικό και εργατικό κόμμα, το διεθνές κομμουνιστικό κίνημα, η εργατική τάξη και το κίνημά της σε όλες τις χώρες οφείλουν να προετοιμάζονται για το ενδεχόμενο ενός πιο γενικευμένου ιμπεριαλιστικού πολέμου»[1]
λείπει η απάντηση στα ερωτήματα που φυσιολογικά προκύπτουν.
Ποια χρονική περίοδο αφορά η πρόβλεψη; Κοντοπρόθεσμα ή σε βάθος χρόνου; Και τι είδους πόλεμο αφορά η πρόβλεψη; Γιατί το ότι ο καπιταλισμός γεννάει τον πόλεμο όπως το σύννεφο φέρνει τη βροχή είναι απόλυτα σωστό, το θέμα είναι το πότε θα γίνει αυτό και αν θα έχει παγκόσμιο χαρακτήρα ή θα είναι τοπικός.
Περιφερειακούς πολέμους έχουμε και σήμερα σε εξέλιξη. Για παράδειγμα στην Συρία έχουμε σε εξέλιξη έναν μίνι «παγκόσμιο» πόλεμο ανάμεσα σε ιμπεριαλιστές και τοπικές δυνάμεις που παλεύουν για κυριαρχία και επιρροή.
Τελικά τι είδους πρόβλεψη είναι αυτή που κάνει το ΚΚΕ για το χαρακτήρα ενός επερχόμενου ιμπεριαλιστικού πολέμου; Από το κείμενο των Θέσεων δεν προκύπτει απάντηση στο ερώτημα.
Όπως δεν προκύπτουν απαντήσεις στα ερωτήματα για τη θέση του ΚΚΕ για την ΕΕ και την Ευρωζώνη. Για την πορεία, την συνείδηση και τις προοπτικές των εργατικών τάξεων στην Ευρώπη και τις ΗΠΑ. Για τις εξελίξεις στην Ασία και τη Λατινική Αμερική.
Είναι θετικό ότι το ΚΚΕ αποφεύγει να κάνει αυτό που του προτείνουν εν είδη κριτικής από την σκοπιά της σταλινικής καθαρότητας, διάφορες οργανώσεις ή ομάδες που έχουν κατά καιρούς αποχωρήσει ή διαγραφεί, δηλαδή να περιοριστεί στην απόλυτη δαιμονοποίηση του αμερικάνικου ιμπεριαλισμού και με βάση την λογική του μικρότερου κακού να υποστηρίξει εμμέσως πλην σαφώς άλλες ιμπεριαλιστικές δυνάμεις πχ την Ρωσία ή την Κίνα. Όμως αυτό το θετικό βήμα μένει μισό όταν δεν γίνεται συγκεκριμένο στα συγκεκριμένα ζητήματα. Στην Ουκρανία για παράδειγμα υπάρχει εμπλοκή της Δύσης, των ντόπιων υποστηρικτών της, των φασιστών, του Πούτιν, κοκ. Στο κείμενο δεν υπάρχει πουθενά αναφορά για τις θέσεις του ΚΚΕ στο θέμα.
Σ’ αυτού του είδους τις διαμάχες η μόνη πρόταση που μπορεί να κάνει η Αριστερά είναι υπέρ της ενότητας των εργατικών τάξεων και των λαών στην πάλη για τα κοινά προβλήματα και για την ειρήνη και ενάντια στις ιμπεριαλιστικές παρεμβάσεις. Αυτό σημαίνει πάλη για την ανατροπή του καπιταλισμού – και οι προτάσεις που αφορούν αυτή την προοπτική και στόχο πρέπει να είναι συγκεκριμένες στο βαθμό του δυνατού (δηλαδή, σαν ένα Μεταβατικό Πρόγραμμα πρακτικών καθηκόντων για τα κινήματα και τις κοινωνίες). Αυτό όχι μόνο λείπει από τις Θέσεις, αλλά εκεί που δοκιμάζει να γίνει συγκεκριμένο το ΚΚΕ, καταλήγει στην ακριβώς αντίθετη κατεύθυνση. Χαρακτηριστικό το θέμα της Ελληνοτουρκικής διαμάχης.
Ελληνοτουρκικές σχέσεις και Κυπριακό
Στο ζήτημα των ελληνοτουρκικών σχέσεων το κείμενο αναφέρει ότι:
«οι περιοχές του Αιγαίου και της Θράκης αποτελούν τα πιθανά πεδία πολεμικής σύγκρουσης ανάμεσα στις αστικές τάξεις των γειτονικών κρατών Ελλάδας και Τουρκίας, με ενδεχόμενη εμπλοκή και εμβόλιμων σχεδιασμών της Αλβανίας και της ΠΓΔΜ…»[2]
Με βάση αυτό το ενδεχόμενο ποια πρέπει να είναι η στάση ενός κόμματος του προλεταριακού διεθνισμού που στις θέσεις του αναφέρει ότι
«το ΚΚΕ αντιπαλεύει συνολικά και σταθερά τόσο τον αστικό εθνικισμό όσο και τον κοσμοπολιτισμό του κεφαλαίου που αποτελούν τις δύο όψεις της ιδεολογίας της άρχουσας τάξης»;[3]
Από την αναφορά ότι η Τουρκία
«συνεχίζει την στρατιωτική κατοχή και την παραβίαση δικαιωμάτων του κυπριακού κράτους, καθώς και τις προκλητικές αμφισβητήσεις κυριαρχικών δικαιωμάτων του ελληνικού κράτους…»[4]
σε συνδυασμό με την παντελή έλλειψη αναφοράς των ευθυνών της ελληνικής αστικής τάξης πχ για τα δικαιώματα της μειονότητας στην Θράκη ή την εθνικιστική υστερία γύρω από το Μακεδονικό, προκύπτει ότι τελικά έχουν ευθύνες μόνο οι αστικές τάξεις των άλλων χωρών και καθόλου η δική μας.
Αυτό φαίνεται καλύτερα στην θέση για το Κυπριακό όπου αναφέρεται ότι:
«η πάλη μας κατευθύνεται στον στόχο για μια Κύπρο ενιαία, ανεξάρτητη, με μία και μόνη κυριαρχία»,[5]
δηλαδή μια καπιταλιστική Κύπρος υπό την κυριαρχία του ελληνοκυπριακού κεφαλαίου και κατεστημένου.
Κύπρος ενιαία ανεξάρτητη, σήμερα, 43 χρόνια μετά τα γεγονότα του 74, πρακτικά σημαίνει υποταγή των Τουρκοκυπρίων στην ελληνοκυπριακή αστική τάξη – πράγμα το οποίο για να γίνει πραγματικότητα θα πρέπει να περάσει μέσα από πόλεμο με την Τουρκία.
Ο διεθνισμός, οι κοινοί ταξικοί αγώνες των λαών για την ανατροπή των αστικών τάξεων, το σοσιαλιστικό πρόταγμα, το μόνο που μπορεί πραγματικά να ενώσει τα κινήματα των εργαζομένων σε διαφορετικές χώρες, όλα αυτά απουσιάζουν εντελώς.
Τι ακριβώς δικαίωσε η ζωή;
«Η ζωή δικαίωσε περίτρανα τις εκτιμήσεις, τις θέσεις του ΚΚΕ..»[6]
αναφέρει το κείμενο στο κεφάλαιο του απολογισμού δράσης.
Όμως πώς ισχύει κάτι τέτοιο όταν στο ίδιο κείμενο περιγράφονται τα εκλογικά αποτελέσματα του ΚΚΕ σε 3 πρόσφατες εκλογικές αναμετρήσεις που κυμαίνονται μεταξύ 5,45% και 6,1% ή στην εκλογή μόλις 5 δημάρχων στις δημοτικές και περιφερειακές εκλογές του 14;
Το ΚΚΕ στο παρελθόν είχε εκλογικά αποτελέσματα που έφταναν στο 10.93% τον Οκτώβρη του 1981 (36 χρόνια πριν) ή 8.67% στις ευρωεκλογές του 1999 (18 χρόνια πριν και μετά την κατάρρευση του Σοβιετικού Μπλοκ). Όσον αφορά την τοπική αυτοδιοίκηση είχε δεκάδες εκλεγμένους δημάρχους, αρκετούς εκ των οποίων για πολλές τετραετίες.
Ακόμα και στις θέσεις αναφέρονται προβλήματα του είδους
«χαμηλή κυκλοφορία του Ριζοσπάστη», «μικρή τάση ανάκαμψης του αριθμού μελών του Κόμματος μετά το 2012», «καθυστέρηση στην ανάπτυξη του Κόμματος στις μεγάλες βιομηχανίες και τους κλάδους στρατηγικής σημασίας» κοκ.
Το βασικό βέβαια ερώτημα που δεν απαντιέται στο κείμενο είναι γιατί το κίνημα επέλεξε να εκτοξεύσει τον ΣΥΡΙΖΑ από το 4% στο 36% κάνοντάς τον κυβέρνηση και όχι το ΚΚΕ; Και γιατί το κίνημα δεν στράφηκε στο ΚΚΕ όταν ο ΣΥΡΙΖΑ υποτάχτηκε πλήρως στο διεθνές και εγχώριο κατεστημένο;
Τα ελλείμματα του ΚΚΕ
Η απάντηση δεν βρίσκεται σε συνωμοσιολογικές θεωρίες ή στην δήθεν ανωριμότητα των αντικειμενικών συνθηκών αλλά στα πολιτικά και ιδεολογικά λάθη της εκάστοτε ηγεσίας του ΚΚΕ.
Που στεκόταν εχθρικά ή διασπαστικά απέναντι σε κάθε κίνημα ή αγώνα της εργατικής τάξης και της νεολαίας. Σε όλες τις γενικές απεργίες. Στο κίνημα των πλατειών του 2011. Στο δημοψήφισμα του Ιούλη του 2015, όπου ένα μεγάλο μέρος των μελών του αγνόησε τις προτροπές της ηγεσίας για άκυρο. Σε κάθε εργατικό σωματείο ή φοιτητικό σύλλογο που δεν τον έλεγχε ή δεν μπορούσε να καπελώσει.
Όπου ακόμα και τα συνδικάτα που έχει την πλειοψηφία, μαραζώνουν στην απραξία, την αδράνεια και τα γραφειοκρατικά παζαρέματα. Το παράδειγμα των 2 μεγαλύτερων Εργατικών Κέντρων της χώρας σε Αθήνα και Πειραιά μιλάει από μόνο του.
Που αποκαλεί ακόμα και σήμερα «λαϊκή συμμαχία» τη συμμαχία του ΚΚΕ με τον εαυτό του – δηλαδή με μετωπικά σχήματα που το ίδιο δημιούργησε στους διάφορους χώρους (ΠΑΜΕ-ΜΑΣ-ΠΑΣΕΒΕ-ΠΑΣΥ-ΟΓΕ-“Λαϊκές επιτροπές” κοκ).
Που τσουβαλιάζει όλες τις άλλες δυνάμεις της Αριστεράς (πχ ΛΑΕ και ΑΝΤΑΡΣΥΑ) στο «ρεύμα του ευρωσκεπτικισμού» και τα αποκαλεί «..ανάχωμα στην ριζοσπαστικοποίηση και συμπόρευση λαϊκών δυνάμεων με το ΚΚΕ…»[7]
Που μπορεί να συνεργάζεται με την Κανέλλη σήμερα (και τον Ζουράρι ή το ΔΗΚΚΙ παλαιότερα) αλλά δεν μπορεί να κάτσει στο ίδιο τραπέζι με δυνάμεις της Αριστεράς για την οργάνωση της κοινής πάλης σε –μερικά έστω– ζητήματα αντίστασης στην μνημονιακή λαίλαπα ή την φασιστική απειλή.
Που, τέλος, επέμενε να βαφτίζει σοσιαλισμό τα καθεστώτα της πρώην ΕΣΣΔ και των χωρών της Ανατολικής Ευρώπης.
«Τροτσκιστικές παρεκκλίσεις» ή γραφειοκρατικά ζικ ζακ;
Ακόμα και κάποια δειλά βήματα που γίνονται με αποτέλεσμα να δέχεται κριτική για «τροτσκιστικές παρεκκλίσεις» μένουν στα μισά του δρόμου.
Για παράδειγμα αναφέρεται στο κείμενο:
«Το ΚΚΕ ανάπτυξε εκτεταμένη εσωτερική και δημόσια ιδεολογική-πολιτική δουλειά ενάντια στις κοινοβουλευτικές αυταπάτες, στην μεταρρυθμιστική πολιτική (όπως συμπυκνώνεται στην αναγνώριση και διεκδίκηση “μεταβατικών σταδίων” ανάμεσα στον καπιταλισμό και το σοσιαλισμό-κομμουνισμό) που εδώ και δεκαετίες κυριάρχησε και εξακολουθεί να κυριαρχεί στο κομμουνιστικό κίνημα διεθνώς».[8]
Το να σπας από την «Θεωρία των Σταδίων» που οδήγησε σε τραγωδίες ολόκληρα κινήματα και λαούς διεθνώς είναι πολύ σημαντικό. Αρκεί να μην «διορθώνεις» το ένα λάθος με ένα άλλο.
Εδώ οι «ανησυχούντες» για την απώλεια της σταλινικής φυσιογνωμίας του ΚΚΕ μπορούν να μείνουν ήσυχοι.
Γιατί όσο λάθος είναι η Θεωρία των Σταδίων άλλο τόσο λάθος είναι και το άλμα από τον καπιταλισμό στον σοσιαλισμό χωρίς ένα συνεκτικό μεταβατικό πρόγραμμα που να συνδέει τις σημερινές διεκδικήσεις του κινήματος με την ανάγκη της ανατροπής του καπιταλισμού και τον σοσιαλισμό.
Η ηγεσία του ΚΚΕ έχει εναποθέσει την λύση όλων των προβλημάτων σε ένα… «σοσιαλισμό» που αποκτά μεσσιανικά χαρακτηριστικά. Έχει γυρίσει την πλάτη στις σημερινές ανάγκες και διεκδικήσεις του κινήματος. Αρνείται να θέσει τον στόχο της εξουσίας αρκούμενο σε μια ολιγομελή ομάδα βουλευτών στα αριστερά έδρανα του κοινοβουλίου, με αποτέλεσμα να μην αποτελεί απειλή για το σύστημα αλλά ούτε και πολιτική διέξοδο για την κοινωνία και το κίνημα.
Υπάρχει και εκτός του ΚΚΕ Αριστερά
Μπροστά στο 20ο συνέδριο είναι σίγουρο ότι πολλά μέλη και αρκετά τα στελέχη του ΚΚΕ προβληματίζονται από την συνολική κατάσταση στο κόμμα και το κίνημα. Οι σύντροφοι αυτοί πρέπει να ξέρουν ότι υπάρχει και εκτός του ΚΚΕ Αριστερά. Που είναι κομμουνιστική και μαρξιστική. Που παρακολουθεί τις διεργασίες στο εσωτερικό του ΚΚΕ αναζητώντας δρόμους κοινής πάλης και δράσης. Που έχει τις ίδιες αγωνίες για την πορεία και τις προοπτικές της ταξικής πάλης στην Ελλάδα και διεθνώς.
Έχει μεγάλη σημασία οι δρόμοι μας να συναντηθούν και να ανοίξει μια ειλικρινής συζήτηση με ενωτική διάθεση και ανοικτό μυαλό. Το εργατικό κίνημα μόνο κερδισμένο μπορεί να βγει από αυτό. Η πολιτική της αυτοαπομόνωσης που ακολουθεί στο όνομα της δήθεν επαναστατικής καθαρότητας, το ΚΚΕ, είναι καταδικασμένη σε αποτυχία. Χρειάζεται ολοκληρωτική στροφή.
Παραπομπές:
[1]: σελ. 7 – θέση 2
[2]: σελ. 15 – θέση 12
[3]: σελ. 7 – θέση 2
[4]: σελ. 15 – θέση 12
[5]: σελ. 17 – θέση 13
[6]: σελ. 41 – θέση 38
[7]: σελ. 34 – θέση 30
[8]: σελ. 42 – θέση 38
Σχετικά άρθρα
- 4η Πανελλαδική Συνδιάσκεψη του ΠΑΜΕ – μερικά ρητορικά ερωτήματα
- Κυπριακό: Το ΚΚΕ, από τον «αντι-ιμπεριαλισμό» στον αριστερό εθνικισμό
- ΚΚΕ/ΠΑΜΕ, «αποτιμούν» και «σχεδιάζουν» μετά την 3ήμερη Γενική Απεργία
- Η υποχώρηση του αγροτικού κινήματος και οι τεράστιες ευθύνες του ΚΚΕ!
- Το ΚΚΕ λέει: «όχι λουκέτο στις Σκουριές»!
