Δύο εκθέσεις-reports που δημοσιεύτηκαν στις αρχές Δεκέμβρη του 2019 επιβεβαιώνουν αυτό που η εργατική τάξη και τα φτωχά λαϊκά στρώματα βιώνουν όλο και πιο έντονα: τη χειροτέρευση του βιοτικού τους επιπέδου και την αύξηση των ανισοτήτων, η οποία έγινε ακόμη εντονότερη την τελευταία δεκαετία κατά της διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Πρόκειται για την ετήσια έκθεση του Οργανισμού Ηνωμένων Εθνών (ΟΗΕ) για την «Ανθρώπινη Ανάπτυξη για το 2019» και την έκθεση για το 2020 του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) σχετικά με τις «Ανισότητες μεταξύ των φύλων».
ΟΗΕ: κάτι δε λειτουργεί σωστά…
«Το κύμα των διαδηλώσεων που σαρώνει τη μια χώρα μετά την άλλη αποτελεί μια ξεκάθαρη ένδειξη ότι, παρά την πρόοδό μας, κάτι δεν λειτουργεί σωστά στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας. Οι άνθρωποι κατεβαίνουν στους δρόμους για διάφορους λόγους: για το κόστος των εισιτηρίων, την τιμή της βενζίνης, ή έχοντας πολιτικά αιτήματα. Υπάρχει όμως κάτι που τα συνδέει όλα αυτά και είναι βαθύ. Πρόκειται για την αυξανόμενη απογοήτευση του κόσμου λόγω των ανισοτήτων.»
Η προηγούμενη παράγραφος δεν βρίσκεται σε κάποιο editorial αριστερού ή έστω προοδευτικού εντύπου, αλλά πρόκειται για τις φράσεις με τις οποίες ξεκινάει η ετήσια έκθεση του ΟΗΕ για την «ανθρώπινη ανάπτυξη». Ο ΟΗΕ δεν είναι βέβαια κάποιος αριστερός ή προοδευτικός οργανισμός – κάθε άλλο! Και βέβαια πέρα από τις διαπιστώσεις, υπάρχει και το στοιχείο της ευθύνης που φέρει, όντας ένας διεθνής οργανισμός που λειτουργεί στα πλαίσια του παγκοσμιοποιημένου καπιταλιστικού κόσμου που ζούμε άρα και των αντιφάσεων που υπάρχουν σε αυτές. Παρόλα αυτά, τα στοιχεία είναι αποκαλυπτικά.
Από το 1980 έως το 2016:
- το πλουσιότερο 1% του παγκόσμιου πληθυσμού έλαβε το 27% του πλούτου που παράχθηκε, ενώ
- το φτωχότερο 50% του παγκόσμιου πληθυσμού έλαβε μόλις το 12%
Αντίστοιχα είναι τα στοιχεία των ανισοτήτων σχεδόν για όλες της πτυχές της καθημερινής ζωής. Εκτός δηλαδή από την εισοδηματική ανισότητα μεταξύ πλουσίων-φτωχών, έχει χειροτερεύσει η δυνατότητα πρόσβασης των φτωχότερων στρωμάτων στις υπηρεσίες υγείας, εκπαίδευσης, στην ποιότητα ζωής ενώ αναγνωρίζεται ότι αυτή η διεύρυνση των ανισοτήτων προκαλεί προβλήματα στην κοινωνική συνοχή και την ίδια την ποιότητα της δημοκρατίας.
Στην Ελλάδα τα χρόνια της οικονομικής κρίσης, από το 2007 έως το 2017 (έκθεση ΟΗΕ, πιν. 3.5, σελ. 121):
- το πλουσιότερο 1% αύξησε τα εισοδήματά του κατά 5,9% ενώ
- το φτωχότερο 40% έχασε το 43,8% του εισοδήματός του
Τα παραπάνω στοιχεία επιβεβαιώνουν και τα αποτελέσματα της έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών στην Ελλάδα για το 2018, σύμφωνα με τα οποία το ποσοστών των ανθρώπων στην Ελλάδα που ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας εκτινάχθηκε από το 20% το 2008 στο 45% περίπου το 2018, με βάση το όριο της φτώχειας του 2008*.
Την ώρα δηλαδή που το ΔΝΤ, η Ευρωπαϊκή Ένωση, μαζί με όλες τις προηγούμενες ελληνικές κυβερνήσεις μας έλεγαν εδώ και μια δεκαετία για το πόσο «σπάταλος» είναι ο ελληνικός λαός και ότι «όλοι πρέπει να κάνουν θυσίες», αποδεικνύεται για ακόμα μια φορά ότι όταν έλεγαν «όλοι» δεν εννοούσαν ακριβώς «όλους»… Όταν σχεδόν ο μισός πληθυσμός χάνει περίπου το 50% του εισοδήματός του και ζει στο όριο της φτώχειας και ταυτόχρονα η αστική τάξη όχι απλώς δεν χάνει, αλλά αυξάνει τα κέρδη της, τότε μπορούμε να καταλάβουμε που ακριβώς βρίσκεται η ρίζα του προβλήματος!
Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ: σε 257 χρόνια, δηλαδή το 2277 (!) θα επιτευχθεί η μισθολογική ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών
Ακούγεται σαν κακόγουστο αστείο επιστημονικής φαντασίας, είναι όμως η πικρή πραγματικότητα, όπως διατυπώνεται στην έκθεση του Παγκόσμιου Οικονομικού Φόρουμ (WEF) σχετικά με τις «Ανισότητες μεταξύ των φύλων». Αυτή είναι η νέα εκτίμηση των think tank του παγκόσμιου καπιταλισμού, η οποία προσθέτει 55 χρόνια στην (μόλις) περσινή πρόβλεψή τους, που σημαίνει ότι η ανισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών έχει χειροτερέψει. Στους υπόλοιπους δείκτες ανισοτήτων η «ψαλίδα» φαίνεται να κλείνει, όπως για παράδειγμα στην πρόσβαση στην εκπαίδευση, την υγεία και στη συμμετοχή στην πολιτική και την εκπροσώπηση, συγκριτικά με το 2006, όταν και ξεκίνησε το WEF να μετράει τους σχετικούς δείκτες.
Όμως ο σημαντικός δείκτης που δίνει την εικόνα είναι το μέσο ετήσιο εισόδημα, σύμφωνα με το οποίο ένας άνδρας βγάζει 21.500 δολάρια κατά μ.ο. ενώ μια γυναίκα 11.500, δηλαδή σχεδόν τα μισά.
Όταν λοιπόν κάποιος χρησιμοποιεί παραδείγματα «επιτυχημένων» γυναικών που κατάφεραν να πάρουν μια σημαντική θέση στον επαγγελματικό τομέα ή στην πολιτική όπως πρόσφατα η Φινλανδή πρωθυπουργός, για να υποστηρίξει ότι «όλοι και όλες έχουν ίσες ευκαιρίες ανεξαρτήτως φύλου και ότι υπάρχει ισότητα», τα παραπάνω στοιχεία δίνουν μια πολύ καλή απάντηση.
Οι αστοί ανησυχούν και καλά κάνουν!
Από τον ΟΗΕ μέχρι το Παγκόσμιο Οικονομικό Φόρουμ η αστική τάξη μοιάζει να παραδέχεται ότι «κάτι δεν πάει καλά» σε ένα βαθμό, να «αγωνιά» για τις ανισότητες που υπάρχουν στον πλανήτη, λες και προέκυψαν από παρθενογένεση! Οι Φαϊνάνσιαλ Τάιμς έφτασαν στο σημείο μάλιστα να βγάλουν στις 18 Σεπτέμβρη του 2019 εξώφυλλο με τίτλο: «Καπιταλισμός. Ώρα για επαναφορά.»
Ο υπότιτλος έγραφε «Οι επιχειρήσεις μπορούν να βγάζουν κέρδη αλλά θα πρέπει να υπηρετούν κι έναν σκοπό» ενώ το κεντρικό άρθρο είχε τίτλο «Σώζοντας τον καπιταλισμό – πως θα κάνουμε την οικονομία να λειτουργεί για όλους».
Η αστική τάξη και το κεφάλαιο μοιάζουν να έχουν πάθει κάτι σαν «κρίση αυτογνωσίας» με αυτά που γράφουν, κάνοντας μάλιστα και κάποιες πραγματικές διαπιστώσεις. Το ότι δεν πρόκειται να αλλάξουν τίποτα σε βάθος, είναι βέβαιο. Το ερώτημα όμως είναι, «γιατί» το κάνουν; Ίσως η απάντηση βρίσκεται στο ότι βλέπουν ότι η οικονομική κρίση έχει οδηγήσει πραγματικά σε οριακές συνθήκες την πλειοψηφία της κοινωνίας σε κάθε γωνιά του πλανήτη, γι’ αυτό και το 2019 είδαμε να ξεσπούν μαζικά κινήματα και εξεγέρσεις σε σχεδόν 20 χώρες, οι οποίες έχουν ρίξει κυβερνήσεις και έχουν αναγκάσει άλλες να κάνουν σοβαρές υποχωρήσεις.
Ειδικά καθώς η κατάσταση στη διεθνή οικονομία είναι εξαιρετικά κρίσιμη, με το παγκόσμιο χρέος (δημόσιο και ιδιωτικό) να έχει γίνει τριπλάσιο σε σχέση με το παγκόσμιο ΑΕΠ, με τους βασικούς αστούς οικονομολόγους να συνομολογούν ότι αργά ή γρήγορα ο παγκόσμιος καπιταλισμός θα μπει σε νέα κρίση.
Η αστική τάξη, λοιπόν, κάνει προσπάθειες να φανεί «ευαίσθητη» αναγνωρίζοντας -υποτίθεται- κάποια προβλήματα, με στόχο να διατηρήσει την εξουσία της και δείχνει να έχει βγάλει κάποια συμπεράσματα από την τελευταία δεκαετία. Η Αριστερά που έχει στόχο την ανατροπή του καπιταλισμού αντί για την «επαναφορά» του, πρέπει επίσης να βγάλει συμπεράσματα από τα λάθη του παρελθόντος, ώστε να καταφέρει να καθοδηγήσει νικηφόρους αγώνες.
___________
