Της Μαρίας Καπαράκη
Αυτές τις μέρες συμπληρώνονται 10 χρόνια από τις μαζικές διαδηλώσεις στην πόλη Σιάτλ των ΗΠΑ, οι οποίες μετατράπηκαν σε μια εξέγερση με δεκάδες χιλιάδες κόσμου στο δρόμο, και κατάφεραν να ματαιώσουν τη Σύνοδο του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου (ΠΟΕ) που θα γινόταν στην πόλη εκείνες τις μέρες.
Το χρονικό
Στα τέλη Νοέμβρη του 1999 το Σιάτλ επιλέχτηκε για να πραγματοποιηθεί ο 3ος γύρος διαπραγματεύσεων του ΠΟΕ για τη διεύρυνση και επιτάχυνση της διαδικασίας της οικονομικής παγκοσμιοποίησης. Στον αντίποδα αυτών των διαδικασιών, διοργανώθηκαν 4ήμερες εκδηλώσεις διαμαρτυρίας, με διαδηλωτές απ’ όλο τον κόσμο. Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, οργανώσεις της αριστεράς, φοιτητές, επίσημα εργατικά συνδικάτα, αλλά και ανεξάρτητες συλλογικότητες κατέβηκαν στους δρόμους, ξεπερνώντας κάθε προηγούμενο διαδήλωσης ενάντια σε διεθνή συνδιάσκεψη στις ΗΠΑ.
Την Τρίτη 30 Νοέμβρη του 1999, υπολογίζεται ότι πάνω από 50.000 διαδηλωτών κατέκλησαν τους δρόμους του Σιάτλ, μπλοκάροντας και τις κεντρικές οδικές αρτηρίες που οδηγούσαν στο Συνεδριακό Κέντρο που θα πραγματοποιούνταν η συνδιάσκεψη.
Η Αστυνομία κύρηξε την πόλη σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης, επέβαλλε απαγόρευση κυκλοφορίας που εκτεινόταν σε 50 οικοδομικά τετράγωνα γύρω από το συνεδριακό κέντρο και χρησιμοποίησε σκληρή καταστολή για να αποθήσει τους διαδηλωτές: προχώρησε σε μαζική ρίψη δακρυγόνων, ακόμα και χρήση πλαστικών σφαιρών εναντίων διαδηλωτών που έκαναν καθιστική διαμαρτυρία, ενώ πολλοί διαδηλωτές τραυματίστηκαν και εκατοντάδες συνελλήφθησαν.
Τελικά το κίνημα του Σιάτλ έστειλε τους αντιπροσώπους του ΠΟΕ πίσω στα ξενοδοχεία τους, μιας και οι συνομιλίες κατέρρευσαν, χωρίς να παρθεί καμία απόφαση σε αυτή την συνδιάσκεψη.
Η σημασία της εξέγερσης
Καταρχάς, η εξέγερση ή «μάχη του Σιάτλ» (όπως καθιερώθηκε στη γλώσσα του αμερικάνικου κινήματος), τάραξε τα ήρεμα νερά της αμερικάνικης κοινωνίας. Σε μια φάση ανόδου της οικονομίας, επιβολής του «αμερικάνικου ονείρου» και προσπάθειας επέκτασης της κυριαρχίας των ΗΠΑ στον πλανήτη, οι διαδηλωτές του Σιάτλ απέδειξαν ότι υπάρχει και «μια άλλη Αμερική», που αντιστέκεται και οργανώνεται ενάντια στις νεο-φιλελεύθερες πολιτικές.
Πάνω απ’ όλα όμως, η εξέγερση αυτή αποτέλεσε τον προπομπό ενός ζωντανού και δυναμικού κινήματος, με διεθνή χαρακτήρα, ενάντια στη νεο-φιλελεύθερη παγκοσμιοποίηση, το οποίο για τα επόμενα χρόνια θα διαδήλωνε μαζικά ανά τακτά χρονικά διαστήματα ενάντια σε συνόδους του ΠΟΕ ή των G8 σε μια σειρά από πόλεις (Πράγα, Γένοβα, Φλωρεντία κά). Στη συνέχεια το κίνημα αυτό συνδέθηκε και με το μεγάλο αντιπολεμικό κίνημα που εκδηλώθηκε ενάντια στον πόλεμο στο Ιράκ το 2003, με εκατομμύρια κόσμου να διαδηλώνουν σε κάθε γωνιά της γης ενάντια στην πολιτική Μπους.
Τα δύο αυτά κινήματα έβγαλαν στους δρόμους εκατομμύρια νεολαίους και εργαζόμενους στον πλανήτη, διαμόρφωσαν συνειδήσεις σε μαζικό επίπεδο και έδωσαν την ευκαιρία σε όλον αυτόν τον κόσμο να γνωρίσει την αξία του συλλογικού και οργανωμένου αγώνα.
Οι αδυναμίες
Παρά την εξαιρετική μαζικότητα, ζωντάνια και τη διεθνή φυσιογνωμία που είχε το κίνημα ενάντια στην παγκοσμιοποίηση, αφενός με το πέρασμα των χρόνων σημείωσε «πτώση» (παρότι οι νεοφιλελεύθερες επιθέσεις συνεχίζονται και οξύνονται) και αφετέρου δεν κατάφερε να δώσει στοχευμένες μάχες και να φέρει απτές νίκες για το εργατικό και νεολαιίστικο κίνημα παγκοσμίως. Κι αυτό γιατί οι διεθνείς διαδηλώσεις από μόνες τους δεν είναι αρκετές να σταματήσουν τις συνόδους και πάνω απ? όλα τις πολιτικές των αστών και των ιμπεριαλιστικών οργανισμών τους παγκοσμίως.
Ταυτόχρονα, ρόλο έπαιξε και η απώλεια της δυναμικής των κοινωνικών φόρουμ, που είχαν δημιουργηθεί την περίοδο εκείνη σε παγκόσμιο, ευρωπαϊκό και εθνικό επίπεδο. Τα φόρουμ αποτέλεσαν τον κεντρικό πολιτικό φορέα που συσπείρωνε τις δυνάμεις του κινήματος και οργάνωνε τις κινητοποιήσεις και κατάφεραν να αποκτήσουν τεράστια μαζικότητα.
Την ίδια στιγμή όμως, χαρακτηρίζονταν από μεγάλη ανομοιογένεια, μιας και συσπείρωναν στους κόλπους τους από δυνάμεις της αντικαπιταλιστικής και ρεφορμιστικής αριστεράς, μέχρι και ΜΚΟ ή ηγετικές μορφές της Σοσιαλδημοκρατίας. Το γεγονός αυτό δεν επέτρεψε στα φόρουμ να πάρουν σαφή αντικαπιταλιστικά και ταξικά χαρακτηριστικά, να δώσουν ουσιαστικές απαντήσεις στα κρίσιμα ζητήματα της περιόδου και να συνδεθούν με τους αγώνες των εργαζομένων, βοηθώντας τους να αποκρούσουν τις επιθέσεις του νεο-φιλελευθερισμού.
Αγώνας ενάντια στο νεο-φιλελευθερισμό: πιο επίκαιρος από ποτε
Το κίνημα του Σιάτλ άνοιξε την αυλαία σε μια νέα περίοδο για τους αγώνες σε διεθνές επίπεδο, ανατρέποντας την απογοήτευση του κινήματος και το πάγωμα των συνειδήσεων και των αγώνων που επικράτησε την δεκαετία 1990, μετά την πτώση του ανατολικού μπλοκ.
Τώρα, εν μέσω της πιο μεγάλης οικονομικής κρίσης των τελευταίων 80 χρόνων, ο αγώνας ενάντια στον νεο-φιλελευθερισμό και τις πολιτικές των αστών παγκοσμίως είναι πιο επίκαιρος από ποτέ: η φτώχεια, η ανέχεια, η ανεργία και η εκμετάλλευση αυξάνονται, ενώ η ψαλίδα μεταξύ φτωχών και πλουσίων μεγαλώνει συνεχώς (κι όλα αυτά χωρίς να έχουν ξεδιπλωθεί πλήρως οι συνέπειες της κρίσης).
Την ίδια στιγμή ο μύθος της παγκοσμιοποίησης και της ελεύθερης αγοράς (όπως τα παρουσιάζαν την προηγούμενη δεκαετία τα αστικά επιτελεία) καταρρίπτονται μέρα με την ημέρα, ενώ γίνεται όλο και πιο ξεκάθαρο σε μεγάλα κομμάτια των εργαζομένων και της νεολαίας ότι το σύστημα αυτό ούτε θέλει, ούτε μπορεί να μας προσφέρει μια καλύτερη ζωή.
Μπροστά σε αυτήν την πραγματικότητα η Αριστερά οφείλει να βοηθήσει το κίνημα να βγάλει συμπεράσματα και να το βοηθήσει να οργανώσει αγώνες ακόμη πιο μαζικούς, οργανωμένους και αποτελεσματικούς, για να ανατρέψει μια και καλή αυτή την πολιτική που βάζει τα κέρδη τους πάνω από τις ζωές μας.
