Το νομοσχέδιο για τα εργασιακά που παρουσίασαν η κυβέρνηση και το Υπουργείο Εργασίας μέσα στο καλοκαίρι, φέρει τον τίτλο:«Δίκαιη Εργασία για Όλους: Απλοποίηση της Νομοθεσίας – Στήριξη στον Εργαζόμενο – Προστασία στην Πράξη».
Πρόκειται για παραπλανητική και ψευδεπίγραφη ονομασία γιατί οι αλλαγές που προωθούνται είναι εις βάρος των δικαιωμάτων και των αναγκών των εργαζομένων.
Καθιστούν ακόμη πιο ελαστική την εργασία επιδεινώνοντας τις επιπτώσεις τόσο στην εργασιακή όσο και την προσωπική ή/και οικογενειακή ζωή των εργαζομένων. Στην ουσία, οι νομοθετικές αλλαγές ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις των επιχειρηματικών ομίλων και ενισχύουν την κερδοφορία τους μέσα από την ακόμη πιο εντατική εκμετάλλευση της εργασίας. Το νομοσχέδιο Κεραμέως αποτελεί συνέχεια των νόμων Χατζηδάκη (2021) και Γεωργιάδη (2023).
Το 13ωρο σε έναν εργοδότη
Μια από τις σημαντικότερες αλλαγές είναι η «δυνατότητα» για 13ωρη εργασία, σε έναν εργοδότη, ενώ ως τώρα (νόμος 5053/2023, Γεωργιάδη) αυτό ήταν νόμιμο μόνο για δυο εργοδότες. Σύμφωνα με την κυβερνητική προπαγάνδα το 13ωρο είναι προαιρετικό και μπορεί να εφαρμοστεί μόνο με τη συναίνεση του/της εργαζόμενου/ης. Επίσης ισχυρίζονται ότι ο εργαζόμενος προστατεύεται από την απόλυση αν αρνηθεί.
Αυτά δεν ισχύουν γιατί όπως εξηγεί ο εργατολόγος Α. Μητρόπουλος, το άρθρο 11 του Εργατικού Κώδικα (ΠΔ 80/2022) προβλέπει:
«Αν παρουσιαστεί ανάγκη για εργασία πέραν από τη συμφωνημένη ή τη συνηθισμένη, ο εργαζόμενος έχει υποχρέωση να την παράσχει, αν είναι σε θέση να το κάνει και η άρνησή του θα ήταν αντίθετη με την καλή πίστη».
Με δυο λόγια αν ο/η εργαζόμενος/η αρνηθεί να δουλέψει τις επιπλέον ώρες που απαιτεί η εργοδοσία θα πρέπει να μπορεί να αποδείξει (!) ότι αδυνατεί να το κάνει ειδάλλως δεν δείχνει καλή πίστη… Με την πραγματικότητα που υπάρχει γύρω μας, την ακρίβεια, την ανάγκη για δουλειά, τις αφόρητες πιέσεις ως και τρομοκρατία των εργοδοτών, ποιος εργαζόμενος αλήθεια θα αρνηθεί να δουλέψει περισσότερο όταν του ζητηθεί;
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται επίσης ότι, ο εργαζόμενος/η θα επιτρέπεται να εργάζεται επί 13 ώρες μέχρι και για 37,5 ημέρες το χρόνο, επειδή σύμφωνα με την νομοθεσία οι μέγιστες επιτρεπόμενες ώρες υπερωρίας μέσα στο έτος είναι 150. Και πάλι πρόκειται για ψέμα επειδή σύμφωνα με τον νόμο 4808/2021 (νόμος Χατζηδάκη) μια επιχείρηση έχει το δικαίωμα να υπερβεί το ανώτατο όριο υπερωριών των 150 ωρών ετησίως, εφόσον αιτηθεί και λάβει ειδική άδεια από το Υπουργείο Εργασίας.
Το τρίτο σημείο αφορά την υπερωριακή αμοιβή. Κυβερνητικά στελέχη και φιλικά προς την κυβέρνηση ΜΜΕ λένε ότι ο εργαζόμενος/η θα αμείβεται με +40% για το 13ωρο. Όμως και πάλι σύμφωνα με τον νόμο Χατζηδάκη (2021) η 9η ώρα στο 8ώρο ονομάζεται «υπερεργασία» και αμείβεται με +20%. Με +40% αμείβονται οι επόμενες επιτρεπόμενες ώρες (10η έως 13η).
Να υπογραμμίσουμε επίσης ότι το ανώτατο επιτρεπόμενο όριο ωρών υπερεργασίας το έτος είναι 260! Δηλαδή σύμφωνα με τους νόμους Χατζηδάκη, Γεωργιάδη και τώρα Κεραμέως στην χώρα μας επιτρέπεται κάποιος/α εργαζόμενος/η να εργάζεται επιπλέον 260+150=410 ώρες το χρόνο (δηλαδή πάνω από 50 επιπλέον 8ωρα)!
Διευθέτηση του χρόνου εργασίας, συμβάσεις μηδενικού χρόνου, ζωή λάστιχο
Στα παραπάνω πρέπει να συνυπολογιστεί η λεγόμενη διευθέτηση του χρόνου εργασίας που νομοθετήθηκε με τον νόμο 1892/1990 και έχει διατηρηθεί και διευρυνθεί από τους νόμους 4808/2021 (Χατζηδάκη) και 5053/2023 (Γεωργιάδη).
Σύμφωνα με την διευθέτηση του χρόνου εργασίας, για μια περίοδο που η επιχείρηση έχει αυξημένες ανάγκες ένας εργαζόμενος μπορεί να δουλεύει πάνω από το 8ωρο (πχ 10 ώρες) και αυτές οι έξτρα ώρες να του «επιστρέφονται» με την μορφή μειωμένου ωραίου ή/και ρεπό μια άλλη περίοδο που η δουλειά πέφτει και οι ανάγκες της επιχείρησης είναι μειωμένες.
Ουσιαστικά είναι ένας τρόπος συμψηφισμού αυξημένων ωρών απασχόλησης μίας περιόδου, με λιγότερες ώρες μίας άλλης περιόδου ενώ η αμοιβή για την/τον εργαζόμενη/ο δεν μεταβάλλεται.
Αυτό που αλλάζει με το νομοσχέδιο Κεραμέως είναι ότι διευρύνεται η διάρκεια της περιόδου διευθέτησης από 6 σε 12 μήνες. Έτσι, για παράδειγμα στον τουριστικό κλάδο, κάποιος/α εργαζόμενος/η μπορεί να εργάζεται για 4-5 μήνες 10ωρα ή και παραπάνω και η «επιστροφή» των ωρών να γίνεται πολύ αργότερα, το χειμώνα. Την ίδια περίοδο αυξημένης απασχόλησης δεν απαγορεύονται οι υπερωρίες μετά την 10η ώρα.
Το νομοσχέδιο διατηρεί τις συμβάσεις μηδενικών ωρών που έχουν ήδη θεσμοθετηθεί με το νόμο Γεωργιάδη. Οι συμβάσεις αυτές δεν προβλέπουν προκαθορισμένο ωράριο εργασίας αλλά ο εργαζόμενος οφείλει να παράσχει εργασία όταν οποιαδήποτε στιγμή του το ζητήσει ο εργοδότης.
Το νομοσχέδιο Κεραμέως εισάγει επίσης τη δυνατότητα fast track πρόσληψης μέσω εφαρμογής στο κινητό, ακόμη και για 48ωρη απασχόληση.
Τόσο οι παλαιότεροι νόμοι, όσο και ο νόμος Κεραμέως, μετατρέπουν τη ζωή των εργαζομένων σε λάστιχο, έρχονται σε σύγκρουση με τις προσωπικές και οικογενειακές ανάγκες για τη ζωή πέρα από την εργασία και επιδρούν με τον χειρότερο τρόπο στην ψυχική και σωματική υγεία των εργαζομένων.
Επιπρόσθετα, θέτουν τη ζωή των εργαζομένων σε κίνδυνο καθώς τα περισσότερα εργατικά ατυχήματα και δυστυχήματα γίνονται στο τέλος της βάρδιας, όταν η κούραση είναι μεγαλύτερη. Τα προηγούμενα χρόνια υπάρχει διαρκής αύξηση του αριθμού εργατικών ατυχημάτων και δυστυχημάτων. Την περίοδο Γενάρη-Απρίλη 2025 καταγράφηκαν 64 θάνατοι εν ώρα εργασίας.
Είναι βέβαιο ότι με τη διεύρυνση της 13ωρης εργασίας που φέρνει το ν/σ Κεραμέως, περισσότεροι άνθρωποι θα θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους και την σωματική τους ακεραιότητα στον αγώνα για το μεροκάματο.
Πρωταθλητές στις ώρες εργασίας, στον πάτο σε αγοραστική δύναμη
Την ίδια ώρα, οι εργαζόμενες/οι στην Ελλάδα είναι πρωταθλητές στις ώρες εργασίας σε όλη την Ευρώπη, αλλά στον πάτο σε ότι αφορά την αγοραστική δύναμη. Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat για το 2024, οι εργαζόμενες/οι στην Ελλάδα εργάστηκαν τις περισσότερες ώρες σε εβδομαδιαία βάση στην ΕΕ. Συγκεκριμένα, κατά μέσο όρο 39,8 ώρες την εβδομάδα όταν ο μέσος όρος της ΕΕ ήταν 36 ώρες!
Σύμφωνα με έρευνα που δημοσίευσε το Ινστιτούτο Εργασίας της ΓΣΕΕ, το 52% των ερωτηθέντων εργαζομένων απάντησε ότι εργάζεται περισσότερες ώρες από όσες ορίζει η σύμβασή του. Από αυτούς, το 49% δήλωσαν ότι δεν αμείβονταν για τις επιπλέον ώρες εργασίας τους, ενώ το 16% ότι λάμβανε μόνο ένα μέρος από την προβλεπόμενη επιπλέον αμοιβή. Δηλαδή μόλις το 35% όσων δουλεύουν έξτρα ώρες (υπεργασία ή/και υπερωρία) παίρνει τις προσαυξήσεις που προβλέπονται από τον νόμο.
Παρά την πρωτιά στις ώρες εργασίας, οι εργαζόμενες/οι στην Ελλάδα βρίσκονται στην προτελευταία θέση των χωρών της ΕΕ σε ότι αφορά την αγοραστική δύναμη. Με όρους κεφαλήν ΑΕΠ, οι εργαζόμενοι στην Ελλάδα βρίσκονται 30% κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ και πάνω μόνο από την Βουλγαρία όπως δείχνει κι ο παρακάτω πίνακας.
Επειδή λοιπόν οι μισθοί δεν επαρκούν, οι εργαζόμενες/οι αναγκάζονται να ψάχνουν δεύτερη εργασία, να ζητάνε τις υπερωρίες, να δουλεύουν όλο και περισσότερες ώρες και να είναι λιγότερο ισχυροί απέναντι στις πιέσεις των επιχειρηματιών.
Τα κέρδη της ανάπτυξης πάνε στο κεφάλαιο
Η κυβέρνηση ισχυρίζεται ότι οι θετικοί ρυθμοί ανάπτυξης της οικονομίας μετά το 2019 και η αύξηση των ονομαστικών μισθών έχει βελτιώσει τη θέση των εργαζομένων. Πρόκειται για ακόμη ένα ψέμα.
Τα στοιχεία δείχνουν ότι ενώ η απασχόληση και οι συνολικές ώρες εργασίας έχουν επιστρέψει περίπου στα επίπεδα πριν την κρίση του 2008-2010, το οικογενειακό εισόδημα παραμένει κατά 35% χαμηλότερο!
Επίσης, το ωρομίσθιο στην Ελλάδα διαρκώς απομακρύνεται (προς τα κάτω) σε σχέση με τον μέσο όρο της Ευρώπης και παράλληλα όλο και περισσότεροι μισθωτοί στην Ελλάδα αμείβονται κοντά στον κατώτατο μισθό που καθορίζει η κυβέρνηση.
Είναι λοιπόν ξεκάθαρο ότι οι νέες θέσεις εργασίας, για τις οποίες πανηγυρίζει η κυβέρνηση, είναι πιο κακοπληρωμένες σε σχέση με το παρελθόν, κάτι που εν τέλει τροφοδοτεί τα καπιταλιστικά κέρδη.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Ευρωπαϊκής Συνομοσπονδίας Εργατικών Συνδικάτων, το 2023 τα επιχειρηματικά κέρδη αυξήθηκαν στην Ελλάδα κατά 5,9% ενώ οι πραγματικοί μισθοί μειώθηκαν κατά 0,2% και το 2022 οι πραγματικοί μισθοί μειώθηκαν κατά 9,2% λόγω της ακρίβειας ενώ τα επιχειρηματικά κέρδη αυξήθηκαν κατά 7%!
Είναι λοιπόν εμφανές ότι από το μεγάλωμα της «πίτας» του ΑΕΠ η μερίδα του λέοντος πήγε σε κέρδη του κεφαλαίου και όχι στο εισόδημα των εργαζομένων. Απέναντι σε αυτή την κατάσταση οι εργαζόμενες και οι εργαζόμενοι έχουμε μόνο ένα δρόμο. Αυτόν της οργάνωσης και της ενότητας για να διεκδικήσουμε:
- Να μην περάσει το νομοσχέδιο Κεραμέως και να καταργηθούν οι νόμοι Χατζηδάκη και Γεωργιάδη. Σταθερή εργασία για όλες/ους.
- Επαναφορά των Συλλογικών Συμβάσεων Εργασίας.
- Μείωση των ωρών εργασίας, με αυξήσεις στους μισθούς που να καλύπτουν τις ανάγκες των εργαζομένων.
