Ο Πεσρά Μοχάμεντ είναι ηγετικός ακτιβιστής του Κέντρου Σοσιαλιστικής Κριτικής στο Ιρακινό Κουρδιστάν και είναι πλέον πρόσφυγας στη Γερμανία. Ο σύντροφος Σάσα Στάνισιτς από τη «Σοσιαλιστική Εναλλακτική» (SAV – γερμανικό τμήμα της CWI) του πήρε την παρακάτω συνέντευξη.
Μετάφραση: Αλέξανδρος Πραντούνας
Στις κυβερνήσεις και τα ΜΜΕ της Δύσης αρέσει να παρουσιάζουν τη κατάσταση που επικρατεί στην αυτόνομη Κούρδικη περιοχή του Βόρειου Ιράκ σαν ελεύθερη και δημοκρατική. Εσύ μόλις αναγκάστηκες να εγκαταλείψεις τη περιοχή όντας ένας σοσιαλιστής ακτιβιστής. Ποια είναι η κατάσταση;
Ο κούρδικος λαός του Ιράκ καταπιεζόταν βάναυσα για δεκαετίες από το καθεστώς του Σαντάμ Χουσεϊν. Στον απόηχο του πολέμου υπό την ηγεσία των ΗΠΑ ενάντια στο Ιράκ το 1991, η κούρδικη περιοχή του Ιράκ απέκτησε αυτονομία, πράγμα που σήμαινε ότι τα δυο φιλοκαπιταλιστικά κόμματα, το Δημοκρατικό Κόμμα του Κουρδιστάν (ΔΚΚ) και η Πατριωτική Ένωση Κουρδιστάν (ΠΕΚ), πήραν την εξουσία. Στις εκλογές του 1992 αυτά τα δυο κόμματα κατέλαβαν σχεδόν όλες τις έδρες στο κοινοβούλιο. Του ΔΚΚ ηγείται ο Μασούντ Μπαρζανί και της ΠΕΚ ο Τζαλάλ Ταλαμπανί. Γρήγορα αναπτύχθηκαν συγκρούσεις μεταξύ τους σχετικά με το που θα πήγαιναν τα χρήματα από τους δασμούς στα σύνορα με το Ιράν και τη Τουρκία και ένας εμφύλιος πόλεμος ξεκίνησε που κράτησε 3 χρόνια. Υπό την ηγεσία του Μπιλ Κλίντον μια συμφωνία επιτεύχθηκε το 1997 που έδωσε τη πόλη Σουλεϊμανίγια, δεύτερη σημαντικότερη πόλη της χώρας, στη ΠΕΚ και τον Ταλαμπάνι και την υπόλοιπη περιοχή στο Μπαρζανί και το ΔΚΚ.
Mετά το πόλεμο στο Ιράκ το 2003, ο Ταλαμπανί και ο Μπαρζανί δημιούργησαν μια νέα κοινή κυβέρνηση με κατανομή των θέσεων εξουσίας μεταξύ τους. Ενώ ο Ταλαμπανί έγινε πρόεδρος της Δημοκρατίας του Ιράκ και επιχείρησε να χτίσει την επιρροή του στο σύνολο της χώρας, ο Μπαρζανί επικεντρώθηκε στο να πάρει πιο πλήρη έλεγχο των πετρελαίων και του τομέα της εκπαίδευσης στη κούρδικη περιοχή.
Σαν αποτέλεσμα Η ΠΕΚ γίνεται πιο αδύναμη, με πολλές εσωτερικές εντάσεις, ενώ το ΔΚΚ βασικά ελέγχει την οικονομία και προσπαθεί να τη χτίσει στο στυλ του Ντουμπάι, βασισμένο στα έσοδα από το πετρέλαιο. Ο Μπαρζανί θα έπρεπε να εγκαταλείψει την εξουσία για συνταγματικούς λόγους το 2013, αλλά αρνήθηκε να το κάνει. Το 2015 έκλεισε το κοινοβούλιο. Η κατάσταση είναι τέτοια, που ο πρόεδρος του κοινοβουλίου, Γιουσούφ Μοχάμεντ, που ανήκει στο μικρό κόμμα «Κίνημα Αλλαγής», είναι υποχρεωμένος να μένει στη Σουλεϊμανίγια και δεν μπορεί να πάει στη πρωτεύουσα Ερμπίλ, επειδή έχει χαρακτηριστεί εχθρός του ΔΚΚ.
Yπάρχουν διαμαρτυρίες και διαδηλώσεις από τα κάτω;
Έχουμε δει διαδηλώσεις ενάντια στον αντιδημοκρατικό χαρακτήρα του καθεστώτος. Για παράδειγμα το 2011 υπήρχαν μεγάλες διαδηλώσεις που ξεκίνησαν στις 17 Φλεβάρη και διήρκεσαν 2 μήνες. Το 2014 μια οικονομική κρίση ξεκίνησε που οδήγησε σε μια επιδείνωση της κατάστασης για τους εργαζόμενους. Πολλοί εργαζόμενοι έχασαν μισθούς, σε πολλές περιπτώσεις αυτοί μειώθηκαν κατά το ήμισυ και συχνά έμεναν απλήρωτοι. Εγώ ο ίδιος σαν εργαζόμενος στο πανεπιστήμιο της Σουλεϊμανίγια το 2015 έλαβα μόνο 8 μηνών μισθούς και μόνο το μισό ποσό για τον καθέναν τους! Από τότε έχουμε δει περισσότερες διαδηλώσεις εργαζομένων, καθηγητών και δημοσίων υπαλλήλων από διάφορους κλάδους.
Στο Ερμπίλ οι διαδηλώσεις είναι πλήρως απαγορευμένες αυτές τις μέρες. Πριν 10 μέρες έγινε μια προσπάθεια να γίνει διαδήλωση ενάντια στην επίθεση του στρατού στους Γιεζίντι και όλοι οι συμμετέχοντες συνελήφθησαν και φυλακίστηκαν. Πολλοί δημοσιογράφοι έχουν δολοφονηθεί πρόσφατα από τις κυβερνητικές δυνάμεις.
Στη Σουλεϊμανίγια υπάρχει μια κάπως διαφορετική κατάσταση και οι διαδηλώσει μπορούν να λάβουν χώρα, αλλά συχνά δέχονται επιθέσεις από τις ένοπλες δυνάμεις της ΠΕΚ και τους Πεσμεργκά – οι δεύτεροι πολεμούν τόσο το ISIS όσο και τον ίδιο τους το λαό.
Υπάρχει μια τεράστια συγκέντρωση εξουσίας στα χέρια της οικογένειας Μπαρζανί, με τον ίδιο να είναι πρόεδρος και πολλούς συγγενείς του να κατέχουν άλλες κεντρικές θέσεις.
Το καθεστώς του Μπαρζανί παρουσιάζεται σαν σύμμαχος στον αγώνα κατά του ISIS. Θα έπρεπε να στηριχτεί από αυτή την άποψη;
Ο Μπαρζανί είναι σύμμαχος του Ερντογάν στη Τουρκία. Έχουν ένα στρατηγικό συμβόλαιο με τον τούρκικο στρατό να είναι στο εσωτερικό του ιρακινού Κουρδιστάν για να στηρίζει το Μπαρζανί στον αγώνα του κατά του λαού των Γιεζίντι. Ο Μπαρζάνι επίσης πούλησε πολλές άδειες για την εκμετάλλευση των πετρελαιοπηγών σε τούρκικες εταιρείες. Εδώ μετά το 2003 το εργατικό δυναμικό έχει αλλάξει κατά πολύ. Σήμερα αποτελείται κυρίως από μετανάστες εργάτες με ίσως μόλις το 20% να είναι ακόμη Κούρδοι εργαζόμενοι.
Είναι ντροπή που η γερμανική κυβέρνηση και ακόμη και κάποιοι στην Αριστερά υποστηρίζουν τους Πεσμεργκά επειδή πιστεύουν ότι πολεμούν τον ISIS. Όταν ο ISIS επιτέθηκε στους Γιεζίντι στην περιοχή Σενγκάλ, ήταν οι αντάρτες των YPG (Μονάδων Λαϊκής Προστασίας) και του PKK (Koυρδικού Εργατικού Κόμματος) που πήγαν εκεί για να πολεμήσουν εναντίον του. Από τότε οι Γιεζίντι οργάνωσαν τις δικές τους ένοπλες δυνάμεις που ονομάζονται Γιεζίντ Χαν, που συνδέονται με τις YPG, και πήραν τον έλεγχο της περιοχής τους. Ο Μπαρζανί τότε έφτιαξε ένα νέο στρατό που ονομάζεται «Πεσμεργκά της Ροτζάβα», ο οποίος προσπαθεί να ξεκινήσει έναν εμφύλιο πόλεμο ενάντια στους Γιεζίντι. Πολεμούν ενάντια στους Γιεζίντι με γερμανικά όπλα, όπως αποκάλυψε το περιοδικό Spiegel. Αυτός ο πόλεμος είναι πραγματικά ένα δώρο στον Ερντογάν, εξαιτίας της στρατηγικής σημασίας της περιοχής Σενγκάλ.
Πες μας κάτι για τις δραστηριότητες της πολιτικής σου ομάδας.
Πριν 2 χρόνια ξεκίνησαν διαδηλώσεις στη Σουλεϊμανίγια, αλλά ήταν χωρίς ηγεσία και κατεύθυνση. Ισλαμιστικές και αστικές δυνάμεις προσπάθησαν να παρέμβουν και να πάρουν τον έλεγχο. Τότε το 2016, το ΔΝΤ ήρθε στο Κουρδιστάν και οργάνωσε εκδηλώσεις συμβουλεύοντας τη κυβέρνηση να προχωρήσει σε περαιτέρω ιδιωτικοποιήσεις. Τώρα ο τομέας της ηλεκτρικής ενέργειας, η ανώτατη εκπαίδευση και ο γεωργικός τομέας υποτίθεται ότι πρέπει να ιδιωτικοποιηθούν. Η κυβέρνηση αποκαλεί αυτά τα στοιχεία δημόσιας ιδιοκτησίας «σοσιαλιστικούς τομείς της οικονομίας» και ισχυρίζεται ότι αυτοί είναι ο λόγος για τα προβλήματα της οικονομίας.
Προσπαθήσαμε να παρέμβουμε σε αυτή τη κατάσταση και οργανώσαμε σεμινάρια, ενώ δώσαμε και συνεντεύξεις στη τηλεόραση. Τότε δεχτήκαμε επίθεση από το ΔΚΚ και τη ΠΕΚ. Για παράδειγμα ένα σεμινάριο στο οποίο ήταν να μιλήσω εγώ στο Ερμπίλ απαγορεύτηκε από την αστυνομία. Στη Σουλεϊμανίγια όλα μας τα σεμινάρια και οι δραστηριότητες απαγορεύτηκαν και δεν μπορούσαμε να συμμετέχουμε στις διαδηλώσεις καθώς η αστυνομία μας σταματούσε προσωπικά.
Εκείνη την εποχή δεν είχαμε καμιά πολιτική οργάνωση, μόνο ένα πολιτιστικό και πολιτικό κέντρο μαρξιστών, το Κέντρο Σοσιαλιστικής Κριτικής. Τώρα προσπαθούμε να χτίσουμε μια νέα οργάνωση, αλλά δεν μπορούμε να δουλέψουμε νόμιμα αυτή τη στιγμή. Εμένα με συμβούλεψε η υπηρεσία ασφαλείας να σταματήσω τη πολιτική δραστηριότητα ή να εγκαταλείψω τη χώρα.
Το Κέντρο Σοσιαλιστικής Κριτικής δημοσιεύει σοσιαλιστικά βιβλία, για παράδειγμα κλασικά έργα συμπεριλαμβανομένων έργων του Τρότσκι και της Λούξεμπουργκ. Μεταφράζουμε πολλά από αυτά τα έργα στα κούρδικα, καθώς και μαρξιστικά βιβλία άλλων τροτσκιστών συγγραφέων που είναι κοντά στους πολιτικούς μας στόχους. Μερικά από τα βιβλία μας έχουν βγει σε 2 ή 3 εκδόσεις – αυτό σημαίνει ότι πάνω από 1.000 αντίτυπα έχουν πουληθεί. Για παράδειγμα το Κομμουνιστικό Μανιφέστο πούλησε 3.000 αντίτυπα και όλα τα βιβλία του Τρότσκι βγαίνουν σε 1.000-3.000 αντίτυπα. Πρακτικά κάναμε πολλά σεμινάρια για σπουδαστές και εργαζόμενους και συμμετείχαμε στις διαδηλώσεις προσπαθώντας να χτίσουμε μια ηγεσία. Τώρα πολλοί δουλεύουν μαζί μας για να χτίσουμε μια νέα πολιτική οργάνωση. Ξεκινήσαμε ένα νέο site και ένα περιοδικό που λέγεται «Εναλλακτική». Το πρώτο τεύχος του περιοδικού έχει προγραμματιστεί για τον επόμενο μήνα. Μέσω μελών μας που βρίσκονται στην εξορία προσπαθούμε να χτίσουμε δεσμούς με σοσιαλιστικά κινήματα διεθνώς όπως στην Αυστραλία, την Ολλανδία, τη Βρετανία και τη Γερμανία.
Είσαι ο πρώτος που μετέφρασε Τρότσκι στα κούρδικα. Γιατί Τρότσκι;
Διάβασα πολλά για την ιστορία του μαρξισμού και της ρώσικης επανάστασης και στη συνέχεια ήρθα σε επαφή με το έργο του Τρότσκι που ποτέ δεν είχε δημοσιευθεί στα κούρδικα. Για μένα ο Τρότσκι έδωσε μια εξήγηση σε ερωτήματα όπως το τι είναι η γραφειοκρατία, γιατί ο σοσιαλισμός σε μια μόνο χώρα δεν δουλεύει, γιατί κατέρρευσε η Σοβιετική Ένωση κλπ. Αλλά επίσης και για τους στόχους των σοσιαλιστών στη Μέση Ανατολή, ο Τρότσκι δίνει σημαντικές απαντήσεις και έτσι μπόρεσα να καταλάβω γιατί οι σταλινικές πολιτικές οδήγησαν σε καταστροφή, για παράδειγμα στην Ιρανική Επανάσταση του 1979.
Μέσω της μελέτης του Τρότσκι μπορούσα να καταλάβω πως οι στόχοι για την επανάσταση είναι συνδυασμένοι. Έχουμε καπιταλιστικές χώρες στη Μέση Ανατολή τώρα. Αλλά χωρίς βασικά δημοκρατικά δικαιώματα για τον πληθυσμό. Έτσι χρειάζεται να παλέψουμε για δημοκρατικά δικαιώματα και για τη σοσιαλιστική επανάσταση, και τα δυο αυτά συνδέονται. Ειδικά η εμπειρία 25 χρόνων καπιταλιστικής αυτονομίας στη κούρδικη περιοχή του Ιράκ δείχνει ότι η αυτοδιάθεση σε μια καπιταλιστική βάση δεν λύνει κανένα πρόβλημα για τις μάζες. Χρειαζόμαστε σοσιαλιστική αλλαγή και εργατική δημοκρατία και εδώ ξανά ο Τρότσκι δίνει ιδέες για το πως αυτό θα μπορούσε να δουλέψει. Για αυτό αποφάσισα να μεταφράσω Τρότσκι. Έχω μεταφράσει προσωπικά 5 βιβλία του μέχρι τώρα και τώρα δουλεύω στην «Ιστορία της Ρώσικης Επανάστασης», τον «Μαρξισμό στην εποχή μας» και την «Προδομένη Επανάσταση».
Αφότου ήρθες στη Γερμανία ξεκίνησες να δουλεύεις με τη «Σοσιαλιστική Εναλλακτική», το γερμανικό τμήμα της CWI.
Αφότου έφτασα στη Γερμανία ήρθα σε επαφή με τους συντρόφους εδώ στη SAV και είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω το συνέδριο τους και να απευθύνω ένα χαιρετισμό εκεί. Αυτή είναι μια καινούργια εμπειρία για μένα. Η CWI και η SAV είναι κοντά στις ιδέες και τους πολιτικούς μας στόχους και ελπίζω ότι μπορούμε να δουλέψουμε μαζί καθώς έχουμε κοινό σκοπό το σοσιαλισμό και τη διεθνή επανάσταση. Ελπίζουμε ότι οι σοσιαλιστές στη Γερμανία μπορούν να χτίσουν δεσμούς αλληλεγγύης μαζί μας και τον αγώνα μας για αλλαγή στο Κουρδιστάν.
